Alle college's en stof van het vak Geschiedenis van de Psychologie aan de Universiteit Leiden uitgewerkt in dit document. Inclusief afbeeldingen. Het tentamen hiermee gehaald met een 7.8!
HOORCOLLEGE GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHOLOGIE
Voor vragen: osc@fsw.leidenuniv.nl
Info: studiegids.leidenuniv.nl
Inhoud van de cursus
1. Introductie, 3 thema’s
2. 17e eeuw: Descartes, Hobbes
3. 17e-18e eeuw: Associatiepsychologie
4. 18e-19e eeuw: Kant, frenologie, psychofysiologie
5. 20e eeuw: behaviorisme, cognitieve psychologie
6. 20e eeuw: Freud, psychiatrie
7. Samenvatting + oefenexamen
8. Oefen tentamen + Q&A
Tentamenstof
- De colleges (slides + aantekeningen eronder!), focus op ideeën en theorieën;
- Hoofdstukken van Blackboard;
- Het boek (de geselecteerde hoofdstukken);
o Het boek focust op de persoonlijke verhalen, niet belangrijk.
- Ook de voorbeelden leren, samenvatting grondig doornemen.
College 1 – 5 september 2018
Waarom leren we de geschiedenis?
Door deze te bestuderen leren we waar grote problemen en standpunten die de psychologie
vandaag de dag bepalen vandaan komen. Ook laat het zien dat de basis waar psychologie op
gebaseerd is door de tijd heen steeds verandert.
Wanneer begint de geschiedenis van de psychologie?
Wilhelm Wundt
Wilhelm Wundt = uitvinder van de psychologie, 1879.
Hij zag psychologie als een experimentele wetenschap, deed experimenten in zijn lab in
Leipzig; De mogelijkheid om psychologische experimenten uit te voeren was volgens hem
beperkt.
- Wundt-1 (experimenteel): experimentele wetenschapper. Onderwerpen beperkt tot
deze die niet beïnvloed worden door ons bewuste en creatieve brein.
Bijv. Basisaspecten van perceptie.
- Wundt-2 (filosofisch): bestudeert en beschrijft onderwerpen die wel te maken
hebben met ons bewuste en creatieve brein.
Bijv. Taal, gedachten en sociaal gedrag.
Meer filosoof dan experimenteel, want hij gelooft dat deze onderwerpen niet
experimenteel onderzocht kunnen worden.
o Onze creativiteit kan in een replicatie van een experiment zorgen voor een
andere uitkomst.
, Door: M. Oskam
Buikhuizen case
Buikhuizen wilde de biologische basis van crimineel gedrag onderzoeken (hormonen,
hersenen, genetisch) ® protesten: men vond dat hij juist moest focussen op de omgeving
van criminelen.
- Wetenschappelijk onderzoeken: kijken naar de biologische factoren, deze zijn
objectief en repliceerbaar. (W-1)
- Niet wetenschappelijk onderzoeken: de sociale factoren, dit zijn geen biologische
factoren en kunnen dus niet experimenteel onderzocht worden. (W-2)
Werd voor Wundt bestudeerd in afdelingen van fysiologie of filosofie.
- Fysiologie: focus op de experimentele benadering van psychologie (Wundt-1).
- Filosofie: focus op de ‘hogere’ niveaus van de verwerking van bijv. Taal of sociaal
gedrag. Niet experimenteel, maar filosofische interpretatie (Wundt-2).
® De Buikhuizen case illustreert de spanning tussen de twee benaderingen, die tot op
heden nog steeds bestaat. Experimenteel domineert, maar replicatie lukt maar in 1 van de 3
gevallen.
Opkomst van het mechanicisme rond 1600
Na de val van het romeinse rijk kwamen van 500-1500 de middeleeuwen. Een
klassenmaatschappij ontstond:
1. Kerk en adel;
2. Burgers en slaven.
Romeinse kennis ging verloren en de kerk leerde slechts een paar mensen lezen en schrijven
en kennis over de kerk zelf.
Later groeide deze kerk ‘scholen’ uit tot kathedralen, waarvan een deel zich ontwikkelde tot
universiteiten (1200). Kennis uit de oudheid werd weer beschikbaar.
® de filosofieën van Plato en Aristoteles werden belangrijk binnen de kerk.
Aristoteles + kerk kwamen goed overeen.
Ideeën Aristoteles + kerk
1. Onderscheid tussen hemel en aarde;
Hemel = eeuwig. Natuurlijke plek voor de hemel is de ‘onbewogen beweger’. ® Laat
alle andere cirkels bewegen, want zij doen dit na. De nadruk ligt op waarom deze
bewegen en niet hoe.
2. ‘Natuurlijke plek’ waarnaar iedereen streeft.
Beweging komt uit objecten zelf voort door dit streven (zware dingen vallen en lichte
dingen stijgen op). Volgens de kerk is dit dat alle individuen hun ‘taken’ gekregen bij
de geboorte moeten uitvoeren. Vb. De klassenmaatschappij was meant to be.
Verandering van het doel van wetenschappers en filosofen
Waarom het universum zo is ® begrijpen hoe het universum werkt.
- Sizi: waarom zijn er zeven planeten.
- Kepler: wil niet weten waarom het universum als een klok is maar hoe dat kan.
, Door: M. Oskam
Mechanicisme in de wetenschap
Wetenschap:
- Alles heeft een natuurlijke relatie/positie met andere dingen
- Dingen zijn zo zoals ze moeten zijn
Materialisme
Sizi: planeten zijn geanimeerde eenheden, die verschillende stemmingen kunnen hebben .
Mechanicisme:
Mechanicisme = het universum is materieel. Bestaat uit dode objecten die alleen kunnen
bewegen door een kracht.
Hoe werkt het universum en waar is materie van gemaakt?
Volgens de Grieken bestaat materie uit atomen, die niet verder opgesplitst kunnen worden.
Verschillende samenstellingen vormen verschillende materialen.
- Objective primary qualities = werden als objectief gezien, omdat ze een wiskundige
omschrijving kregen. Iedereen die deze eigenschappen meet komt op dezelfde
resultaten uit.
Subjective secondary qualities = materie die niet gemeten kan worden. Zowel de
staat van het object als de interpretatie kan verschillen.
Bijv. Kleur en smaak.
Gevolgen van het mechanicisme: Analyse en kwantificatie en reductionisme
Analyse = het object ‘ontleden’ in de delen waar het uit bestaat en vervolgens kijken naar de
interactie tussen deze. Je wilt weten hoe iets werkt. Deze elementen moeten
gekwantificeerd worden.
Kwantificatie (v.a. 1600) = objectief, metingen hangen niet af van de observeerder. Gebeurt
bij primary qualities. vb. Een IQ test geeft een nummer van intelligentie.
Reductionisme = dingen worden teruggebracht tot hoe het is opgebouwd uit iets simpelers.
Een reeks fenomenen op een level van organisatie reduceren tot verschijnselen die tot een
lager organisatieniveau behoren.
- Vb. De Buikhuisen case: crimineel gedrag (het hogere niveau) terugbrengen naar het
effect van biologische factoren als hormonen (het lagere niveau).
- In de psychologie: fenomenen op hoger niveau komen voort uit fenomenen van lager
niveau.
Mechanicisme in de maatschappij
In de middeleeuwen werd markt steeds belangrijker. Dit was het handelen van goederen en
diensten, maar ook de interactie tussen vraag en aanbod.
Geld en banken gingen een grotere rol spelen ® kwantificatie van de economie.
Markteconomie = wordt bepaald door geld en de interactie tussen vraag en aanbod. Hier
wordt de waarde door bepaald.
Vraag en aanbod = krachten die de markt als een mechanisch proces laten werken ® heeft
invloed op de structuur van de maatschappij.
, Door: M. Oskam
Andere relatie wetenschap-maatschappij:
‘knowledge is might’: als je weet hoe de wereld werkt (als mechanische wetenschap), kun je
van die kennis profiteren.
De zoektocht naar bepaalde kennis
Hoe kunnen we kennis verkrijgen en weten dat deze correct is?
Plato: ‘kennis is aangeboren.’ Ervaringen die we in het leven hebben, herinneren ons aan de
ideeën die we al in onze ziel hebben. Dit is een voorbeeld van rationalisme.
- Rationalisme = kennis komt voort uit ons vermogen om te redeneren.
De school van Athene: Plato wijst naar boven – de rijkdom van ideeën uit de hemel.
Aristoteles: ‘redeneren is belangrijk, maar ook ervaring is belangrijk voor kennis.’
- Empirisme = kennis komt voort uit ervaringen.
De school van Athene: Aristoteles wijst naar beneden – ervaringen op aarde.
De discussie over de oorsprong van kennis begon in de 16e eeuw. Rationalisme (nature) of
empirisme (nurture)?
Francis Bacon
Inductie = het systematisch observeren en uitvoeren van experimenten. De resultaten
hiervan moeten op een georganiseerde manier worden gepresenteerd.
Bijv. Law of Weber: het waarneembare verschil tussen twee stimuli observeren. Je
stelt een reeks stimuli op en observeert hoe het subject hierop reageert.
De 3 thema’s in de psychologie
1. Nature vs. nurture;
2. Mind vs. body;
3. Cognitie (denken) vs. Emotie (voelen).
Nature vs. nurture
Zijn intelligentie en menselijke vaardigheden aangeboren of aangeleerd?
Vb. Plato: ‘kennis is voor iedereen hetzelfde.’
Rationalisme = iedereen wordt met dezelfde kennis geboren.
Empirisme = kennis komt van buitenaf, door observatie en ervaring.
Mind vs. body
Descartes (1596-1650): ‘lichaam en geest zijn gescheiden.’
Als de geest immaterieel is, kan deze niet met dezelfde methoden worden onderzocht als
fysiologie.
Wat is de relatie tussen lichaam en geest?
- Dualisme: lichaam en geest zijn gescheiden;
- Monisme: lichaam en geest vallen samen.
o Realisme = materie is de enige bestaande substantie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper moskam. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,50. Je zit daarna nergens aan vast.
