Samenvatting

Samenvatting van GSPS 2024, Endterm, artikelen, powerpoints en boek, (cijfer 7,1)

3 keer verkocht

Instelling
Vrije Universiteit Amsterdam (VU)

Boek
Comparative European Politics

Dit is een uitgebreide samenvatting van alle stof die je moet weten voor het tentamen van GSPS. Hierbij is er per hoofdstuk van het boek Comparative European Politics (2e editie) een samenvatting en de daarbij horende informatie van de lectures. Verder zijn er op het einde van het deze samenvatting...

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 53 pagina's

Bekijk voorbeeld

Heel boek samengevat? Nee
Wat is er van het boek samengevat? H7,8,11,13,14 en 16
Geupload op 15 december 2024
Aantal pagina's 53
Geschreven in 2024/2025
Type Samenvatting

samenvatting van gsps artikelen
samenvatting van gsps powerpoint
samenvatting van gsps boek

€8,66

Ook beschikbaar in voordeelbundel v.a. €13,19

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Ook beschikbaar in voordeelbundel (1)

Bundel samenvatting GSPS 2025 - alle hoofdstukken boek + lectures + artikelen

€ 17,52 € 13,19

1x verkocht

2 items

1. Samenvatting - Samenvatting van gsps 2024, endterm, artikelen, powerpoints en boek, (cijfer 7,1)
2. Samenvatting - Samenvatting midterm gsps 2025 - (cijfer 9,1)boek (comparative european politics), le...
Meer zien

Hoofdstuk 7 “The executive branch” en Hoorcollege 9 (1e deel)
The separation of powers: Trias Politica à separation of powers
- Executive branch (uitvoerende macht)
- Juridical branch (wetgevende macht)
- Legislative branch (rechterlijke macht)

De scheiding der machten is noodzakelijk omdat mensen geneigd zijn tot gedrag dat zichzelf
dient en niet het grotere geheel. Met andere woorden, we zijn ambitieus en zelfzuchtig; we
zijn geen engelen.

Elke afzonderlijke tak van de regering (uitvoerende, wetgevende, enz.) staat in concurrentie
met de andere takken, aangezien mensen binnen deze takken vaak hun eigen ambities volgen.

Omdat de afzonderlijke takken hun eigen constitutionele rechten hebben, kunnen ze zichzelf
beschermen tegen andere takken die macht over hen willen verkrijgen. Dit wordt een systeem
van "checks and balances" genoemd.

Omdat de afzonderlijke takken hun eigen constitutionele rechten hebben, kunnen ze zichzelf
beschermen tegen andere takken die meer macht willen verkrijgen.

Executive Branch (President en administratie):
- Bevoegdheden: De president kan een veto uitspreken over wetgeving die door het
Congres is aangenomen.
- Controle: De president benoemt rechters voor het Supreme Court.
Legislative Branch (Congress):
Bevoegdheden:
- Het Huis van Afgevaardigden en de Senaat kunnen elkaars wetsvoorstellen blokkeren.
- Het Congres kan het veto van de president negeren met een tweederdemeerderheid.
- Het Congres kan de president en rechters afzetten en hun functie ontnemen
(impeachment).
Controle: Het Congres keurt de benoemingen van de president goed en controleert het
budget.

,Judicial Branch (Supreme Court):
- Bevoegdheden: Het Supreme Court kan wetten en besluiten van de president
ongrondwettelijk verklaren.
- Controle: Toezicht houden op de grondwettelijkheid van acties van de Executive en
Legislative Branch.
Dus: Het systeem zorgt ervoor dat geen enkele tak te veel macht krijgt door een wederzijdse
controle en machtsevenwicht.

Executive branch: (= government)
1. Political executive: politieke leiders zoals premiers, kabinetten, in sommige systemen
presidenten.
2. Civil servants: niet-gekozen ambtenaren die zorgen voor de uitvoering van beleid en
stabiliteit waarborgen bij regeringswisselingen.

Taken uitvoerende macht
1) Strategic priorities: het stellen van strategische prioriteiten
2) Draft corresponding legislation: het ontwerpen en goedkeuren van wetgeving
3) Develop policy initiatives: Beleidsvoorstellen ontwikkelen
4) Issue government orders: Bevelen uitvaarden
5) Mobilize support: Publieke steun verkrijgen voor beleidsmaatregelen
6) Oversee policy implementation: Toezichthouder op de ambtenarij

De verschuiving van macht van parlementen naar de uitvoerende burgers heeft geleid
tot vragen:
- De autonomie van de uitvoerende macht
- De verantwoordingsplicht richting parlement en burgers

7.2 De constitutionele positie van de politieke uitvoerende macht

1) Parliamentary system: het parlement vertegenwoordigt de kiezers; de regering is
exclusief verantwoordelijk aan het parlement
VB: NL, tweede kamer
2) Semi-presidential system: zowel de president als de premier hebben macht, vaak met
gedeelde verantwoordelijkheid, deze zijn verantwoordelijk aan het parlement.
VB: FA, benoemt de president de premier, maar de premier is afhankelijk aan de
parlementaire system

,Verschil tussen de 2: een heeft een populaire geselecteerde president en de ander niet.
3) Presidental system: de president is zowel staatshoofd als regeringsleider en wordt
rechtstreek gekozen door het volk
VB: Cyprus

Verschillende formaten: In sommige semi-presidentiële democratieën is de president zo
machtig dat hij of zij grondwettelijke voorrang heeft boven de premier als formeel hoofd van
de uitvoerende macht. Frankrijk is hiervan een goed voorbeeld.
Verschillende formaten: Sommige semi-presidentiële systemen hebben een president met
een symbolische rol en bijna geen macht.

De constitutionele positie bepaalt hoe macht is verdeeld tussen de uitvoerende macht en
andere takken van de overheid, zoals parlementen en rechterlijke macht.

Ongeacht de grondwet is er altijd een fundamentele afhankelijkheid van de wetgevende
macht:
"Om een regering te vormen en in functie te blijven, moet een regering de steun hebben van
een meerderheid in het parlement."
Er is een principal-agentrelatie tussen de parlementaire meerderheid (principal) en de
regering (agent).
Het parlement delegeert aan de regering de macht om beleid te ontwikkelen en de uitvoering
ervan te controleren, onder voorwaarde van parlementaire verantwoording

7.3 De structuur en samenstelling van de politieke uitvoerende macht
De politieke uitvoerende macht bestaat uit drie kerncomponenten
1) Prime minister
De leider van de regering, verantwoordelijk voor het coördineren van het beleid en het
aanstellen van de ministers
VB: Duitse bondskanselier
2) Cabinet
Een groep ministers die verantwoordelijk zijn voor specifieke portefeuilles zoals onderwijs,
defensie, financiën (legislative initiative)
3) President (in sommige systemen)
Kan zowel een ceremoniële rol vervullen als een uitvoerende rol

Civil servants zijn het tweede deel van de executive branch**

Civil service
- Omvat onder andere ambtenaren, leraren en verpleegkundigen omdat zij betaalt
worden door de overheid.
- Wordt gezien als de 4e macht
- Traditiegetrouw wordt dit gezien als een bureaucratie, hiërarchisch (Max Weber)
In tegenstelling tot kabinetsministers blijft het merendeel van de ambtenarij in functie na
algemene verkiezingen en na veranderingen in de regering.
En onpartijdig te dienen.

7.4 De institutionele macht van de premier, het kabinet en de president
De macht van actoren verschilt per politiek systeem:

, Macht van de premier
- Het aanstellen en ontstaan van ministers: Premiers hebben vaak de bevoegdheid
om hun kabinet te reorganiseren.
- Beleidscoördinatie: premiers zijn vaak verantwoordelijk voor strategische
beleidsbeslissingen en het vertegenwoordigen van het land in internationale
onderhandelingen.
Kabinetten
- Collectieve verantwoordelijkheid: kabinetten moeten gezamenlijk beleid
ondersteunen en zijn verantwoordelijk voor de implementatie ervan.
Presidenten
- Constitutionele bevoegdheden: semi-presidential à president benoemd premier, rol
spelen in nationale veiligheid en buitenlandsbeleid.
- Beleid en benoemingen: presidenten kunnen ministers benoemen en afzetten,
afhankelijk van het systeem.

7.5 Politieke implicaties van de uitvoerende macht

De concentratie van macht binnen de uitvoerende macht heeft gevolgen voor:
1) Politieke stabiliteit à meerderheidsregeringen, zijn doorgaans stabieler dan coalities.
2) Beleidsefficiëntie à een sterke uitvoerende macht kan sneller beleid uitvoeren, maar
dit kan leiden tot minder representativiteit.
BV: Italië president beïnvloedde kabinetsvorming zodat stop politieke crisis
3) Check and balances à vetrouwensstemmingen en parlementaire controle zijn cruciaal
om machtsmisbruik te voorkomen.

7.6 Relaties tussen uitvoerende macht en ambtenarij
De relatie tussen politieke leiders (politieke uitvoerende macht) en ambtenaren (civil service)
is complex en kan worden beschreven als een principal-agent relationship:
- Principal: de politieke uitvoerende macht bepaalt de beleidsdoelen.
- Agent: de ambtenaren voeren het beleid uit.

Uitdagingen:
1) Adverse selection: ongekwalificeerde personen worden aangesteld
2) Moral hazard: Agents handelen uit eigen belang ipv publieke belang
3) Information Asymmetry: agents hebben meer kennis over de situatie dan de principal.

Hervormingen: New Public Management (NPM)
- Gericht op decentralisatie, competitie en prestatieverbetering
- VB: VK à privatisering en prestatiedoelen

7.7 Conclusie: uitvoerende autonomie en macht

De concentratie van macht binnen de uitvoerende macht heeft voordelen/nadelen:
Voordelen:
- Efficiëntie in beleidsvorming, vooral in crisissituaties
- Coördinatie van complexe beleidsterreinen (onderwijs, defensie, financiën)
Nadelen:

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.