Samenvatting
Volledige samenvatting Zelfzorg
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Volledige samenvatting van Zelfzorg, onderdeel van het vak Patiënt, Therapie en Veiligheid. Inclusief het college over fytotherapie.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 75 pagina's
Voorbeeld 4 van de 75 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
2 beoordelingen
Door: vachanjohn • 3 jaar geleden
Door: ceylansayal • 3 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
College 1: Tractus digestivusC.M. Dantuma-Wering
Aambeien
Aambeien (hemorroïden) zijn uitstulpingen van het slijmvlies aan de binnenkant van de darm (het
anale kanaal), vlak voor de anus. Aan het eind van de endeldarm en het begin van het anale kanaal
bevinden zich zwellichamen, dit is een sponsachtig netwerk van arterioveneuze vaatjes, bekleed met
een dun laagje slijmvlies. De zwellichamen kunnen opzwellen, zodat de anus dicht blijft. Wanneer
deze zwellichamen gaan uitrekken en uitzakken worden ze aambeien genoemd. De aambei kan gaan
bloeden, bijvoorbeeld door verscheuring van het weefsel. Daarnaast kan een aambei de functie van
de zwellichamen belemmeren, waardoor ontlasting, slijm en gas kunnen ontsnappen. Lekkage van
bloed, ontlasting, slijm en gas kan jeuk en irritatie geven. Een zwellichaam kan beschadigen door
hoge druk rond de anus. Dit kan komen door de volgende oorzaken:
▪ Hard persen (bij obstipatie of bij een bevalling): Verstopping is de meest voorkomende
oorzaak van aambeien, omdat mensen dan hard gaan persen omdat de ontlasting er niet uit
komt.
▪ Toenemende leeftijd: Verstopping komt bij ouderen relatief vaak voor, omdat ze weinig
vezels eten, minder bewegen en minder drinken. Daarnaast slijt het elastisch weefsel bij het
ouder worden, waardoor het zwellichaam gemakkelijker kan beschadigen.
▪ Uitstel van aandrang om naar het toilet te gaan.
▪ Zwangerschap: Het elastisch weefsel verslapt tijdens de zwangerschap. Daarnaast kunnen
een veranderde vochtverdeling, gebruik van ijzersuppletie en gebruik van antacida die alleen
aluminiumzouten bevatten leiden tot verstopping.
▪ Veel hoesten: Veel hoesten verhoogt net als persen de veneuze stuwing, waardoor aambeien
kunnen ontstaan.
Aambeien verdwijnen meestal binnen enkele weken vanzelf door trombosering. Aambeien kunnen in
verschillende graden van ernst voorkomen:
I. Er is sprake van een aambei, maar deze is niet zichtbaar aan de buitenkant, alleen bij
proctoscopie. Er is geen sprake van prolaps (uitzakking), de aambei komt dus niet naar
buiten. Meestal veroorzaakt de aambei van graad I geen last, verlies van helderrood bloed
kan een teken zijn van het begin van een aambei.
II. De aambei kan uitzakken tijdens het persen. Het elastisch weefsel zorgt ervoor dat de
aambei zich spontaan weer terugtrekt (repositie).
III. De aambei zakt spontaan uit en trekt zich niet meer spontaan terug. De aambei kan wel
worden teruggeduwd (digitale reponatie).
IV. De aambei zakt uit en kan niet meer worden teruggeduwd. De aambei is zeer pijnlijk, ook als
er geen ontlasting is. Dit komt doordat er bloed in de aambei is gestold, deze situatie kan
acuut optreden. Na enkele dagen zullen de klachten minder worden, doordat het stolsel
gedeeltelijk weer wordt opgenomen.
Aambeien kunnen verschillende klachten veroorzaken. De belangrijkste klacht is helderrood bloed
(op de ontlasting, het toiletpapier of in de toiletpot). Het gaat over het algemeen om kleine
hoeveelheden bloed. Klachten die soms ook optreden zijn pijn bij de ontlasting, pijn tussendoor en
irritatie en jeuk/een branderig gevoel (vaak door lekkage van slijm/ontlasting, komt vooral voor bij
stage III/IV).
Andere aandoeningen rond de anus kunnen een differentiaaldiagnose zijn. Voorbeelden hiervan zijn
fissuren of anale fistels. Fissuren komen vaak voor op jonge tot middelbare leeftijd, en worden
veroorzaakt door een scheurtje in de slijmvliesbekleding. Een fissuur ontsteekt vaak, wat zorgt voor
een scherpe pijn (tijdens de ontlasting). Anale fistels worden veroorzaakt door een ontsteking van de
anale klier. Er wordt dan een verbinding gevormd tussen de endeldarm en de huid. Dit komt zelden
voor. Beide aandoeningen moeten worden behandeld door de huisarts.
,WWHAM-vragen:
W Voor wie is het advies bedoeld?
Aambeien komen voor vanaf de jongvolwassen leeftijd, zowel bij mannen als
vrouwen. Bij patiënten ouder dan 50 jaar is verstopping vaak de oorzaak, maar bij
bloed in de ontlasting moet ook rekening worden gehouden met darmkanker. Bij
jonge vrouwen is zwangerschap verreweg de belangrijkste oorzaak van aambeien.
W Wat zijn de klachten?
Het is belangrijk om door te vragen wat de klachten zijn. Zo kan worden nagevraagd
of het de eerste keer is dat de patiënt last heeft van aambeien. Wanneer de patiënt
al eerder last heeft gehad van aambeien (en dit vastgesteld is door de huisarts), kan
de patiënt de klachten herkennen. De apotheek kan dan gemakkelijker een
(medicamenteus) advies geven. Vraag door zodat de patiënt de klachten duidelijk
beschrijft, om vast te stellen dat er inderdaad sprake is van een aambei.
H Hoe lang heeft de patiënt al klachten?
Beginnende klachten van aambeien kunnen tijdelijk zijn. Wanneer de juiste
maatregelen worden genomen, verdwijnen ze spontaan. Bij langdurige verstopping
kan de aambei zodanig verergeren, dat de klachten blijven aanhouden.
A Welke actie heeft de patiënt al ondernomen?
Wanneer de patiënt al zinvolle maatregelen heeft genomen als het bestrijden van de
harde ontlasting of eventuele verstopping en lokale behandeling van pijn en jeuk, en
als de klachten binnen 2 weken niet verbeterd zijn, moet de patiënt naar de huisarts
worden verwezen. Bij aanhoudende of verergerende pijn en jeuk kan de patiënt
overgevoelig zijn voor het middel of last hebben van een schimmelinfectie.
M Welke medicatie gebruikt de patiënt nog meer?
Er zijn veel medicijnen die verstopping kunnen veroorzaken, als verapamil, opioïden,
TCA’s (amitriptyline), antipsychotica (als clozapine en olanzapine), fenytoïne,
diuretica, ijzerpreparaten en aluminiumzouten. Door gebruik van
antistollingsmiddelen als acenocoumarol, fenprocoumon of acetylsalicylzuur kunnen
bloedende aambeien langer blijven bloeden.
Doorverwijzen: Het is verstandig om door te verwijzen wanneer de klachten al 2 weken of langer
bestaan of de patiënt pijn of problemen met de ontlasting blijft houden terwijl hij de
adviezen al heeft opgevolgd. Aambeien kunnen een beetje bloeden, maar het bloed
zal altijd op de ontlasting zitten. Wanneer bloed of slijm vermengd is met de
ontlasting, kan er iets ernstigers aan de hand zijn. Verwijs dan door naar de huisarts,
net als wanneer er een plotselinge verandering is van de stoelgang. Ook wanneer een
uitstulping bij de anus erg gezwollen is en veel pijn doet of de patiënt twijfelt of de
uitstulping een aambei is, kan beter worden doorverwezen.
Niet-medicamenteus advies
Het bespreken van een onderwerp als aambeien kan lastig zijn voor de patiënt. Er kan worden
aangeboden om het gesprek in de spreekkamer uit te voeren. De belangrijkste methode om
aambeien te voorkomen is zorgen voor zachtere ontlasting, waardoor de aambei kan genezen. Het is
belangrijk voldoende vezelrijke voeding te eten als volkorenproducten en zilvervliesrijst. Ook moet
de voeding voldoende verse groente, fruit en peulvruchten bevatten. Als dit niet voldoende helpt,
kan worden geadviseerd om zemelen aan de voeding toe te voegen, of een vruchtendrank met vezels
te gebruiken. Vezelrijke voeding kan in het begin gasvorming en een opgeblazen gevoel geven,
adviseer dus om de dosis langzaam op te voeren. Adviseer ook om voldoende water te drinken, dus
minimaal 6 – 8 glazen per dag. Het helpt om altijd te ontbijten, dit stimuleert de darmperistaltiek.
Voldoende lichaamsbeweging kan ook de stoelgang stimuleren, maar vermindert de klachten bij
aambeien niet. Wanneer dieetmaatregelen niet afdoende werken, kan een middel tegen verstopping
worden geadviseerd.
,Pijn, jeuk en een branderig gevoel zijn ook klachten waar advies over gegeven kan worden. De
patiënt kan aangeraden worden om de anus schoon te maken met een natte washand. Regelmatig
een warm bad zorgt ervoor dat de anus zich kan ontspannen. Ook bij klachten als branderigheid, pijn
en jeuk rond de anus is een warm zitbad een goed middel ter bestrijding van de klachten. Raad
dragen van kunststof ondergoed en inlegkruisjes af. Dit zorgt voor meer zweten en geeft daardoor
een vergrote kans op huidbeschadiging. Krabben moet worden vermeden, aangezien dit
beschadiging kan geven met ontsteking en verergering van de jeuk. Tot slot zijn er ook adviezen om
het ontwikkelen van nieuwe aambeien te voorkomen, namelijk niet te lang op het toilet zitten en bij
aandrang naar het toilet gaan.
Medicamenteus advies
In afwachting van het zacht worden van de ontlasting kan ter verlichting van pijn en jeukklachten
tijdelijk (gedurende 2 weken) lokaal een crème, zalf of zetpil worden gebruikt. Als er alleen sprake is
van pijn bij de ontlasting, en tussendoor niet, kan worden volstaan met een verzachtend product.
Lidocaïne in vette zalf heeft de voorkeur wanneer verlichting van jeuk en pijn gewenst is. Bij de keuze
van een verzachtend middel gaat de voorkeur uit naar smeerbare producten met een basis die een
beschermend laagje vormt in het anale kanaal en op de huid rond de anus. Een vette crème als
vaseline-cetomacrogolcrème is daarom de eerste keuze. Zinksulfaat werkt ook beschermend en is
daarom ook geschikt. Beide moeten na iedere stoelgang worden aangebracht, dit kan eventueel met
behulp van een canule of en vingercondoom. De tweede keuze is een zinkoxidezetpil. Deze werkt
beschermend en jeukstillend, er kan net als bij vette crèmes een beschermende laag ontstaan in het
anale kanaal. Daarnaast duw je als het ware de aambei terug bij inbrengen, mensen ervaren dit als
prettig. Een nadeel is dat de zetpil na inbrengen meestal in de endeldarm terechtkomt in plaats van
in het anale kanaal, en dus eigenlijk te diep komt.
Ook bij voortdurende pijn en jeuk kunnen middelen worden gekozen. De eerste keuze is lidocaïne in
een vette zalf, als lidocaïne-vaselinecrème. Lidocaïne werkt jeuk en pijnstillend, en de vette basis
vormt een beschermend laagje in het anale kanaal. De lidocaïne-vaselinecrème moet na iedere
stoelgang dun worden aangebracht, eventueel met behulp van een canule, en niet meer dan 20 gram
zalf per dag. De werking begint binnen 5 minuten na het aanbrengen, en houdt 30 – 45 minuten aan.
De tweede keuze is een lidocaïnezetpil, ook deze is tweede keuze omdat deze over het algemeen te
diep wordt aangebracht. Aan zowel de zetpil als de crème kan ook bitmuth zijn toegevoegd. Dit kan
een beschermende werking hebben en een barrière over het slijmvlies van het anale kanaal vormen,
waardoor de irritatie vermindert. De werking van bismuth is twijfelachtig, maar de toevoeging geeft
ook geen bijwerkingen. Bismuth mag daarentegen niet bij zwangerschap of borstvoeding worden
geadviseerd. De huisarts kan op recept hydrocortison-vaselinecrème voorschrijven, om de jeuk te
verminderen.
Diarree
Diarree is een verandering van het normale defecatiepatroon. De hoeveelheid ontlasting neemt toe,
bevat meer water dan gewoonlijk en komt vaker dan gewoonlijk. Er kan onderscheid worden
gemaakt tussen acute diarree en chronische diarree (> 2 weken, vaak door een onderliggende ziekte
als Crohn, colitis ulcerosa, etc.). Bij chronische diarree kan ook sprake zijn van paradoxale diarree. Er
is dan eigenlijk last van obstipatie, maar omdat er ontlasting langs lekt, lijkt het op diarree. Alleen
acute diarree is geschikt voor de zelfzorg. Klachten bij acute diarree zijn een frequent optredende,
waterdunne ontlasting, winderigheid, malaise en buikpijn. Het gaat soms gepaard met braken. Bij
acute diarree is vaak sprake van een infectie, meestal door een virus, als het rotavirus, norovirus of
adenovirus. Diarree door een virusinfectie gaat de eerste dagen vaak gepaard met braken. De
gemiddelde genezingsduur is 4 tot 7 dagen. Het kan ook voorkomen door een bacterie, door besmet
eten of drinken. De klachten treden dan meestal 1 dag of langer op na het eten van het besmette
voedsel. Reizigersdiarree komt vaak voor bij reizigers naar (sub)tropische landen met gebrekkige
hygiëne. Een besmetting komt meestal voor na gebruik van voedsel of drinkwater dat verontreinigd
, is met bacteriën. Overige opties zijn toxines van bacteriën, medicatie of lactose-intolerantie.
Voedselvergiftiging begint binnen enkele uren na het eten van besmet voedsel en is binnen 24 uur
weer over. Dit wordt veroorzaakt door toxines van bacteriën. Geneesmiddelen die medicijnen
kunnen veroorzaken zijn antibiotica (breedspectrum), antacida (magnesium), misoprostol,
metformine en chemotherapie.
Diarree kan ontstaan door verschillende pathofysiologische mechanismen:
▪ Actieve secretie van water en elektrolyten door de darmmucosa (gastro-entritis).
▪ Snelle darmpassage (door overmatig gebruik van contactlaxantia).
▪ Osmotisch werkzame stoffen (zoals suikers).
▪ Verminder resorberend oppervlak (virale infecties).
Het grootste risico van diarree is uitdroging. Verschijnselen die wijzen op uitdroging zijn donkergeel
gekleurde urine, geen urineproductie gedurende 8 uur, een erg droge tong en slijmvliezen of dorst,
een snelle polsslag en ingevallen ogen. Bij vermoeden van uitdroging moet onmiddellijk contact
worden opgenomen met de huisarts. Zuigelingen hebben door hun relatief grote extracellulaire
volume een verhoogd risico op door hun relatief groot extracellulair volume. Ouderen hebben en
verhoogd risico door vermindering van de dorstprikkel en nierfunctie als ze een diureticum
gebruiken.
WWHAM-vragen:
W Voor wie is het advies bedoeld?
Het is belangrijk om te weten voor wie het advies bedoeld is. Kinderen jonger dan 2
jaar en ouder dan 70 jaar hebben een grotere kans op uitdroging. Daarentegen
hebben ouderen die over diarree klagen ook wel eens alleen wat dunnere ontlasting
die een- tot tweemaal per dag optreedt. Dit is niet verontrustend en hoeft alleen
behandeld te worden als het lang aanhoudt.
W Wat zijn de klachten?
Vraag of de diarree waterdun is, wanneer dit niet het geval is, is het risico op
uitdroging niet zo groot. Vraag ook de verschijnselen van uitdroging uit, om dit uit te
kunnen sluiten.
H Hoe lang heeft de patiënt al klachten?
Acute diarree gaat binnen 2 weken vanzelf over. Wanneer de diarree langer dan 2
weken aanhoudt, moet de patiënt naar de huisarts worden verwezen. Het is
belangrijk om te informeren naar voedsel dat de diarree kan hebben veroorzaakt en
of andere familieleden ook last hebben van diarree. Er is dan waarschijnlijk sprake
van een infectie. Wanneer de bron van de infectie kan worden opgespoord, kan
herbesmetting worden voorkomen. Ook kan er worden gevraagd of de patiënt
onlangs een verre reis heeft gemaakt, dit kan een indicatie zijn dat er een infectie is
opgetreden.
A Welke actie heeft de patiënt al ondernomen?
Wanneer zinvolle maatregelen al zijn genomen maar niet tot vermindering van de
diarree hebben geleid, moet worden verwezen naar de huisarts.
M Welke medicatie gebruikt de patiënt nog meer?
Er zijn veel medicijnen die aan de start van het gebruik maagdarmklachten
veroorzaken, waaronder diarree. Diarree als bijwerking treedt vooral op bij
antibiotica, magnesiumzouten, sorbitol en misoprostol. Diarree kan ook optreden bij
(overmatig) gebruik van laxantia. Diarree kan ook optreden als symptoom van
overdosering van medicatie, bijvoorbeeld bij oncolytica, methotrexaat, colchicine,
theofylline en valproïnezuur. Wanneer de patiënt een van deze middelen gebruikt en
last heeft van diarree, moet hij met spoed contact opnemen met de arts, vooral als er
ook andere symptomen zijn van overdosering. Diarree kan de absorptie verminderen
van anti-epileptica, lithium en digoxine. Ernstige, waterdunne diarree vermindert de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daniquekoopman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 60434 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen