Samenvatting
orthopedie 1 –
leerjaar 2
kwartiel 1 en 3
Kyra Leeftink
2019-2020
,Inhoud
Onderbeen, enkel en voet ............................................................................................................................. 6
Het skelet van het onderbeen ................................................................................................................... 6
Het skelet van de voetwortel .................................................................................................................... 8
Het skelet van de middenvoet en de tenen .............................................................................................. 9
De verbindingen tussen de tibia en de fibula.......................................................................................... 10
Het enkelgewricht ................................................................................................................................... 10
Gewrichten van de voetwortel en de middenvoet ................................................................................. 11
Gewrichten van de tenen ........................................................................................................................ 12
Spieren van het onderbeen ..................................................................................................................... 13
Laterale spieren ................................................................................................................................... 15
Oppervlakkige dorsale spieren ............................................................................................................ 15
Diepe dorsale spieren .......................................................................................................................... 16
Voetspieren (+spierlagen) ....................................................................................................................... 17
Dorsale voetspieren ............................................................................................................................ 18
Spieren van de grote teen ................................................................................................................... 19
Spieren van de kleine teen .................................................................................................................. 20
Fascia en retinaculum.............................................................................................................................. 22
Retinaculum ventrale spieren ............................................................................................................. 22
Retinaculum laterale spieren .............................................................................................................. 22
Bursa rondom achillespees ................................................................................................................. 24
Retinaculum diepe dorsale spieren ..................................................................................................... 24
Fascia dorsalis pedis en aponeurosis plantaris.................................................................................... 24
Dwarsdoorsnede voet ............................................................................................................................. 25
Arteriële aanvoer..................................................................................................................................... 25
Veneuze afvoer........................................................................................................................................ 28
Innervatie ................................................................................................................................................ 28
4 compartimenten................................................................................................................................... 28
Bewegingen van de voet ......................................................................................................................... 30
Bovenste spronggewricht ‘as’ plantairflexie/ dorsaalflexie ................................................................ 31
Onderste spronggewricht .................................................................................................................... 31
Gewricht van Chopart ......................................................................................................................... 31
Gewricht van Lisfranc .......................................................................................................................... 32
1
, Gewrichten voorvoet........................................................................................................................... 32
Voetbogen ............................................................................................................................................... 33
Knie .............................................................................................................................................................. 34
Patella ...................................................................................................................................................... 34
Art. genus ................................................................................................................................................ 34
Menisci .................................................................................................................................................... 35
Gewrichtskapsel ...................................................................................................................................... 35
Ligamenten van de knie .......................................................................................................................... 35
Spieren en actieve stabiliteit ................................................................................................................... 38
Meniscus bewegingen ............................................................................................................................. 39
Bewegingsremming ................................................................................................................................. 39
Heup en bovenbeen .................................................................................................................................... 40
Femur ...................................................................................................................................................... 40
Inclinatiehoek ...................................................................................................................................... 41
Anteversiehoek.................................................................................................................................... 41
Kracht heupgewricht ............................................................................................................................... 41
Het gewrichtskapsel ................................................................................................................................ 41
Beweging van heupgewricht ................................................................................................................... 42
Heupspieren ............................................................................................................................................ 43
Oppervlakkige dorsale spieren ............................................................................................................ 43
Diepe dorsale spieren .......................................................................................................................... 44
Bovenbeenspieren................................................................................................................................... 45
Mediale spieren ................................................................................................................................... 46
Dorsale spieren .................................................................................................................................... 46
Bewegingen, spieren en hun inhibities ............................................................................................... 47
Vascularisatie........................................................................................................................................... 48
Femorale driehoek .................................................................................................................................. 48
Zenuwen .................................................................................................................................................. 48
Ondereraanzicht van liesregio................................................................................................................. 49
Dwarsdoorsnede dijbeen ........................................................................................................................ 50
Wervelkolom ............................................................................................................................................... 50
Bouw wervel ............................................................................................................................................ 50
Bewegingen wervelkolom ....................................................................................................................... 51
2
, Bouw lendenwervels ............................................................................................................................... 52
Os sacrum ................................................................................................................................................ 52
Os coccygis .............................................................................................................................................. 53
Vorm van de wervelkolom ...................................................................................................................... 53
Variaties van de wervelkolom ............................................................................................................. 53
Tussenwervelschijven/ disci intervertebrales ......................................................................................... 53
Innervatie van discus en gewrichten ....................................................................................................... 55
Arteriële bloedvoorziening ...................................................................................................................... 55
Veneuze drainage .................................................................................................................................... 55
Ligamenten wervelkolom ........................................................................................................................ 55
SI-gewricht ............................................................................................................................................... 56
Ligamenten SI-gewricht ....................................................................................................................... 56
Beweeglijkheid SI-gewricht ................................................................................................................. 57
Costovertebrale gewrichten .................................................................................................................... 58
Sternocostale gewrichten........................................................................................................................ 59
Bouw thorax ............................................................................................................................................ 59
Spieren..................................................................................................................................................... 60
Dorsale wervelkolomspieren ............................................................................................................... 60
Thoraxspieren .......................................................................................................................................... 64
Sternocostale spier .............................................................................................................................. 66
Truncocostale spieren ......................................................................................................................... 66
Buikspieren .............................................................................................................................................. 68
Rechte buikspieren .............................................................................................................................. 68
Schuine buikspieren ............................................................................................................................ 69
Dwarse buikspier ................................................................................................................................. 70
Opbouw cervicale wervel ........................................................................................................................ 71
Bewegingsuitslagen cervicale wervelkolom ............................................................................................ 71
Korte nekspieren ..................................................................................................................................... 72
Ventrale wervelkolomspieren ................................................................................................................. 73
Hoofd-hals ................................................................................................................................................... 75
Botstukken............................................................................................................................................... 75
Os frontale ........................................................................................................................................... 76
Os ethmoidale ..................................................................................................................................... 76
3
, Os sphenoidale .................................................................................................................................... 77
Os occipitale ........................................................................................................................................ 77
Os temporale ....................................................................................................................................... 78
Os parietale ......................................................................................................................................... 78
Schedelbasis ............................................................................................................................................ 79
Kaakgewricht ........................................................................................................................................... 79
De mandibula ...................................................................................................................................... 79
Maxilla ................................................................................................................................................. 80
Os hyoideum............................................................................................................................................ 81
Groei schedel ........................................................................................................................................... 81
Aangezichtsspieren.................................................................................................................................. 81
Kauwspieren ............................................................................................................................................ 82
Halsspieren .............................................................................................................................................. 83
Arteriële aanvoer..................................................................................................................................... 84
Veneuze afvoer........................................................................................................................................ 84
Innervatie hoofd-halsgebied ................................................................................................................... 84
Schouder...................................................................................................................................................... 87
Articulatio sternoclavicularis ................................................................................................................... 89
Art. acromioclavicularis (AC-gewricht) .................................................................................................... 89
Bewegingen van de scapula .................................................................................................................... 90
Articulatio humeri/ .................................................................................................................................. 90
Schouderkap ............................................................................................................................................ 91
Beweeglijkheid schoudergewricht .......................................................................................................... 91
Beweging schoudergordel ....................................................................................................................... 91
Spieren die de romp met de schoudergordel en de humerus verbinden ............................................... 92
Ventrale spieren .................................................................................................................................. 92
Dorsale spieren .................................................................................................................................... 93
Mediale spieren ................................................................................................................................... 94
Schouderspieren...................................................................................................................................... 94
Bloedvoorziening ..................................................................................................................................... 96
Veneuze afvoer........................................................................................................................................ 96
Innvervatie............................................................................................................................................... 96
Elleboog, onderarm, pols en hand .............................................................................................................. 99
4
,Art. humero-ulnaris ............................................................................................................................... 100
Art. humeroradialis ............................................................................................................................... 100
Art. radio-ulnaris proximalis .................................................................................................................. 100
Verbindingen tussen de radius en de ulna ............................................................................................ 100
Articulatio radio-ulnaris distalis ............................................................................................................ 100
Bewegingen onderarm .......................................................................................................................... 100
Ligamenten elleboog gewricht .............................................................................................................. 101
Het polsgewricht ................................................................................................................................... 101
Art. radiocarpalis ................................................................................................................................... 101
Art. mediocarpalis ................................................................................................................................. 102
Bewegingen pols ................................................................................................................................... 102
Ligamenten polsgebied ......................................................................................................................... 102
Gewrichten in de hand .......................................................................................................................... 103
Gewrichten van de vingers .................................................................................................................... 104
Art. carpometacarpalis pollicis .............................................................................................................. 104
Art. metacarpophalangea pollicis.......................................................................................................... 105
Retinaculum extensorum en flexorum .................................................................................................. 105
Spieren van de onderarm ...................................................................................................................... 105
Oppervlakkige ventrale spieren ........................................................................................................ 106
Diepe ventrale spieren ...................................................................................................................... 108
Oppervlakkige dorsale spieren .......................................................................................................... 109
Diepe dorsale spieren ........................................................................................................................ 111
Handspieren .......................................................................................................................................... 112
Korte duimspieren ............................................................................................................................. 112
Korte pinkspieren .............................................................................................................................. 113
Spieren in het midden van de handpalm .......................................................................................... 114
Dorsale aponeurose .............................................................................................................................. 115
Ventrale handmusculatuur.................................................................................................................... 115
Arteriële aanvoer................................................................................................................................... 116
Arcus palmaris ................................................................................................................................... 116
Innervatie .............................................................................................................................................. 117
5
,Onderbeen, enkel en voet
De student kan de functionele anatomie van de diverse gewrichten van de voet, onderbeen en enkel
beschrijven.
Het skelet van het onderbeen en de voet omvat:
1. Het skelet van het onderbeen, bestaande uit de tibia en fibula
2. Het skelet van de voetwortel, gevormd door de 7 voetwortelbeentjes (ossa tarsalia)
o Laterale rij: calcaneus en cuboideum
o Mediale rij: talus, naviculare en de 3 cuneiformia
3. Het skelet van de middenvoet en de tenen, dat bestaat uit de
middenvoetsbeentjes (metatarsalia) en de kootjes van de tenen
(phalangen)
Het skelet van het onderbeen
De knieschijf (patella) wordt later besproken. Deze behoort wel bij 1 van de 3
skeletdelen van het onderbeen.
De tibia kan worden onderverdeeld in een corpus (schacht), een proximaal en een
distaal uiteinde. Van bovenaf gezien vertoont het beenstuk een torsie (draaiing in
lengteas). Het distale einde is ten opzichte van het proximale einde geëxoroteerd.
Het proximale uiteinde van de tibia (condylus medialis en condylus lateralis) is
breed en staat ten opzichte van de schacht in retropositie. De bovenzijden van de
beide condylen vormen het tibiaplateau dat licht achterovergekanteld (ca. 4-7°)
staat. Het tibiaplateau bezit mediaal en lateraal een gewrichtsvlak, de facies
articularis superior, voor de articulatie met de femurcondylen. Bij de laterale
condyl reikt het kraakbeen tot over de achterrand en vormt hier de facies
poplitea. Tussen de gewrichtsvlakken bevindt zich aan de voorzijde de area
intercondylaris anterior en aan de achterzijde de veel kleinere area
intercondylaris posterior. Beide bezitten facetten voor de aanhechtingen van de
menisci en de kruisbanden van het kniegewricht.
In het midden worden de 2 areae van elkaar gescheiden door een kleine
verhevenheid, eminentia intercondylaris, die naar proximaal uitloopt in het
tuberculum intercondylare mediale en het tuberculum intercondylare laterale. Aan de achterzijde van
de laterale condyl bevindt zich verder nog een rond, vlak
gewrichtsfacet (facies articularis fibularis), voor de articulatie
met het caput van de fibula, terwijl de voorzijde van dezelfde
condyl een iets verheven kam bezit voor de aanhechting van de
tractus iliotibialis.
Het corpus tibiae bezit 3 zijden: facies medialis, facies lateralis
en facies posterior en 3 randen: margo anterior, margo
interoseus en margo medialis. De facies posterior wordt
gekenmerkt door een proximale lijn, linea m. solei, die
vanlateraal-boven naar mediaal-onder loopt. De margo medialis
begint proximaal bij de tuberositas tibiae.
Het distale uiteinde van de tibia loopt mediaal uit in de
6
, malleolus medialis. Deze bezit aan zijn achterzijde een groeve, sulcus malleolaris. Aan de laterale zijde
van het distale uiteinde bevindt zich de incisura fibularis, waarin het onderste gedeelte van de fibula ligt.
De onderzijde van de tibia en de binnenzijde van de malleolus medialis zijn door kraakbeen bedekt,
waardoor 2, in elkaar overgaande, gewrichtsvlakken worden gevormd: de facies articularis inferior en de
facies articularis malleoli.
De fibula bestaat uit een corpus fibulae, caput fibulae
en malleolus lateralis. Aan de mediale bovenzijde zit facies articularis capitis fibulae, voor de articulatie
met de tibia, en loopt aan de achterzijde hiervan uit in de apex capitis fibulae. De overgang van het
caput in het corpus wordt het collum fibulae genoemd.
Aan het corpus fibulae onderscheidt men 3 zijden: facies medialis, facies lateralis en facies posterior en
3 randen: margo anterior, margo posterior en margo interosseus. Deze namen gelden alleen voor
proximale en middelste gedeelte van de schacht. In het distale gedeelte van de schacht hebben de zijden
en de randen een spiraalsgewijs verloop. Op ongeveer het midden van de schacht bevindt zich op de
facies posterior een foramen nutricium dat het begin aangeeft van de canalis nutricius.
De malleolus lateralis is aan zijn mediale zijde met kraakbeen bekleed, facies articularis malleoli, voor de
articulatie met de laterale zijde van de trochlea van de talus. Aan de achter-onderzijde hiervan vormt
een kleine groeve, fossa malleoli lateralis.
7
