Samenvatting
Recht & bedrijf
Hoofdstuk 11 Ondernemingsrecht
§11.1 De onderneming
Onderneming: Elk in de maatschappij als zelfstandige eenheid optredend organisatorisch
verband waarin krachtens arbeidsovereenkomst of krachtens publiekrechtelijke aanstelling
arbeid wordt verricht.
Vroeger ging het vooral over de eigendomsverhoudingen (factor geld), tegenwoordig gaat
het meer om de verantwoordelijken voor de instandhouding van de onderneming (factor
arbeid).
Het verschil tussen de juridische vormen van ondernemingen:
- Samenwerken met met mede-ondernemers of niet;
- Hebben van voordeel voor deelnemende partijen of niet; en
- Bezitten van rechtspersoonlijkheid of niet. (BELANGRIJKSTE)
Ondernemingen ZONDER rechtspersoonlijkheid:
- Eenmanszaak: opstarten eenvoudig en bedrijfsvoering overzichtelijk. Vrijwel geen
juridische formaliteiten. Vereiste: inschrijven in het handelsregister (KVK).
Kamer van Koophandel (KvK): de belangrijkste gegevens van de ondernemingen worden
bewaard en bijgehouden ter bevordering van het economisch verkeer. Ook bedoeld voor
het efficiënt functioneren van de overheid (BV: belastingdienst)
Geen scheiding tussen ondernemingsvermogen en het privévermogen van ondernemer. Dus
hele vermogen aansprakelijk voor schulden van onderneming.
Als de ondernemer is getrouwd, dan is het gezamenlijk vermogen aansprakelijk. Dat
verhaalsrecht kan worden voorkomen door het opstellen van huwelijkse voorwaarden,
waarbij gemeenschap van goederen is uitgesloten. Dan is alleen vermogen van de
echtgenoot met een onderneming aansprakelijk.
In het belastingrecht is er wel onderscheid, omdat in het Nederlandse belastingrecht
winsten met privévermogen onbelast zijn en verliezen niet aftrekbaar. Bij een onderneming
is dat wel zo.
- Maatschap:overeenkomst waarbij twee of meer personen (maten) zich verbinden
om iets in gemeenschap te brengen, met als doel om het voordeel daaruit te delen.
VB: advocaten, accountants
Geen bijzondere vereisten voor totstandkoming maatschap, slechts gewone vereisten voor
aangaan overeenkomst.
,Stille maatschap: treedt niet naar buiten in het economisch verkeer, niet zichtbaar voor
buitenwereld. (Afgescheiden vermogen)
Openbare maatschap: deelname aan het rechtsverkeer door vennoten onder eigen naam.
(Geen afgescheiden vermogen)
Vermogen ontstaan door inbreng van elke vennoot. Dat kan bestaan uit geld, arbeid, (genot
van) goederen.
In beginsel wordt de inbreng, verliezen en winsten evenredig verdeeld over vennoten. Echter
staat het aandeel in winst en verlies van vennoot die alleen arbeid heeft geleverd, gelijk aan
de vennoot met kleinste inbreng geld/goederen.
Vennoten kunnen de winstverdeling (in overleg!) zelf bepalen, want de algemene wettelijke
bepaling kan soms tot onbillijke resultaten leiden.
Dat mag niet door een van hun of een derde worden overgelaten.
Het is niet geoorloofd dat een vennoot alle voordelen krijgt, maar wel dat een vennoot geen
verliezen hoeft te dragen.
Rechtshandelingen vennoten:
Beheersdaden:alle handelingen die behoren tot de normale, dagelijkse uitoefening van de
maatschap. (geen toestemming van andere vennoten nodig)
VB: kopen computer, betalen telefoonrekening.
Beschikkingsdaden: niet-alledaagse juridische aangelegenheden van de maatschap.
(Bevoegdheid komt aan vennoten gezamenlijk toe)
VB: kopen/huren van kantoorpand.
- Vennootschap onder Firma (VOF): bijzondere vorm van de
maatschapsovereenkomst. Wat over maatschap is gezegd, geldt grotendeels ook
voor vof.
Als een maatschap naar buiten treedt ter uitoefening van bedrijf (persoonlijke kwaliteiten
staan niet voorop), en dat doet onder een gezamenlijke naam, dan is er sprake van VOF.
Belangrijk kenmerk: VOF heeft een afgescheiden vermogen.
Verschil maatschap: bij maatschap is er volmacht (toestemming van elke vennoot) nodig, bij
VOF is elke vennoot bevoegd om in de naam van de VOF te handelen.
- Commanditaire vennootschap (CV): Een variant van de VOF.
Bijzonderheid: kent twee soorten vennoten beherende vennoten en stille vennoten.
, Bij een gewone VOF voeren alle vennoten gezamenlijk het beheer, terwijl zij ook allen naar
buiten optreden. Bij CV doen de stille vennoten dat niet, omdat de buitenwereld niet van hun
bestaan weet worden ze stille vennoten genoemd.
Zij worden vennoten genoemd, omdat zij aan CV geld hebben verschaft. ‘Vennoot bij wijze
van geldschieting’.
Stille vennoot is slechts draagplichtig voor de verliezen die gelijk staan aan het bedrag dat
hij heeft ingebracht.
CV heeft een afgescheiden vermogen.
Ondernemingen MET rechtspersoonlijkheid:
Drie soorten rechtspersonen:
1. Belangrijke organisaties van de overheid
2. Kerkgenootschappen
3. Privaatrechtelijke rechtspersonen
De opsomming van privaatrechtelijke rechtspersonen is een gesloten systeem. (kunnen
geen constructies uit eigen makelij meer bijkomen).
Rechtspersonen hebben iedere een eigen, interne rechtsorde (geheel van regels), deze zijn
vastgelegd in statuten. Deze gelden voor de betrokken (rechts)personen als wettelijk.
Voor de oprichting van een privaatrechtelijke rechtspersoon eist de wet vrijwel altijd een
notariële akte.
De akte van oprichting moet de statuten bevatten met daarin de naam, de zetel en het doel
van de rechtspersoon.
Hoofdregel: rechtspersoon moet worden ingeschreven in het handelsregister van KvK. (Ook
voor NV & BV) Zonder inschrijving zijn de bestuurders hoofdelijk aansprakelijk voor alle
rechtshandelingen van rechtspersoon.
Rechtspersoon is in wezen een papieren constructie en kan zelf niet handelend optreden,
daarom is het onvermijdelijk dat de rechtspersoon door een bestuur wordt
vertegenwoordigd.
Vaak bevatten de statuten nadere regels over de vertegenwoordigingsbevoegdheid van
afzonderlijke bestuurders.
Voordelen rechtspersoonlijkheid:
1. Beperking van aansprakelijkheid, rechtspersoon heeft eigen vermogen en je kunt
daarom dus niet aansprakelijk worden gehouden op je privévermogen.
2. Continuïteit van onderneming is verzekerd, door het gescheiden vermogen heeft
deze geen invloed op het voortbestaan van de onderneming.
3. Financiële motieven, rechtspersonen zijn onderworpen aan vennootschapsbelasting;
het tarief is lager dan het progressieve belastingstelsel.