Bestuursrecht
Hoorcollege 1: Publiekrecht
Staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht --> publiekrecht (recht dat de overheid
betreft en het verkeer met haar burgers)
Recht = ordening ten behoeve van samenleven (middel om samen te kunnen leven)
Recht veronderstelt uiteindelijk een regelsteller die normen stelt
Overheid stelt regels voor burgers onderling maar stelt ook de rechtsbetrekking vast
tussen de overheid en de burgers
Overheid kan eenzijdig tegen een burger zeggen dat hij moet stoppen voor rood licht,
anders is er chaos (ongelukken)
Wordt de norm niet nageleefd? --> handhaafbaar
De macht moet verklaard kunnen worden (machthebber = overheid)
democratische rechtsstaat
Overeenkomst tussen staats en bestuursrecht (realisatie van de democratische
rechtsstaat)
waar staat Rechtsstaat voor:
- legaliteitsbeginsel (komt in week 4 aan de orde)
- machtenscheiding (trias politica)
- onafhankelijke rechtspraak
- grondrechten
Verschil staats- en bestuursrecht:
- Staatsrecht als constitutioneel recht (meer opbouw en inrichting van het
staatsverband) staatsinrichting, grondrechten, decentralisatie
- Bestuursrecht (verkeer tussen overheid en burger) --> stuurt burger via normering,
zo kunnen wij samenleven. Maar burger moet ook beschermd worden tegen deze
macht
- Instrumentele dimensie (welke instrumenten bezit overheid)
- Waarborg dimensie (welke normen gelden voor de overheid)
,Hoorcollege 2: De Algemene wet bestuursrecht
Op welke terreinen ordent en stuurt de overheid in meerdere of mindere mate?
politiek afhankelijk
Op al die terreinen ontstaat wetgeving om de burger
- Te sturen (instrumentele functie)
- Te beschermen (waarborgfunctie)
Bronnen van bestuursrecht
- Wet- en regelgeving
- Jurisprudentie (Afdeling bestuursrechtspraak RvS, Centrale Raad van Beroep, College
van Beroep voor het bedrijfsleven én burgerlijke rechter)
- (On)geschreven beginselen
o Algemene rechtsbeginselen
Legaliteitsbeginsel, specialiteitsbeginsel, relativiteitsbeginsel
o Algemene beginselen van behoorlijk bestuur
Zoals gelijkheidsbeginsel, vertrouwensbeginsel
Instrumentele functie: het bestuursrecht biedt de overheid middelen om de
samenleving te sturen
Waarborgfunctie: het bestuursrecht biedt bescherming tegen het
overheidsoptreden (rechtsbescherming) is procedureel geregeld in de Awb
(Algemene wet bestuursrecht)
Rechtsbescherming:
- Klachtrecht
Toetsing op behoorlijkheid van een overheidsgedraging door ombudsman
- Bestuurlijke voorprocedure
Toetsing op rechtmatigheid en doelmatigheid van besluiten door overheid zelf
- Beroep
Toetsing rechtmatigheid van besluiten door de rechter
Er zijn grote verschillen in aanpak en uitwerking in de bestuursrechtelijke regelgeving
Erg? systematisch oogpunt JA (art. 107 Gw: ‘De wet stelt algemene regel van
bestuursrecht vast’
- Gebrek aan coherentie (rechtseenheid)
- Moeizame toegankelijkheid
- Inefficiëntie van de nagestreefde ordening
(art. 107 Gw: ‘De wet stelt algemene regel van bestuursrecht vast’)
Dat wil zeggen:
- Geen samenvloeien of vervangen van alle bestuursrechtelijke regels maar
codificatie van een algemeen deel ten opzichte van de bestaande regelingen
Ambtelijk op weg naar een algemene wet
19 mei 1982: startwerkgroep onder voorzitterschap van staatssecretaris M.
Scheltema
28 oktober 1982: commissie onder leiding van een ‘regeringscommissaris voor de
algemene regels van bestuursrecht’. (Lagere overheden, Binnenlandse Zaken,
Justitie, 2 wetenschappers)
8 september 1983: Instelling van de Commissie wetgeving algemene regels van
bestuursrecht (Warb) voorzitter: prof. Mr. M. Scheltema
19 januari 1987: Eerste tranche van een Algemene wet bestuursrecht
4 juni 1992: Eerste tranche Awb aangenomen (bepalingen van materieel recht)
Tegelijkertijd: herziening van de rechterlijke organisatie
- Wens om algemeen deel zowel materieel als formeel in te voeren
- Tweede tranche (procesrecht) tegelijk met de eerste tranche
Algemene wet bestuursrecht (4 juni 1992) inwerkingtreding 1 januari 1994
,Hoe is de Awb in opbouw geraakt?
1-1-1994: 1 e en 2e tranche (materieel en procesrecht)
1-1-1998: 3 e tranche (subsidie, toezicht en sancties)
1-7-2009: 4 e tranche (bestuursrechtelijke geldschulden en boete)
Nu geen tranche meer maar afzonderlijke wetten zoals:
- Wet dwangsom en beroep bij niet-tijdig beslissen (2009)
- Wet bestuurlijke lus (2010)
- Wet aanpassing bestuursprocesrecht (2013)
- Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding onr. Besluiten (2013)
Centrale doel van de algemene regels rechtsgelijkheid en rechtszekerheid
Doelstelling van de Awb:
- Bevorderen van eenheid (uniformering van termijnen)
- Systematiseren en vereenvoudigen (samenbrengen en uniformere van
handhavingsinstrumenten)
- Codificeren van jurisprudentie en ongeschreven recht (vastleggen van abbb’s
zoals zorgvuldigheidsbeginsel)
- Treffen van bijzondere voorzieningen (doorzendplicht)
Wetgevingstechniek in Awb:
- Dwingend recht (bepaald hoe het is en geen ruimte laat voor bijzondere regeling
afwijking niet toegestaan
- Regelend recht (hoofdregel Awb maar afwijking toegestaan) laat bijzondere regel
op afwijking toe
- Aanvullend recht (primaat bij bijzondere wet, anders regeling) is er niets geregeld,
Awb geldt
- Facultatief recht (recht wat op afroep beschikbaar is, in bijzondere wetgeving gebruik
maken) regeling op afroep beschikbaar
Is Awb belangrijk? Ja, het biedt houvast als algemene regeling. Hoewel de bijzondere
delen zich reorganiseren met bijzondere algemene regels
Biedt Awb altijd geldend kader? Nee, er kan worden afgeweken in bijzondere deel:
- Als de Awb daarvoor zelf ruimte biedt (regelend recht of aanvullend recht)
- Als bij bijzondere formele wet wordt afgeweken (Lex specialis)
Wettelijke conflictregels:
Lex specialis (bijzonder gaat voor algemeen)
lex posterior (jong gaat voor oud) Normenhiërarchie
lex superior (hoog gaat voor laag)
Wat biedt de Awb niet? geen bevoegdheid, regelt van alles maar geeft geen
publiekrechtelijke bevoegdheid. Dit wordt gevonden in de bijzondere regeling niet in
de Awb! (uitzondering 5:20 Awb medewerkingsplicht)
Interne systeem van Awb kennen/snappen Verloopt van algemeen bijzonder
(slides 18,19)
Te verdelen in materieel recht en formeel recht
2 t/m 5 = materieel recht
6 t/m 8 = formeel recht
Waar draait het allemaal om in de Awb?
Overheid handeling burger
↓ ↓ ↓
Bestuursorgaan Besluit Belanghebbende
, Hoorcollege 3: De Nederlandse bestuursorganisatie
3 B’s van bestuursrecht:
- Bestuursorgaan
- Besluit (handelingsbegrip)
- Belanghebbende (persoons/subject begrippen) (1:2 Awb)
Belang speelt in twee fasen:
Materieel: belanghebbende heeft recht om gehoord te worden, recht op bekendmaking
en heeft machtig instrument: het recht van aanvraag. De werking van een besluit….
Formeel: in principe toegang tot de recht (8:1 Awb) geen belang, geen rechtsvordering:
procesbelang! Als belanghebbende alleen toegang tot rechtsbescherming.
Wie is belanghebbende? In Art. 1:2 Awb 3 categorieën:
- Lid 1 universeel: degene als belanghebbende;
Opera-criteria. Opera is ezelsbruggetje. Elke letter staat ergens voor. Je hebt dit nodig
voor belang:
Objectief bepaalbaar belang
Persoon die belanghebbende wil zijn, moet een belang hebben waarvan iedereen
zegt: ‘ja natuurlijk.’
Persoonlijk belang
Dat jij je in een voldoende mate moet onderscheiden van de grote massa, jij bent niet
iedereen. Jij hebt een bijzondere positie in die casus. Materieel begrip.
Eigen belang
Jij moet er zintuigelijk last van hebben. Een formeel begrip, alleen voor je eigen
belang op kunt komen. Je kunt niet voor het belang van een ander opkomen.
Rechtstreeks betrokken
Belang moet rechtstreeks betrokken zijn, besluit van die casus moet direct geraakt
worden in jouw belang, er moet geen schakel tussen zitten. Er moet een causaal
verband tussen zitten. Afgeleid belanghebbende: voorbeeld kroegbaas en
Alcoholwet.
Actueel
Het moet nu spelen.
Wordt er niet voldaan aan de opera-criteria ben je niet ontvankelijk en ben je niet welkom.
- Lid 2 bestuursorgaan
Bestuursorgaan als belanghebbende met betrekking tot ‘toevertrouwde belangen’:
↓
Persoonlijk belang (opera-criteria)
Toepassingen van het 1e lid
↓
Bevoegdheid of opgedragen taak
- Lid 3 rechtspersoon
Rechtspersoon als belanghebbende:
Algemene of collectieve belangen (persoonlijk belang)
Je moet iets DOEN om die doelstellingen te behalen. Algemeen belang: boven
individueel belang; milieu, natuur. Collectieve belangen zijn een optelsom;
eerstejaars rechtenstudenten aan de Radboud.
Algemeen ideëel belang
Persoonlijk belang ahv statutaire doelstellingen (voldoende concreet)
En feitelijke werkzaamheden (niet alleen proceshandelingen)
Collectieve belangen bundeling van belangen
Persoonlijk belang ahv statutaire doelstelling (voldoende concreet)
En feitelijke werkzaamheden (ook alleen proceshandelingen)
Krachtens hun doelstellingen
En feitelijke werkzaamheden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper itg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
