Samenvatting
Samenvatting Overtuigend Bewijs
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
- Boek
- Overtuigend bewijs
Een zeer uitgebreide samenvatting van het boek Overtuigend bewijs van Peter van Koppen.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 30 pagina's
Voorbeeld 3 van de 30 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 1Van alledaags bewijs naar bewijs in strafzaken
Zwak bewijs
In he dagelijks leven nemen wij voortdurend beslissingen over de vraag of iets waar is of
niet. Onze manier van waarheidsvinding is eenvoudig.
In het dagelijks leven zijn wij geneigd om genoegen te nemen met zwak bewijs. Wij
nemen nogal eens aan dat iets waar is op grond van een enkele zwakke aanwijzingen. In het
dagelijks leven kunnen we hier goed mee uit de voeten.
Het strafrecht als bescherming van de burgers tegen de staat
De dagelijkse manier van feiten vaststellen is echter niet goed genoeg voor het strafrecht.
Strafrecht heeft namelijk niet als primair doel om criminaliteit te bestrijden.
Het strafrecht heeft een andere maatschappelijke functie: het moet de burgers
beschermen tegen de almacht van de staat.
De bewijsbeslissing moet zo zijn ingericht dat bescherming wordt geboden tegen een
onterechte vervolging door de staat. De eerste regels daarbij is dat de staat moet bewijzen
dat de verdachte het misdrijf pleegde. De tweede regel van de bewijsbeslissing is dat aan het
strafrechtelijk bewijs hogere eisen worden gesteld dan aan bewijs in het dagelijks leven.
De bewijsminimumregel
De rechter moet, voordat hij de verdachte schuldig mag verklaren, op grond van wettige
bewijsmiddelen tot de overtuiging komen dat deze het delict pleegde. De bewijsmiddelen
zijn in de wet zo ruim omschreven en de overtuiging van de rechter is zo slecht omschreven
dat het erop lijkt dat de rechter alle kanten op kan. Er zijn wel enige regels waaraan de
rechter zich moet houden. Een belangrijke is de zogenaamde bewijsminimumregel die houdt
in dat er een minimum aan bewijsmoet zijn voordat de rechter mag veroordelen.
De bewijsminimumregel wordt in het algemeen geïnterpreteerd als de regel die
voorschrijft dat een bewezenverklaring alleen maf worden uitgesproken als er ten minste
twee bronnen zijn op grond waarvan de schuld van de verdachte kan worden aangenomen.
De bewijsminimumregel is in de loop der jaren flink uitgehold door de Hoge Raad. De HR
vindt dat er ok aan de regel is voldaan als er naast een getuigenverklaring één willekeurig
ander bewijsmiddel is. Het aanvullende bewijsmiddel hoeft niet veel voor te stelen, zo is de
vaststelling dat de verdachte tijdens het misdrijf in de buurt van de pd aanwezig was
voldoende als tweede bewijsmiddel. De HR stelt wel de eis dat het tweede bewijsmiddel niet
uit dezelfde bron mag stammen als het eerste.
Er is nog een tweede vorm waarin het benodigde tweede bewijsmiddel in de
rechtspraak voorkomt. Dat is schakelbewijs. Als eenmaal een strafbaar feit bewezen is
geacht, kan dat worden gebruikt om de verdachte op nieuw voor een soortgelijk misdrijf te
veroordelen (similar fact evidence).
De Hoge Raad stelt hogere eisen aan het bewijsminimum
Ik keer terug naar het probleem van het tweede bewijsmiddel. Dat hoeft ook niet direct of
indirect het eerste bewijsmiddel te steunen, vindt de Hoge Raad. Eigenlijk worden er
nauwelijks eisen gesteld aan dat tweede bewijsmiddel. Gelukkig heeft de HR de lat recent
wat hoger gelegd.
Een wettelijk geregelde uitzondering op de bewijsminimumregel is dat de verklaring
van een enkele opsporingsambtenaar voldoende bewijs vormt en dat daarnaast geen
,tweede bewijsmiddel is vereist. Sommigen denken dat die regel betekent dat de wetgever
aanneemt dat politiemensen beter kunnen waarnemen of onbevooroordeelder kunnen
waarnemen dan gewone mensen.
De regel dat de verklaring van een enkele opsporingsambtenaar volkomen bewijs
oplevert, heeft een praktische betekenis: al deze regel niet zou gelden, zouden
politiemensen nooit meer alleen op pad kunnen want dan kan aan hun constatering geen
juridisch gevolg meer worden gegeven.
Bewijsregels elders
Er is nog een regel, namelijk dat verklaringen van medeverdachten niet tegen elkaar mogen
worden gebruikt, maar die regel is door een simpele administratietruc geheel buiten
toepassing geplaatst. Die truc is dat zaken tegen medeverdachten altijd verschillende
parketnummer krijgen. Ze worden dan gezien als separate zaken.
In andere landen zijn er vaak veel meer bewijsregels. Zo geld in de VS en in Engeland
een uitgebreid stelsel van dergelijke regels. Die regel zijn er niet voor niets. De Angelsaksen
hebben als model voor een strafzaak de behandeling met een lekenjury voor ogen. In zo’n
zaak beslist de jury over de schuld van de verdachte, waarna de rechter eventueel een straf
oplegt.
Het bewijsrecht in de VS en in veel andere jurystelsel is er op gericht dat de rechter
beslist welk bewijs aan de jury mag worden voorgelegd en wel bewijs niet. Het Amerikaanse
bewijsrecht gaat over het toelaten van bewijs, de zogenaamde admissability. En de altijd
alleen zittende rechter is de gatekeeper. Dat zorgt ervoor dat er in de wat gecompliceerde
ken een voorfase is waarin de rechter de partijen hoort over kwesties die te maken hebben
met het toelaten van het bewijs. Dan nog wordt op de zitting met regelmaat een discussie
gevoerd over wat nu wel mag worden gevraagd aan een getuige en welkbewijs alsnog mag
worden gepresenteerd aan de jury.
Drie benaderingen: statistiek, verhalen en argumenten
De drie benaderingen zijn de statistische (met cijfers), de narratieve (met verhalen) en de
argumentatieve (met argumentatieschema’s).
Er is nog een vierde benadering, een benadering met kunstmatige intelligentie ofwel
artificiële intelligentie (AI). Daarmee wordt bedoeld dat wordt geprobeerd met behulp van
computers de rechter na te doen, bij bijvoorbeeld zijn straftoemeting of bij zijn beslissing
over de schuld van de verdachte. Dit werkt echter niet.
De statistische benadering gaat ervan uit dat het bewijs en dus uiteindelijk de
rechterlijke beslissing op een meer of minder getalsmatige manier kan worden gewaardeerd.
Niet alleen wordt aangenomen dat al het bewijs min of meer in getallen kan worden
uitgedrukt; ook wordt aangenomen dat er een methode binnen de statistiek is op grond
waarvan beslist kan worden welk bewijsmiddel relevant is voor de schuldvraag en welke
niet.
De tweede benadering is de verhaalsbenadering. Het bewijzen wordt voorgesteld als
het vertellen en waarderen van verhalen. De theorie van verhaal en verankering laat zien
hoe tot een valide bewijsoverweging kan worden gekomen.
De derde benadering neemt argumenten als uitgangpunt. Zij trachten de relevante
argumenten in het bewijs in strafzaken of delen va dat bewijs in zinvolle schema’s te vatten
waarin argumenten, feiten en gevolgtrekkingen worden weergegeven.
, Hoofdstuk 2
Bewijsmiddelen zijn niet het bewijs
Scenario’s
Een verhaal of scenario is een samenhangende reeks van mededelingen. In een scenario
wordt een gebeurtenis of een toestand beschreven. Dat is de meest algemene, maar ook de
meest uitgeklede definitie van een scenario. Zo’n verhaal is meer dan de optelsom van
afzonderlijke mededelingen, omdat die mededelingen, vaker wel dan niet, met elkaar
samenhangen.
Een goed verhaal geeft een aantal componenten. Een goed verhaal heeft een
centrale actie en een context die de centrale actie waarschijnlijk en aannemelijk maakt en
gemakkelijk te interpreteren. Voorts is een goed verhaal relatief compleet en bevat geen
ambiguïteiten.
Scenario’s roepen niet alleen veel achtergrondinformatie op, ze zijn noodzakelijk om
aan informatie betekenis te geven. Bewijsmiddelen krijgen er een plaats in en kunnen alleen
aan de hand van het scenario op hun waarde worden geschat.
1. Scenario’s worden bewezen, niet de bewijsmiddelen.
2. Scenario’s worden bewezen tegenover alternatieve scenario’s.
3. Om te bewijzen dat een verdachte het misdrijf pleegde moet er een schuldig
scenario zijn dat
a. Welgevormd is en met bewijsmiddelen wordt verankerd in feiten van
algemene bekendheid (verificatie), en
b. Waarbij de bewijsmiddelen beter passen dan bij enig ander scenario
(falsificatie).
Scenario’s na de schiedammer parkmoord
Sinds het debacle van de Schiedammer parkmoord heeft de politie de opdracht om in
scenario’s te denken.
Het bewijzen in een strafzaak houdt in dat scenario’s worden vergeleken. Dat zijn er
vaak twee: het scenario van de tenlastelegging en een alternatief scenario, meestal een
scenario waarin de verdachte onschuldig is. Als moet worden vastgesteld in welke mate een
bewijsmiddel de schuld van de verdachte bewijst, kan dat niet anders dan dat bij de
overwegingen een alternatief scenario wordt betrokken. Dat is het proces van falsificatie:
het schuldige scenario wordt ondersteund doordat de gevonden bewijsmiddelen wel bij dat
scenario, maar niet bij enig redelijk ander scenario passen. Dat wordt gedaan door de vraag
te stellen: ’Hoe had het bewijsmiddel eruitgezien als de verdachte onschuldig was geweest?’.
Zonder die afweging is het onmogelijk om vast te stellen of een bewijsmiddel iets bewijst en
in welke mate het iets bewijst.
Als het schuldige scenario de bewijsmiddelen beter voorspelt dan het onschuldige
scenario, is het schuldige scenario het betere scenario. Dit is een topdown proces. Eerst is er
het scenario, dan komen de bewijsmiddelen, en niet andersom.
Alternatief scenario in een seksueel misbruikzaak
Zo’n redelijk alternatief scenario doet zich met enige regelmaat voor in seksueel
misbruikzaken. Kinderen hebben vaak al met moeder gepraat en gaan mee in het verhaal
van hun moeder terwijl er eigenlijk geen misbruik heeft plaatsgevonden of door een ander
persoon.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper melaniehoeven. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 82191 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen