Samenvatting Recht en Maatschappij
Week 1 - algemeen
Empirisch onderzoek
- Hoe wordt het recht gebruikt, hoe werkt het door
- Dit gaat over een werkelijkheid
- Verzamelen van waarnemingen, geen meningen, observatie is nodig
- Ook duiding bij nodig, begrippen en perspectief
- Niet normatief en niet voorspellend!
- Empirisch onderzoek laat zien hoe het recht in de sociale
werkelijkheid wordt gebruikt.
Rechtsstaat in dit vak
- Legaliteit, rechtsgelijkheid en rechtszekerheid
- Een rechtsstaat is een staat die gebonden is aan het recht
- Geen rechtsbegrip, niet juridisch,
- Het is een theoretisch begrip, het probeert iets te vangen
- Gekozen om het rechtsstatelijk bestuur als bestuursvorm an sich te
bestuderen, los van inhoudelijke keuzes
Rechtsstaatbegrippen van:
Thomas Hobbes
- De rechtsstaat als (rechts)orde
o Tegenstelling, wanorde, anarchie
- Natuurtoestand, iedereen gelijk, oorlog van allen tegen allen
John Locke
- De rechtsstaat als gebonden staatsmacht (bescherming vrijheid en
eigendom)
o Tegenstelling, ongelimiteerde staatsmacht, Een absolute staat
met onbegrensde staatsmacht, Een dictatuur
Van Augustinus tot Nussbaum
- De rechtsstaat als rechtvaardige inrichting van de samenleving
o Tegenstelling, de onrechtsstaat
- Nussbaum: het belang van geesteswetenschappen voor burgers
,Joseph Raz
- Formeel, dun
Mark bovens
- Herenhuis
- Kritiek hierop: spanningen tussen verdiepingen en kamers niet goed
zichtbaar
Venice Commission
- Onafhankelijk adviesorgaan
- In het artikel betogen de auteurs dat:
o Een autoritaire staat geen hedendaagse rechtsstaat is of kan
zijn.
Wicked legaliteit
- Er is een wettelijke grondslag, maar de regels zijn niet menselijk
(bijv. apartheid)
Tamanaha, rechtsstaatbegrip
Alternative rule of law formulations
Thinner -> to ---------------------- thicker
Formal Rule-by-law Formal Legality Democracy +
versions legality
Formeel! ->
Substantive Individual Right of Dignity Social welfare
versions rights – and/or Justice
- Sociale
klassieke
Materieel -> grondrechten
grondrechten
- In het vak behandelen we een formele gemiddelde
rechtsstaat begrip, midden bovenin. Bij formal legality ong.
o Niet rule-by-law maar ook geen dike definitie
- Legaliteit + rechtszekerheid + rechtsgelijkheid
- Hoe meer naar rechts, hoe meer eisen
- Boven en onder horen niet bij elkaar
- Van links (dun) naar rechts (dik)
o Lon Fuller wat over geschreven (8 eisen)
, - Algemeen, kenbaar ..
- De rechtsstaat is de sleutel die voor vele dingen belangrijk zijn.
Week 2 – algemeen maatschappelijk effect vna de
rechtsstaat
Maatschappelijk effect van de rechtsstaat
- Hoe het bestuur is ingericht en functioneert heeft invloed op de
welvaart
o Ook good governance doet ertoe.
- Bestuurlijke instituties doen ertoe!
o Moeilijk vast te stellen wat wel en niet ertoe doet. In precieze
gevallen wel:
- Nogales
o Geen natuur, hulpbronnen, rivier, goud. Allemaal geen sprake
van verschil
o Ook niet de cultuur, cultuurthese (Weber). Want zelfde cultuur
in stadje
o Het zit in de (informele) Instituties, de instituties van de VS
tegen Mexico
Rechtsstatelijkheid
- Als een land rechtstatelijker wordt, neemt de ontwikkeling toe
- Maar een rechtsstaat op zich zorgt nog niet voor welvaart,
ontwikkeling, geluk enz.
- Correlatie, het loopt gelijk op, maar dit is nog geen verband voor
economie of welvaart bijv. er is meer nodig: zie hieronder de 3
1. Welke rechtsstaat
- Handhavende rechtsstaat
o Eigendomsbescherming + naleving sociale contracten
- Weberiaanse rechtsstaat (max Weber, Bureaucratie)
o Voorspelbaar gedrag vanuit rechtsstaat
o Hoge mate van bureaucratie en regelgeving
- Federale rechtsstaat
o Voorkomen dat de staat te machtig wordt en een bedreiging
vormt
Deelstaten, VS, checks and balances
2. Er is correlatie, maar is dit ook een verband
- Er zijn ook schijnverbanden
3. Onderliggende mechanismen
- Gegeneraliseerd vertrouwen/ maatschappelijk vertrouwen leidt tot:
o Doelmatige onttrekking van middelen
o Lagere transactiekosten
o Meer investeringen
