Interculturele communicatie
Hoorcollege 1 - 30 januari: Introductie, cultuur
3 basisbegrippen
- cultuur (wat is cultuur? hoe verschillen culturen van elkaar?) ← dit hoorcollege
- communicatie (wat is communicatie? hoe verschilt communicatie van cultuur tot
cultuur?)
- interculterele communicatie (wat gebeurt er wanneer culturen met elkaar in contact
komen?)
Wat is cultuur?
- een set observeerbare praktijken?
- een (gedeelde) manier van denken
- of allebei?
“During the process of learning and adapting to the environment, different groups of people
have learned distinctive ways to organize their world (Dodd, 1998). A group’s unique ways
of doing and thinking become their beliefs, values, worldviews, norms, rituals, customs, and
their communication styles ultimately, their cultural traditions.” (Liu et al., 2015)
→ = De specifieke manier van leven van een groep mensen.
“The fabric of meanings in terms of which human beings interpret their experience and guide
their action” (Geertz, 1973)
→ = Een gedeelde manier van betekenis geven.
“De collectieve mentale programmering die de leden van één groep of categorie mensen
onderscheidt van die van andere” (Hofstede, Hofstede & Minkov
2010)
Cultuur als “ui”
→ Heeft verschillende lagen
Praktijken:
- symbolen
→ woorden, gebaren, afbeeldingen en voorwerpen die voor
een bepaalde cultuur een specifieke betekenis hebben,
zoals de vlag, taal, kleding etc. (meest zichtbaar)
- helden
→ personen met eigenschappen die in de cultuur
bijzonder gewaardeerd worden en die daardoor als
rolmodel dienen, zoals Peter R. de Vries, Aletta Jacobs
en Johan Cruijff voor Nederland (ook zichtbaar maar
minder direct)
1
, - rituelen: “Collectieve activiteiten die technisch gesproken overbodig zijn om het
gewenste doel te bereiken, maar die binnen een cultuur als sociaal essentieel worden
beschouwd” (Hofstede et al., 2010) (overbodig mag weggelaten worden?)
→ ceremonies, op koningsdag in het oranje, begroetingen
→ Samen aan tafel avondeten kan je ook beschouwen als ritueel als je naar andere
culturen gaat kijken (in Ghana op een krukje in de keuken, mannen vrouwen apart en
er wordt niet gepraat)
- waarden
→ Verschillen in wat we ‘normaal’, ‘goed’ en ‘belangrijk’ vinden.
→ Onderzoek met vragenlijsten:
Hoe belangrijk is het voor u om:
- Genoeg tijd voor uw persoonlijke of thuisleven te hebben
- Een baas te hebben die u kunt respecteren
- Erkenning te krijgen voor goede prestaties
- Geraadpleegd te worden door uw baas over beslissingen die met uw werk te maken
hebben
→ De baas vraagt aan zijn ondergeschikte of hij hem wil helpen bij het schilderen van
zijn huis. De ondergeschikte voelt daar niet zoveel voor en bespreekt het met een
collega. Stel jij bent deze collega. Wat zou je adviseren?
A. ’Dat hoef je niet te doen als je daar geen zin in hebt. Hij is dan wel je baas, maar
niet buiten het werk.’
B. ‘Ook al heb je er geen zin in, doe het toch maar. Hij is per slot van rekening je
baas. Daar kun je ook buiten het werk niet aan voorbijgaan.’
Percentage dat zou weigeren te schilderen:
Praktijken en waarden
- Praktijk: het langsbrengen/delen van eten
- Gedeelde manier van denken / waarde: koesteren van buren, belang van gemeeschap
→ Praktijken kun je makkelijk observeren, waarden niet
2
, - Praktijk: samen eten met alleen je gezin
- Gedeelde manietrvan denken / waarde: onafhankelijkheid, privacy, het belang van het
gezin
Cultuur als “ui” Dodd (1998), aangepast door Liu et al (2015)
- Economisch systeem: hoe mensen hun levensonderhoud voorzien (jagen en
verzamelen, landbouw)
- Verwantschap (kinship): soort institutie (?), bijv. bij familie van de man gaan wonen
als je gaat trouwen
- Nationale cultuur: cultuur die gedeeld wordt door een groep mensen binnen een land
Subculturen?
Subculturen
- Etnisch: een groep mensen met een gedeelde afkomst en tradities die door de
generaties zijn overgedragen, bijvoorbeeld oorspronkelijke minderheden of
immigranten
- Sociale klasse: gebaseerd op inkomen, educatie, beroep, woonlocatie en
familieachtergrond.
- Organisatiecultuur: Culturele verschillen tussen bedrijven.
- Regionale cultuur: Bijvoorbeeld de randstad ten opzichte van de provincie.
3
, - Leeftijd, geslacht, seksuele orientatie en andere relevamte factoren die de cultuur
kunnen beïnvloeden
Cultuur
Drie definities van cultuur
- De specifieke manier van leven van een groep mensen
- Een gedeelde manier van betekenis geven
- Collectieve mentale programmering
Uit welke ‘lagen’ bestaat cultuur?
- Observeerbare praktijken en instituties
- Een (op het eerste gezicht) onzichtbare kern van waarden
Een cultuur kan gedeeld worden door mensen met dezelfde:
- Nationaliteit, etnische achtergrond, sociale klasse, leeftijd, woonplaats, ...
Technologische ontwikkelingen
- Het mondiale dorp ‘global village’
→ Plaats- en tijdsbarrières verdwijnen
De “KOF Index of Globalization” 1970-2010
Economisch: handel, investeringen, belasting op
internationale handel
Sociaal: persoonlijk contact,informatieverkeer, aantal
MacDonalds restaurants, aantal IKEA warenhuizen
Politiek: buitenlandse ambassades in eigen land,
lidmaatschap internationale organisaties, deelname
VN-missies, handelsverdragen
Belang van intterculturele communicatie
In het dagelijks leven In het bedrijfsleven
4
