Artikelen:
Gupta, K. (2024). What is a sexual act? In: The Routledge Handbook of Philosophy of Sex and
Sexuality. B.D. Earp, C. Chambers, & L. Watson (Eds).
Van Driel, M., Gijs, L., Laan, E., Van Lankveld, J. (2018). Geschiedenis van de seksuologie:
paradigma’s, thema’s en debatten. In: Leerboek Seksuologie. Bohn Stafleu van Loghum. [wij lezen
alleen 2.1 t/m 2.3]
Balthazart, J. (2016). Sex differences in partner preferences in humans and animals. Philosophical
Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 371(1688), 20150118. DOI:
10.1098/rstb.2015.0118
Quintana, G.R., Pfaus, J.G. Do Sex and Gender Have Separate Identities? (2024). Archives of Sexual
Behavior, 53, 2957–2975 (2024). DOI: 10.1007/s10508-024-02933-2
Sarno, E.L., Dyar, C., Newcomb. M.E., & Whitton, S.W. (2022). Relationship quality and mental
health among sexual and gender minorities. Journal of Family Psychology, 36(5):770-779. DOI:
10.1037/fam0000944.
Seguin, L.J., Blais, M., Goyer, M.F., et al. (2017). Examining relationship quality across three types of
relationship agreements. Sexualities, 20(1-2): 86-104. DOI: 10.1177/1363460716649337
Van der Vlugt, I., Van Ditzhuijzen, J., & Leusink, P. (verwacht in 2025, met toestemming van editors
beschikbaar gemaakt voor studenten SeSa). Hoofdstuk 11: Anticonceptie en abortus. In: Handboek
Seksuele Gezondheid. In: Leusink, P., de Boer, M., Lazaroms, M., & Ramakers, M. (red). Handboek
Seksuele gezondheid. Van Gorcum.
Auerbach, S.L., Coleman‐Minahan, K., Alspaugh, A., Aztlan, E.A., Stern, L., & Simmonds, K.
(2023). Critiquing the unintended pregnancy framework. Journal of Midwifery & Women's Health,
68(2), 170-178. DOI: 10.1111/jmwh.13457
de Wit, J. B. F., Adam, P. C. G., den Daas, C., & Jonas, K. (2022). Sexually transmitted infection
prevention behaviours: health impact, prevalence, correlates, and interventions. Psychology & Health,
38(6), 675–700. DOI: 10.1080/08870446.2022.2090560
Mark, K., Corona-Vargas, E., & Cruz, M. (2021). Integrating sexual pleasure for quality & inclusive
comprehensive sexuality education. International Journal of Sexual Health, 33(4), 555-564. DOI:
10.1080/19317611.2021.1921894
Danaher, J. (2024). Is there a right to sex? In: The Routledge Handbook of Philosophy of Sex and
Sexuality. B.D. Earp, C. Chambers, & L. Watson (Eds).
Bianchi, A. (2022). Sexual consent, dementia, and well-being. In The Palgrave handbook of sexual
ethics (pp. 357-375). Cham: Springer International Publishing.
Vanwesenbeeck I. (2020) Prostitution and Sex Work Policies. In: Lykins A. (eds) Encyclopedia of
Sexuality and Gender. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-59531-3_20-1 of:
https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-3-319-59531 3_20-1
Vanwesenbeeck, I., Janssen, M.L. & Wijers, M. (2019). ‘Duizenden slachtoffers van seksuele
exploitatie’: feit of frame? Tijdschrift voor Seksuologie, 43, 104-113.
,Gupta, K. (2024). What is a sexual act? In: The Routledge Handbook of Philosophy of Sex and
Sexuality. B.D. Earp, C. Chambers, & L. Watson (Eds).
Het artikel onderzoekt de complexiteit en het gebrek aan een universele definitie van seksuele
handelingen, waarbij het concept van 'seks' wordt ontleed door middel van verschillende perspectieven
en definities. Het artikel benadrukt dat de definitie van seksuele handelingen varieert tussen culturen,
individuen en contexten.
Kernpunten uit het artikel:
Geen eenduidige definitie: Er is geen enkele definitie van een seksuele handeling die
universeel toepasbaar is over tijd en ruimte. Definities van seks zijn sociaal en cultureel
bepaald en individuen ontwikkelen hun eigen definities op basis van hun ervaringen.
Contestatie van definities: De definitie van "seks" is een terrein van strijd en debat, met
diverse interpretaties. De zaak van president Bill Clinton, waar publiek werd gedebatteerd
over wat "seksuele relaties" precies inhouden, illustreert dit.
Verschillende definities: De Oxford English Dictionary (OED) definieert "sexual
activity" als "fysiek contact tussen individuen, inclusief geslachtsgemeenschap". Deze
definitie is echter niet allesomvattend en erkent niet dat andere activiteiten ook als
seksueel kunnen worden beschouwd.
Niet alleen genitale handelingen: Seksuele handelingen zijn niet alleen beperkt tot
genitale interactie of penetratie. Activiteiten zoals orale seks, masturbatie, en zelfs niet-
genitale aanraking kunnen ook als seksueel worden gezien.
Subjectieve ervaring: Individuen kunnen seksuele ervaringen anders interpreteren. Wat
voor de ene persoon seksueel is, hoeft dat voor de andere niet te zijn. Ook kan de context
waarin een activiteit plaatsvindt bepalend zijn voor of het als seksueel wordt ervaren.
Sociale constructie: Definities van seks worden gevormd door sociale interacties,
culturele normen en individuele ervaringen. Wat als 'seks' wordt beschouwd, is afhankelijk
van de culturele context en kan in de loop der tijd veranderen.
"Sexual pleasure" De ervaring van "sexual pleasure" is een complex samenspel tussen
lichamelijke en emotionele sensaties, die ook door niet-seksuele activiteiten kunnen
worden opgewekt.
"Non-sexual acts" De grenzen tussen wat als 'seksuele handelingen' en 'niet-seksuele
handelingen' wordt gezien, is niet altijd duidelijk. Zo is het mogelijk dat een activiteit door
de ene persoon als seksueel wordt beschouwd, terwijl de andere het niet als dusdanig
ervaart.
Gevolgen van definities: De manier waarop seks gedefinieerd wordt heeft belangrijke
implicaties voor individueel welzijn en sociale rechtvaardigheid. Een enge definitie van
seks kan leiden tot het negeren van bepaalde seksuele ervaringen, het marginaliseren van
bepaalde groepen (zoals LGBTQ+) of het niet herkennen van seksueel geweld.
Beperkingen van 'penile-vaginal intercourse': De focus op penetratieve seks als de
primaire vorm van seks is problematisch en kan leiden tot het negeren van andere vormen
van seksuele expressie, het creëren van een ongelijke machtsverhouding tussen man en
vrouw en het uitsluiten van mensen die niet in staat zijn tot penetratieve seks.
Inclusieve definities zijn nodig: Het artikel pleit voor een meer flexibele en inclusieve
definitie van seks, die ruimte laat voor diverse vormen van intimiteit en seksuele
expressie. Dit kan bijdragen aan het ontwikkelen van betere seksuele voorlichting en
beleid.
,Conclusie:
Het artikel roept op tot een kritische reflectie op de gebruikelijke definities van seks, benadrukkend dat
het een complex, sociaal en individueel bepaald concept is. Een meer inclusieve definitie van seks is
nodig om recht te doen aan de diversiteit van seksuele ervaringen en om individueel welzijn en sociale
rechtvaardigheid te bevorderen. Het erkennen van de subjectiviteit van seksuele ervaringen en het
begrijpen van de context waarin ze zich voordoen, is van cruciaal belang.
Van Driel, M., Gijs, L., Laan, E., Van Lankveld, J. (2018). Geschiedenis van de seksuologie:
paradigma’s, thema’s en debatten. In: Leerboek Seksuologie. Bohn Stafleu van Loghum. [wij lezen
alleen 2.1 t/m 2.3]
Het artikel geeft een overzicht van de geschiedenis van de seksuologie, met name in Nederland en
Vlaanderen, en de verschillende paradigma's, thema's en debatten die de discipline hebben gevormd.
Ontstaan van de seksuologie
De seksuologie als wetenschap kwam op in het Westen, met een belangrijke rol voor de
wetenschappelijke bestudering van seksualiteit.
Richard von Krafft-Ebing publiceerde in 1886 "Psychopathia Sexualis", waarin seksuele
gedragingen werden geclassificeerd als normaal of abnormaal, met een sterke focus op
heteroseksualiteit als norm.
Sigmund Freud benadrukte de psychologische aspecten van seksualiteit, en zag
seksualiteit als een biologisch instinct dat door de mens is ontwikkeld.
Rond 1900 waren er twee verschillende, niet-empirische benaderingen: biologisch en
psychologisch.
In 1913 ontstonden de eerste seksuologische verenigingen.
De periode na de Tweede Wereldoorlog: 1945-1974
Alfred Kinsey deed in de Verenigde Staten empirisch onderzoek naar seksueel gedrag,
wat leidde tot de publicatie van "Sexual Behavior in the Human Male" (1948) en "Sexual
Behavior in the Human Female" (1953). Zijn bevindingen wezen op de variatie en
complexiteit van menselijke seksualiteit.
Masters en Johnson onderzochten de fysiologische aspecten van seksuele reacties.
De periode kenmerkte zich door een combinatie van biologische en psychologische
benaderingen van seksualiteit.
De periode 1974-2018: Sociaal-constructionisme, essentialisme en biopsychosociale denkkaders
Sociaal-constructionisme stelt dat seksualiteit een sociaal geconstrueerd fenomeen is,
beïnvloed door cultuur en context. Het is een kritiek op de essentialistische visie.
Essentialisme ziet seksualiteit als biologisch bepaald.
Het biopsychosociale model combineert biologische, psychologische en sociale aspecten
in het begrijpen van seksualiteit. Het model wordt gebruikt voor het bestuderen van de
veelzijdigheid van seksualiteit.
Deze periode kent een verschuiving van het denken over seksuele variatie. Het concept
van 'normaliteit' wordt steeds meer bekritiseerd.
, Seksualiteit in Nederland
De eerste ontwikkelingen in seksuologie vonden plaats in het midden van de 20e eeuw.
De Nederlandse Vereniging voor Sexuologie (NVSH) en de eerste hoogleraar seksuologie
werden opgericht.
Seksuele voorlichting en hulpverlening ontwikkelden zich in verschillende perioden.
De professionalisering van de Nederlandse seksuologie vond plaats vanaf 2000.
Seksualiteit in Vlaanderen
Tussen 1960 en 2000 bestonden twee verschillende tradities, een medisch-biologische en
een meer psychologisch-maatschappelijke traditie.
Vanaf 2000 heeft een proces van integratie van deze tradities plaatsgevonden.
Belangrijke thema's en debatten
Seksuele differentiatie is de ontwikkeling van seksuele identiteit en seksueel gedrag, met
het belang van sociale en culturele factoren.
Seksuele diversiteit wordt nu meer erkend en gerespecteerd.
De rol van genderidentiteit en seksuele oriëntatie in de seksuele ontwikkeling zijn
belangrijke aandachtspunten.
De vraag naar wat seksualiteit is, is nog steeds een belangrijk debat, waarbij zowel
biologische als sociale aspecten worden overwogen.
Seksuele gezondheid is een belangrijk thema geworden, met aandacht voor seksuele
disfuncties, seksueel geweld, en de effectiviteit van seksuologische hulpverlening.
Er is toenemende aandacht voor de invloed van het internet en sociale media op
seksualiteit.
Conclusie De geschiedenis van de seksuologie wordt gekenmerkt door een evolutie van vooral
biologische naar een steeds meer biopsychosociaal begrip van seksualiteit. De erkenning van seksuele
diversiteit, de impact van de samenleving en cultuur op de vorming van seksualiteit, en de focus op
seksuele gezondheid zijn belangrijke thema's in de moderne seksuologie. De discussies over wat
seksualiteit nu eigenlijk is, blijven van groot belang voor het vakgebied.
Balthazart, J. (2016). Sex differences in partner preferences in humans and animals. Philosophical
Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 371(1688), 20150118. DOI:
10.1098/rstb.2015.0118
Seksuele differentiatie en partner voorkeur zijn complexe eigenschappen die door een samenspel
van hormonale, genetische en epigenetische mechanismen worden beïnvloed. Deze mechanismen
zijn niet volledig onafhankelijk en er zijn meerdere interacties beschreven.
Hormonale invloeden:
o Vroege blootstelling aan geslachtshormonen, zoals testosteron, speelt een cruciale rol
bij de seksuele differentiatie van de hersenen en het gedrag. Bij mannetjes leidt
blootstelling aan hoge concentraties testosteron tot masculinisatie, het versterken van
mannelijke kenmerken en het verminderen van vrouwelijke kenmerken. Bij vrouwtjes
is er juist een lagere blootstelling aan geslachtshormonen (oestrogenen) in de
baarmoeder.
o Het organizational/activational hypothesis stelt dat vroege blootstelling aan
hormonen de basis legt voor de reactie op hormonen in het latere leven. De effecten
van hormonen in de vroege ontwikkeling zijn irreversibel.
