Hoofdstuk 7 Cognitief-gedragstherapeutisch proces; een overzicht
7.1 Inleiding
Dit hoofdstuk biedt een globaal overzicht van het gedragstherapeutisch
proces, waarbij drie achtereenvolgende fases aan bod komen:
diagnostiek, interventies en afsluiting. Als uitgangspunt geldt dat
cognitieve gedragstherapie een relatief kortdurende en relatief
klachtgerichte behandelmethode is. De ultieme doelstelling is: het
organiseren en stimuleren van nieuwe leerervaringen die duurzaam
leiden tot meer functionele affectieve, cognitieve en
gedragsmatige manieren van ageren en reageren in het dagelijks
leven.
7.2 Niveaus en fases in het cognitief-gedragstherapeutisch proces
Er worden drie fases onderscheiden in het cognitief-gedragstherapeutisch
proces:
1. Diagnostische fase
- probleeminventarisatie
- het verklaren van het ontstaan en voortbestaan van de problemen
- formuleren van de hulpvraag en behandeldoelen
- opstellen behandelplan
2. Interventie fase
- uitvoering behandelplan
- tussentijds evalueren van effecten daarvan
- zo nodig aanpassen van het behandelplan
3. Afsluitingsfase
- evalueren en afronden van de behandeling
- toepassen van maatregelen om terugval te voorkomen of tijdig in te
grijpen
- formele afsluiting, doorverwijzing of terugverwijzing
Er worden ook verschillende niveaus onderscheiden in het cognitief-
gedragstherapeutisch proces (deze zijn gelijktijdig aan de orde):
1. Aangrijpingspunt; wat moet er bij de patiënt veranderen?
, 2. Therapeutische context: binnen welk interactioneel en praktisch
kader kan dit veranderingsproces het beste vorm krijgen?
3. Therapeutisch systeem: moeten personen of instanties uit de
omgeving van de patiënt wel of niet bij de behandeling worden
ingeschakeld?
Er wordt in dit boek uitgegaan van een verwijzing door een huisarts en
vervolgens een kort intakegesprek door een intaker op basis waarvan een
patiënt is toegewezen aan een behandelaar. Bij voorkeur zijn er vooraf aan
de behandeling algemene klachtenvragenlijsten afgenomen over de
ernst van de klachten. Op deze manier kan middels latere metingen de
voortgang in de gaten worden gehouden. Soms worden ook metingen
gedaan in het kader van Routine Outcome Monitoring (ROM), zoals
kwaliteit van leven of ziektekosten. Ook wordt in dit boek uitgegaan van
volwassen patiënten in een ambulante setting.
7.3 Eerste fase: diagnostiek
Deze fase duurt meestal 1 a 2 sessies en in complexere situaties tot
maximaal 5 sessies. Indien de patiënt ambivalent blijft tegenover de
therapie, kan je de behandeling beter uitstellen. Therapie heeft een
momentum nodig; in het begin van de behandeling wordt het meeste
effect bereikt. Wanneer er onvoldoende vaart in zit, kan het gaan
verzanden.
Zes belangrijke doelstellingen in deze fase op het niveau van
therapeutisch aangrijpingspunt zijn:
1. Klachten en problemen inventariseren en kwantificeren
2. Voorlopige hulpvraag/behandeldoel bepalen.
3. Een beschrijvende classificatie opstellen volgens DSM-criteria.
4. Een theorie ontwerpen over de factoren die de klachten en
problemen in stand houden aan de hand van functieanalyses (FA) en
betekenisanalyses (BA), en zo nodig een holistische theorie (HT).
5. Vaststellen van definitieve hulpvraag en formuleren van de
belangrijkste doelstellingen, waarbij die laatste zo objectief en
concreet mogelijk moet worden geformuleerd.
6. Een plan ontwikkelen en vaststellen om deze doelstellingen te
realiseren.
Vier belangrijke doelstellingen in deze fase op het niveau van
therapeutische context:
, 1. Patiënt voorlichting geven over diens problematiek en de
behandeling daarvan.
2. Het vertrouwen versterken van de patiënt.
3. Inschatten van de motivatie van de patiënt om dingen anders
aan te pakken, en zo nodig strategieën ontwikkelen om deze
motivatie te versterken.
4. Een interactionele stijl kiezen die past bij de patiënt, bij het type
behandeling dat gaat worden toegepast en bij de persoon van de
therapeut.
Twee belangrijke doelstellingen in deze fase op het niveau van
therapeutisch systeem:
1. Een indruk krijgen van het systeem waarbinnen de problemen
van de patiënt zich afspelen en de mogelijke invloed daarvan op
het voortbestaan van de problemen.
2. Inschatten of het systeem van de patiënt behulpzaam kan zijn bij
het reduceren van de problemen.
In de cognitieve gedragstherapie worden dikwijls huiswerkopdrachten
meegegeven. In deze fase zijn dat vragenlijsten, het bijhouden van
registratieformulieren over het vóórkomen van klachten en het lezen
van voorlichtingsmateriaal.
7.3.1 Kennismaking, inventarisatie en kwantificering van klachten en
problemen, voorlopige hulpvraag en behandeldoelen en classificerende
diagnostiek.
Kennismaking
Het advies is om een korte introductie te geven als therapeut en
verder aparte aandacht te besteden aan het contact leggen, maar het
contact verder te laten ontwikkelen tijdens de therapie. Er dient een sfeer
te worden gecreëerd waarbij de aandacht vooral uitgaat naar wat de cliënt
moet gaan doen en minder op een uitgebreid gesprek (dus geen drinken
aanbieden). De cognitief gedragstherapeut komt gelijk ter zake.
Inventarisatie en kwantificering van klachten en problemen
Meestal heeft er al een intakegesprek plaatsgevonden en kan de therapeut
inhaken op de verwijzing en het intakeverslag (Klopt het dat dit de
klachten zijn waarvoor u komt?). Vervolgens vindt er een inventarisatie
plaats van problemen (welke problemen spelen er?) en worden de
belangrijkste problemen nader onderzocht.
Deze fase levert normaal gesproken weinig problemen op, want de patiënt
weet dat het hoort bij de therapie. Het levert soms problemen op wanneer
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 614148. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.