Samenvatting
Week 1: Inleiding financieel economisch strafrecht
De financiële sector in een notendop
Links hebben we “net savers” dit zijn de nettospaarders die een positief saldo hebben, dit
spaargeld wordt uitgeleend aan anderen/. Onder net savers vallen indidividuen, de overheid
en bedrijven. Via “financial intermediaries”’ ook wel banken wordt dit spaargeld uitgeleend
aan andere partijen, waaronder de “net spenders”’. Maar we kennen ook direct finance via
de “financial markets’’, je gaat dan naar de markt waar vraag en aanbod samenkomen.
Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen ‘de ‘money market’ en de ‘’capital market’’.
1
,Bedrijven kunnen op de money market kortlopende leningen, voor de duur van 1 jaar,
uitlenen en verkrijgen van en aan andere partijen. Op de capital market kunnen bedrijven
langlopende leningen afsluiten, een bedrijf dat dure chips wil aanschaffen voor machines kan
dan via de capital market een lening afsluiten. Op bovenstaande manieren wordt er dus geld,
overschot, maar ook te kort rondgepompt in het systeem van de financiële sector,
De spelers op de financiële markt zijn onder andere:
Commerciële banken
Verzekeraars
Vermogensbeheerders
Investment banks
Aanbieders van beleggingen
Investeerders
Beurzen en handelsplatformen
Capital market
De kapitaalmarkt stelt bedrijven in staat om kapitaal te trekken voor investering en het biedt
beleggers de mogelijkheid om winst te behalen op langetermijninvesteringen. Op de
kapitaalmarkt wordt dus langetermijnkapitaal verhandeld, het bestaat uit twee
hoofdsegmenten: de aandelenmarkt en de obligatiemarkt
De aandelenmarkt
Je koopt een stukje van het bedrijf en wordt hierdoor aandeelhouder van het bedrijf. Bij winst
krijg je divident uitgekeerd. Op de aandelenmarkt kunnen bedrijven aandelen uitgeven om
kapitaal aan te trekken van investeerders, de aandelen vertegenwoordigen dan een deel van
het eigendom van de aandeelhouder in het bedrijf, dus: als je aandelen koopt in een bedrijf
dan wordt je aandeelhouder van dat bedrijf. Als een bedrijf failliet gaat waarin je als
aandeelhouder aandelen hebt dan is je geld weg, want als aandeelhouder draag je het risico
van hoe het met het bedrijf gaat.
Als we spreken over de markt hebben we het veelal over de aandelenmarkt. De prijsvorming
van een aandeel op de financiële markt verschilt van de prijs van een product op de
commerciële markt. Bij de commerciële markt biedt je een product aan voor een bepaalde
prijs, maar dit betekent niet gelijk dat iemand het wil kopen. Op de financiële markt is de prijs
hetgeen waar iemand het voor wil verkopen, maar ook hetgeen waar iemand het voor wil
kopen en waartegen een transactie zal plaatsvinden. Als belegger willen wat de prijs (en
hiermee dus ook de waarde van het aandeel) zal stijgen. De prijzen van aandelen worden
beïnvloedt door belangrijke gebeurtenissen (binnen een bedrijf) die invloed hebben op de
koers, zoals nieuwe technologie, kwartaalcijfers, een CEO die opstapt. Het beginpunt van
prijsfluctuatie is dus de gebeurtenis die impact heeft op een bedrijf, de prijs wordt in
verschillende stappen in de prijs verwerkt: gebeurtenis binnen het bedrijf, informatie naar
buiten, herwaardering van de informatie door beleggers, handelaren die aandelen
verkopen/kopen, stabilisatie in die hogere of lagere prijs, wachten op een nieuwe
gebeurtenis voor prijsverandering.
Onderscheid tussen koers en waarde is van belang op de aandelenmarkt: het aandeel van
een bedrijf is niet gelijk aan de waarde, de werkelijke waarde daar kunnen we niet
achterkomen.
De obligatiemarkt
Een obligatie is een lening die wordt verstrekt aan een bedrijf, het bedrijf betaald hiervoor
rente aan de obligatiehouder. Op de obligatiemarkt worden langlopende leningen verhandeld
in de vorm van obligaties: bedrijven kunnen geld lenen bij de markt om bijvoorbeeld dure
machines te verschaffen. Bedrijven kunnen dan obligaties uitgeven om geld te verzamelen
en beleggers ontvangen rente op hun investeringen. Als het bedrijf dat obligaties heeft failliet
gaat dan willen de obligatiehouders er zoveel mogelijk geld uittrekken, dit doen zij eerder dan
de aandeelhouders. De waarde van een obligatie wordt bepaald door het feit of er rente
2
,wordt betaald, dus belangrijke informatie binnen een bedrijf die van invloed is op de
aandelenkoers is niet van invloed op obligaties.
Regulering van de financiële markt
De financiële sector is belangrijk voor de reële economie, want als geld wordt uitgeleend
kunnen andere bedrijven investeren en nieuwe producten ontwikkelen. De financiële sector
is dus een grote markt, hier gebeuren veel goede dingen, maar ook slechte dingen zoals
fraudeurs en schulden. Dit vereist ook regulering middels:
Toetredingsregels: om actief te kunnen zijn op de markt dien je een vergunning aan
te vragen bij de DNB of AFM
Gedragsregels: als je actief bent op de markt dan gelden bepaalde gedragsregels
Prudentiele regels: preventieve voorzorgsmaatregelen
Om te zorgen dat regels worden nageleefd is er handhaving nodig, deze handhaving komt
vanuit zowel het strafrecht als het bestuursrecht.
Handhaving vanuit het strafrecht
In het materieel strafrecht kennen we vier schillen van handhaving:
1. Eerste schil
Financiële normen die via de WED strafrechtelijk kunnen worden
gehandhaafd en ernstig zijn. De ernst blijkt uit dat de gedraging is opgenomen in art.
1 sub 1 WED, waarop een maximale gevangenisstraf van 6 jaar of een geldboete van
de vijfde categorie staat. Het gaat hier om handel met voorwetenschap en
marktmanipulatie,
2. Tweede schil
Financiële normen die via de WED strafrechtelijk kunnen worden gehandhaafd maar
als minder ernstig worden aangemerkt. Deze zijn opgenomen in art. 1 sub 2 en 3
WED: er geldt een maximale gevangenisstraf van 2 jaar of een geldboete van de
vierde categorie. Het gaat hier om wft-artikelen die zijn opgenomen in dit artikel van
de WED.
Let op: de wft-normen opgenomen in art. 1 WED kunnen ook bestuursrechtelijk
worden gehandhaafd. Dus de eerste en tweede schil kunnen zowel bestuursrechtelijk
als strafrechtelijk gehandhaafd worden.
3. Derde schil
Financiële normen die alleen bestuursrechtelijk kunnen worden gehandhaafd, deze
artikelen zijn opgenomen in de Wft, de Pensioenwet en Algemene Maatregelen van
bestuur.
4. Vierde schil:
Algemene strafbepalingen die zijn opgenomen in het Wetboek van Strafrecht en
gebruikt kunnen worden ter bestrijding van financiële criminaliteit, zoals bepalingen
die bedrog, valsheid in geschrifte, witwassen etc. strafbaar stellen. Het gaat om meer
algemene strafbepalingen, die niet specifiek gericht zijn op de financiële sector, maar
op financiële criminaliteit
Voor de Nederlandse financiële sector is de Wft de belangrijkste wet.
Verordening Marktmisbruik (MAR)
Naast de Wft (Wet op het financieel toezicht), is ook de Verordening Marktsmisbruik die wij
MAR noemen van groot belang. De MAR is een Europese Verordening die regels en
maatregelen vastlegt om marktmisbruik op financiële markten te voorkomen en te bestrijden,
Soms is het onduidelijk hoe de MAR door Nederlandse rechters geïnterpreteerd moet
worden, er worden dan prejudiciële vragen aan het HvJ EU gesteld zeker nu de Guidelines
van ESMA en het AFM niet altijd correct en zeker niet bindend zijn. Vanuit Nederland is de
3
, jurisprudentie beperkt, we kijken daarom naar het Europese raamwerk dat door het HvJ EU
is bepaal.
Sanctionering
Het sanctierecht bestaat uit bestuursrechtelijke sanctionering (ook wel administratieve
sanctionering) en strafrechtelijke sanctionering. Let dus op wat er gevraagd wordt als het
gaat om sanctionering in het algemeen dan moet er zowel naar de administratieve als
strafrechtelijke sanctie worden gekeken.
Administratieve sanctionering vanuit de Wft
Overtreding van art. 5:68 Wft, wat is de mogelijke boete?
Stap 1: art. 1:80 lid 1 sub a Wft
In art. 1:80 lid 1 sub a Wft is bepaald dat een bestuurlijke boete kan worden opgelegd in
geval van overtreding van een voorschrift dat is neergelegd in de Wft. Een voorbeeld is de
verplichting van de financiële onderneming tot het opstellen van regels m.b.t. interne
bedrijfsvoering zoals is neergelegd in art. 5:68 Wft.
Stap 2: art. 1:81 lid 1 Wft
In art. 1:81 lid 1 Wft is bepaald dat de bestuurlijke boete wordt bepaal bij AMVB, we moeten
dus kijken naar de AMvB: het Besluit bestuurlijke boetes financiële sector (BBFS).
Stap 3: Besluit bestuurlijke boetes financiële sector (BBFS)
Dit Besluit bevat algemene regels voor het vaststellen van de hoogte van de bestuurlijke
boete die op grond van de Wft of een andere financiële toezichtwet wordt opgelegd. De
overtredingen zijn verdeeld in drie boetecategorieën, in het BBFS is opgenomen in welke
boetecategorie een overtreding valt.
In art. 10 onder 6 BBFS wordt een tabel gegeven voor boetes behorende bij overtredingen
van de Wft.
Stap 4: Basisbedrag opzoeken art. 1 BBFS en art. 1:81 lid 2 en 3 Wft
Voor het basisbedrag van de categorie bij overtreding van de Wft verwijst art. 1 BFFS naar
art. 1:81 lid 2 en 3 Wft. In art. 1:81 lid 2 staat onderste tabel waarin het basisbedrag
behorende bij iedere
Stap 5: Zijn er redenen om af te wijken van het basisbedrag?
Art. 2 BBFS: verhoging/verlaging van het basisbedrag
Art. 2 BBFS noemt bepalingen over de vaststelling van het bedrag:
Lid 1: Hoofdregel is het basisbedrag van categorie 2 of 3
Lid 2: Verhogen of verlagen met ten hoogste 50% van het basisbedrag indien
de ernst of de duur van de overtreding dit rechtvaardigt.
4
