Tweede samenvatting voor het vak spraak-taalontwikkeling aan de Hanzehogeschool Groningen. Samen met de samenvatting spraak blok 1 heb je alle informatie voor dit vak!
Tentamenstof taal
‘Het op basis van universeel, aangeboren vermogen gevormd geheel van tekens en regels
om deze tot betekenis dragende elementen te combineren waarvan de mens gebruik maakt
om zijn gedachten te articuleren, zijn wereld te ordenen en te communiceren. ‘
Bij een clusterdeletie valt –st of –rt bijvoorbeeld weg.
Concept: plaatje in je hoofd bij zin/ woord, daarom 2- woord zinnen.
Hoofdstuk 1: taalverwerving
De grens tussen voorbereidend opvoeden en opvoeden wordt bepaald door het vermogen
tot spreken. Je verwerft een taal, je leert het niet!
Een door Chomsky geïnspireerde visie verklaart taalverwerving als een gevold van de
aanwezige predispositie voor taal. (=aanleg) Drie factoren spelen grote rol: leeftijd,
taalaanbod en taalverwervingsvermogen. De leeftijd is meer een periode, ook wel de
cruciale periode genoemd, 6 maanden tot 10 jaar. Taalaanbod is in de meeste gevallen zeer
vanzelfsprekend, moeders die tegen kind praten. Chomsky denkt dat het
taalverwervingsvermogen is aangeboren.
Modulariteiten:
Een tekort aan linguïstische kennis: ‘ik keekte achter de boeken ‘
Een tekort aan cognitieve kennis: ‘de molen draait niet omdat er geen vader in zit.
Gebrek aan sociale vaardigheden: ‘als ik later autorijd, krijg ik een kindje in de buik.’
Fijn-motorisch gebrek: ‘ik kan keuren en pikken ‘(kleuren en prikken)
Onvoldoende sensorische waarneming: slecht gehoor, begrijpt vraag niet.
Taal evalueert dus zowel in receptief/ passief (taalbegrip, weet kind woorden?) als
productief/ actief (taalproductie, spreekt kind woorden?)
Het Nederlandse foneemsysteem bevat klinkers, medeklinkers, tweeklanken en halfvocalen.
Bilabialen worden met beide lippen gevormd. pbm
Bij labiodentalen worden de boventanden op de onderlip geplaatst. fv
Bij dentalen/ alveolaren wordt tongpunt tegen tanden of tandkassen geplaatst. dtnzs
Bij palatalen raakt het tongblad het palatum durum. (/sj/,/zj/)
Bij velaren wordt de tong rug naar het velum geplaatst. (/k/, /g/,/ng/,/ch/)
Bij laryngalen ontstaat geruis op glottisniveau. (/h/)
Linguïstische niveaus:
Fonologie (Klankkleer) = Discriminatie van Klankvorming,
taalvorm spraakklanken en fonemen foneemproductie,
(= een klank) foneeminpassing in
woorden
Semantiek (Betekenisleer) = Woorden begrijpen en Woordvinding,
taalinhoud interpreteren, omvat lexicon benoemingsflexibiliteit,
en woordenschat. relaties tussen betekenis
hanteren,
derivatiemorfologie
(=bakker, gebak)
Syntaxis (Zinsbouw) = Begrijpen van Samenvoegen van woorden
taalvorm woordvolgorde, zinnen in groepen als delen van
, Woordvolgorde + zin.
flexiemorfologie =
grammatica
Morfologie = taalvorm Begrijpen vormverandering Flexiemorfologie (=
binnen woorden veranderen van meervoud/
enkelvoud)
Pragmatiek = taalgebruik Begrijpen verband non- Hoe wordt taal gebruikt in
verbale en verbale het dagelijkse leven.
informatie
Metalinguïstiek = richt zich meer op reflectie, het nadenken over taal -> Waarom heet dat
een radio? Belangijk bij begrijpend lezen.
Wanneer een kind spreekt én leest, is zijn opvoeding en onderwijs eigenlijk rond.
Hoofdstuk 2: Neurobiologische aspecten taalverwerving
De linkse hemisfeer is meestal meer bij taalverwerving betrokken dan de rechterhemisfeer.
Rechts voegt echter de klemtoon en intonatie toe, hierdoor krijgt taal emotionele betekenis.
Zo is ook bekend dat kinderen van 0 tot 6 maanden in staat zijn klankverschillen te
onderscheiden, zelfs in verschillende talen. Ouder dan 6 maanden is het hersenschors al
ingericht op hun eigen moedertaal.
Kritische perioden voor onderscheiden taalaspecten:
Auditieve klankwaarneming 0-12 maanden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fansos. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
