1.1 De sportwereld als werkterrein
De sportwereld vereist een situatieafhankelijke benadering van management, waarbij
managers de unieke omstandigheden van hun organisatie moeten kunnen
interpreteren en daarop inspelen. Elke sportorganisatie is anders en vraagt daarom
om een specifieke aanpak. Dit geldt ook voor sportmanagers, die moeten begrijpen
hoe de kenmerken van de sportwereld hun managementstrategieën beïnvloeden.
1.1.1 De definitie van sport voor een sportmanager
Het definiëren van "sport" is uitdagend, omdat het begrip voortdurend verandert en
verschillende interpretaties kent. Een brede definitie die voor sportmanagers nuttig
kan zijn, is: alle activiteiten waarbij fysieke en/of geestelijke inspanning centraal
staan, ongeacht of deze georganiseerd zijn of een wedstrijdelement bevatten. Er zijn
drie typen sporters:
1. Wedstrijdgerichte sporters - richten zich op prestaties en competities.
2. Gezondheidsgerichte sporters - sporten voor gezondheid en welzijn.
3. Leefstijlsporters - sporten voor plezier en uitdaging, vaak in informele
groepen.
1.1.2 De unieke eigenschappen van sport als business
Sport als werkterrein heeft specifieke eigenschappen die een unieke
managementbenadering vereisen:
• Sport = passie en emotie: De betrokkenheid bij sport wordt gedreven door
emoties en loyaliteit. Beslissingen moeten rekening houden met de gevoelens
van supporters, spelers en vrijwilligers, wat rationele keuzes soms ingewikkeld
maakt.
• Sport = not all about the money: Veel sportorganisaties streven niet primair
naar winst, maar naar sportieve successen. Financiële stabiliteit blijft echter
essentieel om deze doelen te kunnen bereiken.
• Sport = concurreren en tegelijkertijd samenwerken: Sportclubs
concurreren binnen competities, maar zijn ook van elkaar afhankelijk om de
competitie aantrekkelijk en eerlijk te houden. Dit vereist samenwerking tussen
'concurrenten'.
• Sport = identificatie en loyaliteit: Sport biedt mensen een sterk gevoel van
identiteit en trouw aan clubs of teams. Dit leidt tot langdurige betrokkenheid,
maar maakt het moeilijker om nieuwe klanten aan te trekken.
, • Sport = afhankelijk van vrijwilligers: De sportwereld leunt zwaar op
vrijwilligers, die bijdragen om sportactiviteiten draaiende te houden.
Sportmanagers moeten weten hoe ze vrijwilligers effectief kunnen motiveren
en waarderen, anders dan bij betaalde medewerkers.
1.1.3 Het werkterrein van de sportmanager
De rol van een sportmanager is breed en varieert afhankelijk van de organisatie. Het
kwadrantenmodel van Broeke biedt een overzicht van verschillende
managementfuncties in de sportwereld door twee assen te combineren:
1. Managementbenadering - Anglo-Amerikaanse (gericht op concurrentie en
winst) versus Rijnlands-Europese (gericht op samenwerking en
overheidsbetrokkenheid).
2. Sport als doel of middel - Sport als activiteit op zich (beoefenen) of als
middel om andere doelen te bereiken (zoals gezondheid of sociale integratie).
Het model verdeelt sportmanagementfuncties over vier kwadranten:
1. Links boven: Non-profit sportmanagement gericht op het toegankelijk maken
van sport voor iedereen (bijv. sportbonden en stichtingen).
2. Links onder: Commercieel management van sportactiviteiten (bijv.
fitnessclubs en betaaldvoetbalorganisaties).
3. Rechts boven: Sport als middel voor maatschappelijke doelen (bijv.
gemeentelijke sportbeleid of NGO’s zoals Right to Play).
4. Rechts onder: Commercieel gebruik van sport om bedrijfsmatige doelen te
bereiken (bijv. sponsormanagers en sportmarketingbureaus).
,Deze brede indeling laat zien hoe divers de functies van een sportmanager kunnen
zijn, variërend van non-profit tot commerciële belangen, en van het stimuleren van
sportbeoefening tot het benutten van sport als maatschappelijk of economisch
middel.
1.2 Wat is sportmanagement?
Sportmanagement gaat over het initiëren, aansturen en evalueren van activiteiten
binnen sportorganisaties. Het omvat het coördineren van werkzaamheden, waarbij
taken worden verdeeld en personeel wordt aangestuurd. De definitie van
sportmanagement benadrukt het belang van efficiënte en effectieve werkwijzen die
rekening houden met de unieke eigenschappen van sport.
Coördinatie betekent dat managers verantwoordelijk zijn voor het organiseren van
werkprocessen en het leiden van teams. Sportmanagers worden ingedeeld in
verschillende managementlagen:
• Topmanagement: Bijvoorbeeld CEO's, die het middenmanagement
aansturen.
• Middenmanagement: Sturen lagere managers en uitvoerende teams aan.
• Lagere managers: Leiden uitvoerende medewerkers of ondersteunende
functies.
Effectiviteit en Efficiëntie
Effectiviteit houdt in dat activiteiten worden uitgevoerd om de doelstellingen van de
organisatie te realiseren. Het gaat om doelgericht werken, waarbij de resultaten
overeenkomen met de gewenste uitkomsten (bijvoorbeeld het produceren van
kwalitatief goede ski's).
Efficiëntie richt zich op het behalen van maximale productie met zo min mogelijk
middelen. Het gaat om optimaal gebruik van beschikbare middelen zoals tijd, geld en
personeel. Een voorbeeld is het optimaliseren van een productieproces om met
dezelfde input meer output te bereiken.
Balans tussen effectiviteit en efficiëntie: Managers moeten voortdurend een
balans vinden tussen het behalen van de gewenste resultaten (effectiviteit) en het
efficiënt inzetten van middelen. Bijvoorbeeld, een sportmanager zoals bij PSV moet
met een beperkt budget toch een competitief team samenstellen om sportieve
doelstellingen zoals kampioenschap of Champions League-successen te behalen.
In essentie draait sportmanagement dus om het effectief realiseren van doelen
binnen de sportwereld, terwijl middelen zo efficiënt mogelijk worden benut.
, 1.3 Wat is een sportmanager?
Een sportmanager is iemand die werkt in de sportbusiness en verantwoordelijk is
voor het realiseren van de doelstellingen van een organisatie door het coördineren
van werknemers en werkzaamheden. Er zijn verschillende soorten sportmanagers,
die variëren in functie en organisatieniveau.
Verschillende niveaus van sportmanagers:
• Topmanagers: Leiders op het hoogste niveau, verantwoordelijk voor het
algemene beleid van de organisatie.
• Middenmanagers: Coördineren de dagelijkse activiteiten en sturen lagere
managers en afdelingen aan.
Functionele vs. algemene sportmanagers:
• Functionele sportmanagers: Gespecialiseerd in een specifiek vakgebied,
zoals marketing, sponsoring of logistiek. Ze coördineren activiteiten binnen
hun eigen afdeling en hebben vaktechnische kennis.
• Algemene sportmanagers: Hebben een bredere verantwoordelijkheid over
meerdere gebieden binnen een organisatie, zoals financiën, marketing en
verkoop. Voorbeelden zijn vestigingsmanagers of directeuren van
sportbonden.
Competenties van een sportmanager (KIVA-model)
Een sportmanager moet beschikken over specifieke competenties, die bestaan uit
vier elementen:
1. Kennis: Inzicht in management- en organisatietheorieën, kennis van de
sportmarkt, en een goed begrip van sportinfrastructuur.
