Onderwijsprogramma uitleg
De collegereeks Advanced Auditing richt zich op het gedrag van accountants (auditor
behavior) en de rol die dit speelt bij acht belangrijke thema’s binnen de accountantscontrole.
Elk college behandelt één thema, waaronder engagementrisico, businessmodellen,
risicobeoordeling, auditactiviteiten, continuïteit, rapportage, verantwoordingsplicht en
duurzame communicatie.
Aan de hand van wetenschappelijke literatuur, regelgeving en praktijkcasussen worden kennis
en vaardigheden ontwikkeld om deze thema’s kritisch te analyseren. Studenten leren
wetenschappelijke concepten te relateren aan regelgeving, maatschappelijke belangen en
praktische dilemma’s, zoals het vinden van een balans tussen het publieke belang, compliance
en efficiëntie.
De nadruk ligt op onderwerpen waar regelgeving niet altijd praktische handvatten biedt of waar
wetenschappelijke inzichten en standaarden uiteenlopen. Door middel van verdiepingsvragen
wordt de verbinding tussen theorie en praktijk verkend. Het doel is om studenten uit te dagen
kritisch te reflecteren op het gedrag van accountants en de spanningen tussen verschillende
belangen in de controlepraktijk te doorgronden.
DOEL ADVA
➢ Wat is de kernboodschap van het wetenschappelijke concept in dit artikel?
➢ Wat is de relatie van deze boodschap met de verantwoordelijkheid van een accountant?
➢ Wat is de kern van de betreffende regelgeving/Standaarden?
➢ Hoe vertaalt het wetenschappelijke concept zich (wel/niet) in betreffende Standaarden?
➢ Welke concepten zijn in deze praktijkcasus te onderkennen en hoe kunnen die worden
gerelateerd aan literatuur en Standaarden
1
, Onderdeel Standaarden
Engagement risk VGBA
- Johnstone VIO
- Fukukawa ST 210, 240 en 315
Business models NOCLAR
- Peecher St 240, 250, 315
- Dorminey
Risk assessment St 200, 250, 315
- Knechel
- Curtis
Audit activities St 330, 500, 520
- Werner
- Fedyk
Going concern St 570, 705, 706
- Nolder & Kadous
- Carson
Reporting St 700, 701, 705, 706,
- Whitfield 720
- Gray
Accountability St 200, 240, 320
- Peecher
- DeZoort
Sustainable communications St 260, 720, 3810N
- Jensen & Meckling
- Van Nieuw amerongen
Onderwijsprogramma uitleg.....................................................................................................1
DOEL ADVA .............................................................................................................................1
Fukukawa (engagement risk) ....................................................................................................3
Johnstone (engagement risk)....................................................................................................7
Peecher et al (Business models) ............................................................................................ 14
Dorminey et al (business models) .......................................................................................... 21
Knechel (risk assessment) ..................................................................................................... 29
Curtis et al ............................................................................................................................ 39
Werner (Audit activities ) ........................................................................................................ 44
Fedyk (Audit activities ) .......................................................................................................... 54
Nolder & Kadous (going concern) ........................................................................................... 60
Carson (going concern) .......................................................................................................... 68
Whitfield (reporting) ............................................................................................................... 74
Gray (reporting) ..................................................................................................................... 83
Peecher (Accountability) ........................................................................................................ 91
De Zoort (Accountability) ....................................................................................................... 98
Jensen & Meckling Sustainable communications .................................................................. 105
Van Amerongen (Sustainable communications).................................................................... 115
, Fukukawa (engagement risk)
Inleiding
Het artikel van Fukukawa richt zich op het gebruik van brede risicofactoren in plaats van
individuele risicobeoordelingen in auditplanning. Op basis van gegevens van 228 audits
uitgevoerd door een Japans accountantskantoor in 2002, onderzoekt het hoe individuele risico’s
clusteren in vijf brede risicofactoren. Deze aanpak sluit aan bij COS315, die een holistisch begrip
van risico’s benadrukken. Door de groepering van risico’s kunnen auditors efficiënter middelen
toewijzen en effectievere audits uitvoeren, wat zowel de kwaliteit van de audit als de naleving
van standaarden versterkt.
Achtergrond artikel
De toenemende nadruk op risicogebaseerde audits in de accountancypraktijk en de
onduidelijkheid over hoe auditors omgaan met brede risicofactoren in vergelijking met
individuele risico's. Het artikel beoogt de kloof te overbruggen tussen de theorie van
risicogebaseerde audits en de daadwerkelijke praktijk door de volgende vragen te
beantwoorden:
1. Hoe clusteren individuele risico's die auditors beoordelen samen tot brede
risicofactoren?
2. In hoeverre zijn deze risicofactoren gerelateerd aan beslissingen over de toewijzing van
auditmiddelen?
Het artikel is relevant omdat recente auditingstandaarden, zoals COS 315, auditors aansturen
om naast individuele risico's ook risicopatronen en onderlinge verbanden te overwegen. Echter,
eerder onderzoek naar de toewijzing van auditmiddelen was gebaseerd op individuele
cliëntrisico's, waardoor inzicht ontbrak in hoe auditors omgaan met brede risicofactoren. Door
zich te richten op brede risicofactoren beoogt deze studie een beter begrip te krijgen van de
relatie tussen risicobeoordelingen en de toewijzing van auditmiddelen. Dit onderzoek toont aan
dat verschillende risicofactoren de audituren op verschillende personeelsniveaus beïnvloeden.
Door individuele risico's te groeperen en auditplanning te baseren op de gegroepeerde
risicofactoren, kunnen de effectiviteit en efficiëntie van de audit worden verbeterd.
Brede risicofactoren en holistisch beeld
"Brede risicofactoren" in het artikel van Fukukawa verwijzen naar groepen van individuele risico's
die met elkaar correleren en samen een overkoepelend risicogebied vormen. In plaats van 20
losse risico's te beoordelen, clusteren auditors deze in een kleiner aantal (in dit geval vijf) brede
factoren die een beter beeld geven van het totale risicoprofiel van een klant.
Denk bijvoorbeeld aan een mand met verschillende soorten fruit. In plaats van elk stuk fruit
apart te benoemen (appel, peer, banaan, etc.), kun je ze groeperen in "citrusvruchten",
"steenvruchten" en "bessen". Zo krijg je een overzichtelijker beeld van de inhoud van de mand.
Door individuele risico's te groeperen tot brede risicofactoren, krijgen auditors een holistisch
beeld van de risico's van een klant. Dit helpt hen om de audit effectiever en efficiënter in te
richten en de juiste hoeveelheid tijd en aandacht aan de audit te besteden.
Een holistisch beeld betekent een volledig en geïntegreerd inzicht dat rekening houdt met alle
relevante aspecten en hoe deze samenhangen en elkaar beïnvloeden
3
,Factoranalyse en brede risicofactoren
In het artikel van Fukukawa wordt factoranalyse gebruikt om te onderzoeken hoe de vele
individuele risico's die auditors bij een klant beoordelen, samengevoegd kunnen worden tot een
kleiner aantal brede risicofactoren.
Stel je voor dat een auditor 20 verschillende risico's beoordeelt, zoals:
- de liquiditeit van de klant,
- de winstgevendheid,
- de mate van technologische innovatie,
Het is onhandig om met 20 losse risico's te werken. Factoranalyse helpt om te kijken of er
patronen in die risico's zitten. De factoranalyse in het artikel van Fukukawa vond 5 van die
patronen, die ze 'factoren' noemen. Deze factoren zijn:
1. Risico van interne controle: hierin zitten alle individuele risico's die te maken hebben
met hoe goed de interne controles werken.
1. Risico van financiële prestaties: hierin zitten de risico's die te maken hebben met de
financiële gezondheid van het bedrijf, zoals liquiditeit en winstgevendheid.
2. Agressiviteit en verandering in externe bedrijfsomgeving: hierin zitten de risico's die te
maken hebben met de branche waarin het bedrijf actief is, zoals de mate van
concurrentie en de snelheid van technologische innovatie.
3. Verandering in interne omgeving: hierin zitten de risico's die te maken hebben met
veranderingen binnen het bedrijf, zoals een nieuw IT-systeem of het vertrek van een
belangrijke manager.
4. Managementcompensatie: deze factor is wat lastiger te omschrijven, maar heeft te
maken met hoe het management wordt beloond en welke prikkels dat geeft.
Invloed allocatie audit resources
De regressieanalyses in het artikel van Fukukawa tonen aan dat verschillende risicofactoren de
benodigde auditinspanning op verschillende niveaus beïnvloeden:
1. Partneruren: Deze worden beïnvloed door de factoren 'Verandering in interne omgeving'
en 'Managementcompensatie'. Dit suggereert dat partners, die verantwoordelijk zijn voor
de algehele auditstrategie, zich vooral richten op risico's die de strategische richting en
de betrouwbaarheid van de financiële informatie van de klant kunnen beïnvloeden.
2. Manageruren: De factor 'Agressiviteit en verandering in externe bedrijfsomgeving' heeft
een significante invloed op de manageruren. Managers, die verantwoordelijk zijn voor de
planning en uitvoering van de audit, lijken zich meer te richten op risico's die voortkomen
uit de branche en de externe omgeving van de klant.
3. Staffuren: De factoren 'Risico van interne controle' en 'Risico van financiële prestaties'
beïnvloeden de staffuren het meest. Staff auditors, die verantwoordelijk zijn voor de
uitvoering van de auditprocedures, besteden meer tijd aan het testen van interne
controles en het beoordelen van de financiële gezondheid van de klant wanneer deze
factoren als hoog riskant worden ingeschat.
4. Totale audituren: Alle vijf de risicofactoren hebben een significante invloed op de totale
audituren. Dit benadrukt dat de factoranalyse een waardevol hulpmiddel is om de
algehele auditinspanning te bepalen.
, De factoranalyse en de daaruit voortvloeiende brede risicofactoren zorgen ervoor dat:
1. Auditteams de relevantie van individuele risico's beter kunnen inschatten in relatie tot
het totale risicoprofiel van de klant.
2. Audit resources efficiënter kunnen worden ingezet door de focus te leggen op de
risicogebieden die de grootste impact hebben op de audit.
De bevindingen van Fukukawa et al. suggereren dat het gebruik van brede risicofactoren kan
leiden tot effectievere en efficiëntere audits. Het is daarom belangrijk dat er meer richtlijnen en
trainingen komen over hoe auditors individuele risico's kunnen groeperen tot brede factoren.
Relatie verantwoordelijkheid accountant
Accountants hebben de verantwoordelijkheid om audits uit te voeren die effectief en efficiënt
zijn. Dit betekent dat ze voldoende bewijs moeten verzamelen om de risico's van materiële
fouten in de financiële overzichten te beoordelen en te beperken, terwijl ze tegelijkertijd de
kosten van de audit moeten beheersen.
Door individuele risico's te groeperen in brede risicofactoren, kunnen accountants een beter
begrip krijgen van de algemene risicoblootstelling van een cliënt. Dit kan hen helpen bij het
efficiënter toewijzen van middelen aan de gebieden met het hoogste risico, waardoor de kans op
het detecteren van materiële fouten wordt vergroot en de effectiviteit van de audit wordt
verbeterd. Daarnaast kan het gebruik van brede risicofactoren accountants helpen om de audit
efficiënter te maken. Door zich te richten op de belangrijkste risicofactoren kunnen accountants
de hoeveelheid tijd en middelen die ze besteden aan minder belangrijke gebieden verminderen,
wat de efficiëntie van de audit verbetert. Uiteindelijk draagt het gebruik van brede risicofactoren
in de auditplanning bij aan het verminderen van auditrisico en het verhogen van de
betrouwbaarheid van de financiële overzichten. Dit is essentieel voor het waarborgen van het
publieke vertrouwen in de financiële markten, wat een belangrijk onderdeel is van de
verantwoordelijkheid van een accountant.
Relatie standaarden
Het wetenschappelijke concept dat auditplanning meer gebaseerd moet zijn op brede
risicofactoren dan op individuele risicobeoordelingen, vertaalt zich in de betreffende
Standaarden.
1. Standaard 315 (Paragraaf 11): vereist dat de accountant inzicht verkrijgt in de entiteit en
haar omgeving, inclusief de interne beheersing. Dit inzicht helpt de accountant bij het
identificeren van brede risicofactoren die van invloed kunnen zijn op de financiële
overzichten.
2. Standaard 315 (Paragraaf 12): specificeert dat de accountant inherente risicofactoren
identificeert en beoordeelt. Deze risicofactoren kunnen betrekking hebben op de
branche, de regelgeving, de aard van de bedrijfsactiviteiten van de entiteit en andere
factoren die kunnen leiden tot materiële fouten in de financiële overzichten.
De standaarden beschrijven wel het proces van risico-identificatie en -inschatting, maar ze
geven geen concrete voorbeelden of methoden voor het groeperen van individuele risico's in
brede risicofactoren. Bovendien bieden de standaarden geen gedetailleerde richtlijnen over hoe
de beoordeling van brede risicofactoren te vertalen naar concrete controlewerkzaamheden.
De factoranalyse van Fukukawa kan auditors helpen om te voldoen aan de eisen van de VGBA en
ViO met betrekking tot onafhankelijkheid en integriteit bij risicobeoordelingen.
5
,Vanuit de factoranalyse fukukawa > naar de standaarden
1. Risico van interne controle
COS 315. Deze standaard benadrukt het belang van inzicht in de interne
beheersingsomgeving en het risico-inschattingsproces van de entiteit
2. Risico van financiële prestaties:
COS 315. De standaard besteedt aandacht aan factoren zoals de financiële stabiliteit en
winstgevendheid van de klant, de economische omstandigheden en de omstandigheden
in de sector
3. Agressiviteit en verandering in externe bedrijfsomgeving:
COS 315. De standaard benadrukt het belang van inzicht in de sector, regelgeving,
externe factoren en het bedrijfsmodel van de entiteit.
4. Verandering in interne omgeving:
COS 315. De standaard besteedt aandacht aan de organisatiestructuur, governance, het
bedrijfsmodel, IT-systemen en andere interne factoren.
5. Managementcompensatie:
COS 315 en standaard 240. De standaarden benadrukken het belang van inzicht in de
houding van het management ten opzichte van financiële verslaggeving, de
beloningsstructuur en de mogelijke prikkels tot fraude.
COS 315 en holistisch beeld
Zoals in COS 315 wordt beschreven, moeten auditors een holistisch beeld ontwikkelen door een
diepgaand begrip van:
1. De entiteit en haar omgeving (PAR 11)
2. Het financiële rapporteringsproces. (PAR 12)
3. Alle relevante risico’s en hun samenhang (PAR 12d, 12f)
De genoemde paragrafen uit COS315 beschrijven duidelijk hoe auditors een holistisch beeld
moeten vormen door systematisch alle relevante factoren en hun onderlinge relaties te
analyseren
, Johnstone (engagement risk)
Inleiding
Het artikel van Karla M. Johnstone, gepubliceerd in Auditing: A Journal of Practice & Theory
(2000), onderzoekt hoe accountantspartners beslissingen nemen over het accepteren van
nieuwe klanten. Het onderzoek benadrukt de toenemende relevantie van dit proces door
groeiende juridische risico's en hevige concurrentie tussen accountantskantoren. Door een
gebrek aan concrete richtlijnen in professionele standaarden is er weinig bekend over de manier
waarop deze beslissingen daadwerkelijk worden genomen. Het artikel introduceert een
tweefasenmodel, bestaande uit risico-evaluatie en risico-aanpassing, en biedt inzicht in de
factoren die accountants overwegen en de uitdagingen die zij ondervinden bij het
implementeren van proactieve risicobeheersingsmaatregelen.
Relatie verantwoordelijkheid accountant
De relatie tussen de klant-acceptatiebeslissing en de verantwoordelijkheid van de accountant is
tweeledig:
1. Verminderen van de blootstelling aan risico: Door zorgvuldig te evalueren welke
klanten ze accepteren, kunnen accountantskantoren hun blootstelling aan risico's
verminderen. Dit omvat risico's die verband houden met de financiële gezondheid van de
klant, de kwaliteit van de interne controle en de kans op rechtszaken. Door klanten met
een hoog risico te weigeren, kan de accountant zijn eigen aansprakelijkheid verminderen
en de reputatie van het kantoor beschermen.
2. Waarborgen van de kwaliteit van de audits: Het accepteren van klanten met een hoog
risico kan de kwaliteit van de audits negatief beïnvloeden. Dit komt omdat audits van
dergelijke klanten complexer en arbeidsintensiever kunnen zijn. Door te focussen op
klanten met een lager risico, kan de accountant zich beter concentreren op het leveren
van hoogwaardige audits.
Het artikel benadrukt dat accountantspartners zich bewust zijn van deze verantwoordelijkheden
en dat ze rekening houden met zowel klantgerelateerde risico's als risico's voor het
accountantskantoor bij het nemen van de klant-acceptatiebeslissing. Echter, het onderzoek
suggereert ook dat accountants moeite hebben met het proactief aanpassen aan risico's, wat
betekent dat ze mogelijk niet altijd de meest effectieve maatregelen nemen om hun
verantwoordelijkheden te waarborgen
7
