Neurobiologische achtergronden
Neurobiologische achtergronden van opvoeding en ontwikkeling
Hoorcollege 6 Basiscollege, belangrijkste achtergrond voor de rest van de colleges
Rol van genen, neurotransmitters, hormonen. Impact van ‘stress’. Genen en Hormonen
Over genen en hormonen...
Cellen/Genetica
- Wat is DNA, wat is RNA, wat kun je ermee?
- Wat gebeurt er bij veranderingen in de genetische code?
Hormonen
- Iets anders dan neurotransmitters?
- Wat hebben de hypothalamus en de hypofyse ermee te maken?
➔ Dit weet je aan het einde van het college
Neuron als functionele eenheid in het brein
Theodor Schwann (1839): “cell theory”
- Alle weefsel bestaat uit microscopische eenheden: Cellen
➔ Cel= eigen functionele eenheid
➔ Cellen werken allemaal met elkaar samen, ze vormen een netwerk
De individuele zenuwcel, het neuron is de functionele eenheid van het zenuwstelsel
Andere cellen in het lichaam
1
, Neurobiologische achtergronden
Elke cel in het lichaam
Alle soorten cellen bevatten;
- Kern, met DNA
➔ Rode bloedcellen bevatten géén celkern
- Mitochondrium = levert de cel energie (bv. omzetten van suikers tot bruikbare energie)
- ER= gelobde dingen, hier worden eiwitten gemaakt
- Golgi= worden functionele groepen aan de eiwitten gehangen
➔ Is basaal, gebeurt in elke cel
➔ Maar elke cel maakt andere eiwitten, want elke cel heeft andere eiwitten nodig
Genetische code
- Genen bevinden zich op chromosomen
- De mens heeft 23 paar homologe chromosomen
➔ In de kern zitten chromosomen
➔ Op de chromosomen zitten genen
➔ Chromosomen komen in paren voor, want 1 van je moeder en 1 van je vader
➔ Zwarte afbeelding van chromosoom= een chromosoom die zich verdubbeld bij de
celdeling → zo zit hij normaal niet in de cel, maar hij is in dit stadium wel goed
zichtbaar onder de microscoop
➔ Genoom= erfelijke code, in het totaal aantal chromosomen van een haploïde kern
2
, Neurobiologische achtergronden
Chromosomen, celdeling
➔ Nummer 3 is het blauw/paarse plaatje
- Homologe chromosomen, diploïd
➔ Van elk chromosoom heb je er twee
➔ Bij 3; triploïd, etc.
23 paar homologe chromosomen
Vrouw of man
3
, Neurobiologische achtergronden
Homologe chromosomen
- Bevatten dezelfde genen op dezelfde plaats, maar met verschillende genetische informatie
- 30.000 verschillende genen
- Een allel is een bepaalde variant van een gen
➔ Bv. rode bloem of witte bloem
Vormen van gameten (geslachtscellen)
Één kopie van een chromosoom= haploïd
➔ Welke je doorgeeft kan wisselen, ligt eraan welke eicel er wordt bevrucht
Pitloos= triploïd
➔ Er gaat iets mis in de meiose deling, het is onvruchtbaar
➔ Bv. Druiven zonder pit
Downsyndroom, trisomie 21
➔ Er is een extra chromosoom 21
➔ Vaak moedercel die niet goed deelt, de chromosomen zijn niet uit elkaar getrokken
➔ Of 1 chromosoom= niet levensvatbaar óf de andere 3 chromosomen= downsyndroom
4
