INLEIDING KERN VAN HET RECHT
De democratische rechtsstaat in de gelaagde
rechtsorde
,Het Nederlandse juridische landschap
Leereenheid 1:
De rechtsbronnen kunnen onderscheiden worden in de wet, jurisprudentie, gewoonte,
verdragen, rechtsbeginselen, besluiten van internationale organisaties en zogenaamde soft
law.
Leerdoelen:
• rechtsnormen te definiëren;
• diverse rechtsbronnen te onderscheiden;
• de samenhang tussen de rechtsbronnen en de rechtsnormen te duiden.
1
,Hoofdstuk 1.1: Inleiding
Recht is iets anders dan moraal en verschilt ook van feitelijk menselijk gedrag.
Het recht bevat rechtsnormen, die aangeven hoe mensen en organisaties zich volgens het
recht behoren te gedragen. Bijvoorbeeld: "Je mag niet door rood rijden." Dit zegt echter niets
over wat mensen feitelijk doen; een norm is dus iets anders dan een feit.
Rechtsnormen komen soms overeen met morele normen, maar staan er soms ook mee in
strijd. Bijvoorbeeld: het opleggen van een boete bij een betalingsachterstand.
Het recht bevindt zich tussen feiten (hoe mensen zich in werkelijkheid gedragen) en moraal
(rechtvaardigheid volgens ethiek).
Positieve recht is het bestaande recht en hoeft niet noodzakelijk rechtvaardig te zijn.
Hans Kelsen heeft de plaats van rechtsnormen tussen feiten en moraal als volgt
omschreven:
- Het positieve recht is wat het recht in de praktijk is (juridische werkelijkheid).
‘’Feiten’’
- Het positieve recht wordt vergeleken met wat het recht zou moeten zijn
(gerechtigheid, moraal en ethiek versus realiteit).
Het positieve recht bevat normen (regels) voor gedrag om te beslissen of iets
juridisch juist is of niet.
- Mensen kunnen deze normen volgen of schenden.
Hoe weet je dat een norm een rechtsnorm is?
Een norm is een rechtsnorm als deze te vinden is in een van de rechtsbronnen. Dit
onderscheid maak je op basis van de wijze van totstandkoming. Rechtsbronnen zijn de
feiten, processen en/of gebeurtenissen waaruit rechtsnormen voortkomen.
2
, Hoofdstuk 1.2: Wetgeving
De wet is een van de belangrijkste rechtsbronnen.
Een wet heeft twee kenmerken:
1- Algemeen (Wie, Wanneer Waar)
a. Een wet is van toepassing op onbepaalde aantal burger, organisaties en
situaties, en geldt dus voor iedereen. (Bijvoorbeeld: verbod op vernieling)
b. Geldt overal binnen een bepaald gebied.
Geldt vanaf het moment dat de wet in werking treedt totdat deze wordt
gewijzigd of afgeschaft.
2- Afkomstig van een instantie die bevoegd is wetten te maken
Nederland kent een groot aantal instanties met wetgevende bevoegdheid:
a. Formele wetgever is de Staten Generaal (Eerste en Tweede kamer) Samen
met de regering. (Art. 81 GW). Wetten in formele zin ‘’’Formele wetten’’
genoemd.
b. Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB’s) worden vastgesteld door
koninklijk besluit van de regering (Koning en ministers). AMvB’s zijn
gebaseerd op formele wetten.
c. Ministeriele regeling zijn regelgeving die door een individuele minister worden
vastgesteld.
d. Provinciale & Gemeentelijke verordeningen. (Art. 127 GW)
Formele wetgeving, AMvB’s en Ministeriele regelingen behoren tot de Centrale
wetgevingen.
Provinciale en Gemeentelijke verordeningen behoren tot de Decentrale wetgevingen.
Proces van wetgeving ‘’Wet in formele zin’’ (Art. 81 - 88 GW)
1. Een wetsvoorstel wordt ingediend door een minister of staatssecretaris
(regeringsvoorstel) of door een lid van de Tweede Kamer (initiatiefvoorstel).
Leden van de Eerste Kamer hebben geen recht van initiatief (art. 82 GW).
2. De Raad van State geeft advies over de uitvoerbaarheid en rechtvaardigheid van het
voorstel. Dit advies en de memorie van toelichting worden meegestuurd naar de
Tweede Kamer (art. 83 GW & art. 84 GW).
3. Tweede Kamerleden kunnen amendementen voorstellen. De Tweede Kamer
bespreekt en stemt over het voorstel. Als het wordt aangenomen, wordt het
verzonden naar de Eerste Kamer voor behandeling en stemming (art. 85 GW).
De Eerste Kamer heeft geen recht van amendement, maar kan via een novelle
wijzigingen vragen, waarna het voorstel teruggaat naar de Tweede Kamer.
4. Het wetsvoorstel dat is aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer wordt
ondertekend door de verantwoordelijke minister en de koning (art. 87 GW). Daarna
wordt het bekrachtigd en gepubliceerd in het Staatsblad (art. 88 GW).
De State Generaal zijn niet direct betrokken bij het maken van AMvB’s en Ministeriele
regelingen, de State Generaal controleren de regering . Ministers en Staatssecretarissen zijn
verantwoording verschuldigd aan de volksvertegenwoordiging. (Art. 68 GW)
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Ns98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €32,04. Je zit daarna nergens aan vast.
