Strafprocesrecht bestand tentamen
Strafprocesrecht
Samenvatting stof per week
Week 1 – opsporing, controle en nemo-tenetur
Opsporing, art. 132a Sv
- Maakt deel uit van het voorbereidend onderzoek
Het opsporingsbegrip kent drie elementen:
1. Onderzoek i.v.m. strafbare feiten
2. Onder het gezag van de officier van justitie
3. Met als doel het nemen van strafvorderlijke beslissingen
- Wanneer er sprake is van opsporing, geldt art. 1 Sv
- Doel om strafonderzoek in te stellen.
Drie soorten opsporing
1) Reactief: optreden n.a.v. een redelijk vermoeden van een gepleegd strafbaar
feit (bijv. aangifte)
2) Proactief: er op uit gaan (bijv. vroegsporing)
3) Repressief: gericht op het ontdekken van strafbare feiten (bijv.
alcoholcontrole)
Toezicht (handhaving)
Is gericht op het handhaven van de wettelijke voorschriften en niet direct op het opsporen
van strafrechtelijke gedragingen.
Onderscheid opsporing, controle en toezicht
Handhaving wettelijke voorschriften gebeurt niet alleen door middel van strafrecht
(opsporing) maar ook via bestuursrecht (toezicht)
Activiteiten verricht door personen uitsluitend met toezicht (bestuursrecht of
bijzondere wet) belast? dan geen sprake van opsporing (voorbeeld controle
naleving van de vergunningplicht)
Activiteiten verricht door personen die zowel bestuursrechtelijk toezichthouder als
opsporingsambtenaar zijn? of sprake is van opsporing hangt af van doel
waarmee de bevoegdheid wordt toegepast (doel=nemen strafvorderlijke
beslissingen? Dan sprake van opsporing)
Kortom:
Opsporen verwijst naar het actieve proces waarbij opsporingsambtenaren actief
strafbare feiten proberen te ontdekken, bewijsmateriaal te verzamelen en
verdachten te identificeren om hen vervolgens voor de rechter te brengen
Toezicht houden betekent dat de autoriteiten actief toezicht houden op bepaalde
activiteiten om ervoor te zorgen dat regels, wetten en voorschrift worden
nageleefd.
Controle heeft betrekking op het nagaan of iets/iemand voldoet aan bepaalde
regels.
Drie soorten overgangen:
Sfeerovergang
Definitie boek: het uitoefenen van toezicht geeft aanleiding tot het toepassen van
opsporingsmiddelen. Toezicht gaat over in opsporing
,Strafprocesrecht bestand tentamen
Van sfeerovergang is sprake wanneer toezicht/controle overgaat in opsporing. Een
toezichthouder vervult zijn plichten als toezichthouder, maar hierna kwam er informatie naar
boven waardoor er opsporingsbevoegdheden worden uitgeoefend. Let op, dit kan alleen:
- Met toestemming van de officier van justitie
- Indien de persoon zowel toezichtbevoegdheden als opsporingsbevoegdheden
heeft.
- Als beide bevoegdheden binnen dezelfde wet liggen, er is dan sprake van een
zuivere sfeerovergang) of;
- Overgang naar een andere wet, dan is er sprake van voortgezette toepassing van
bevoegdheden.
Sfeercumulatie
Definitie boek: de situatie waarin bestuursrechtelijke handhaving en strafvorderlijk
optreden samenlopen. Dit roept de vraag op in hoeverre de uitoefening van de
toezichtbevoegdheden uit bijzondere wetten nog mogelijk is, als al aanwijzingen bestaan
of een redelijk vermoeden bestaat dat een strafbare gedraging heeft plaatsgevonden.
Ook indien een persoon reeds verdacht wordt van een strafbaar feit, staat niet in de weg
aan gebruik van controlebevoegdheden mits waarborgen in acht genomen, waaronder
rechtsbijstand, het zwijgrecht en nemo teneturbeginsel, bovendien: verbod van
detournement de pouvoir.
Hiervan is sprake wanneer iemand tijdens het uitvoeren van zijn controlebevoegdheden
achter bepaalde informatie komt en er naast controlebelang ook een opsporingsbelang
ontstaat. Let op, dit mag alleen:
- Als de betreffende persoon bevoegd is
- De ambtenaar de rechten van de betreffende persoon respecteert.
Let op! Wanneer de verdachte persoon een belastende verklaring moet afleggen, dan
is er sprake van nemo-teneturbeginsel. Dit mag dus niet!
Voortgezette toepassing
Als de rechtmatige uitoefening van een wettelijke bevoegdheid ertoe leidt dat aan de
voorwaarden voor de toepassing van een andere bevoegdheid is voldaan, mag ook
die andere bevoegdheid worden uitgeoefend.
- Hiervan is sprake wanneer je van de ene wet naar een andere wet schakelt. Let
op! Dit mag alleen wanneer er géén misbruik wordt gemaakt van bevoegdheden
door dit bijv. te doen op grond van een onderbuikgevoel.
Twee vormen van voortgezette toepassing:
1) Type a: strafrechtelijke opsporing vindt plaats op basis van een bijzondere wet en
dezelfde opsporingsambtenaar constateert een ander strafbaar feit dat buiten het
bereik van die wet ligt.
2) Type b: bestuursrechtelijk toezicht op basis van een bijzondere wet door een
opsporingsambtenaar leidt tot redelijke verdenking van een strafbaar feit buiten die
wet
HR Geweer: een ambtenaar die in de rechtmatige uitoefening van zijn taak een
bevoegdheid toepast, behoudt daarbij alle andere bevoegdheden die hij op grond
van andere taken heeft. De opsporingsbevoegdheden zijn aan hem toegekend
wanneer er een redelijk vermoeden bestaat dat er een strafbaar feit wordt begaan
= voortgezette toepassing van bevoegdheden
Rechtmatigheid van een verkeerscontrole beoordelen
1. Hierbij benoem je altijd het arrest HR Dynamische Verkeerscontrole, HR
Opsporing vs. controle en de daaruit voortvloeiende rechtsregel. Noem hierbij
ook detournement de pouvoir (zit hierin verwerkt):
In dit arrest is bepaald dat zolang een dergelijke controlebevoegdheid, uitgevoerd oor
een daartoe bevoegde opsporingsambtenaar, mede is uitgeoefend ter controle van
,Strafprocesrecht bestand tentamen
de naleving van de bij of krachtens de WVW 1994 vastgestelde voorschriften als
bedoeld in het eerste en het vierde lid van art. 160 WVW 1994 is die uitoefening
derhalve in beginsel rechtmatig, ook indien die bevoegdheid daarnaast het
verrichten van opsporingshandelingen mogelijk maakt waarop deze bepalingen
niet zien. Die omstandigheid brengt immers nog niet mee dat de
controlebevoegdheid uitsluitend is gebruikt voor een ander doel – te weten: voor
het verrichten van opsporingshandelingen – dan waarvoor deze is verleend
- HR zegt dat de bevoegdheid enkel mede door een ander doel mag gebruiken en
niet uitsluitend.
- Let op! Er mag hierbij géén selectie worden gemaakt/worden gediscrimineerd.
- Het vermoeden van iemand staat hier ook niet in de weg
2. Bekijk of de betreffende controlebevoegdheden in de zin van de WvW
daadwerkelijk zijn uitgeoefend.
3. Bekijk of er geen misbruik wordt gemaakt van bevoegdheden
4. Conclusie: wel/geen rechtmatige verkeerscontrole
Verbod van detournement de pouvoir
Dit verbod houdt in dat er géén misbruik mag worden gemaakt van bevoegdheden door de
bevoegdheden te gebruiken voor een ander doel dan waarvoor ze gegeven zijn.
Nemo-tenetur beginsel
Het nemo-tenetur beginsel houdt in dat niemand gedwongen mag worden om mee te werken
aan zijn eigen veroordeling. Vloeit voort uit art. 14 lid 3 sub g IVBPR en art. 6 EVRM.
o Procedurele autonomie (keuzevrijheid/procesopstelling bepalen)
o Onschuldpresumptie (art. 6 lid 2 EVRM, art 14 lid 2 IVBPR en art. 3 Richtlijn
2016/343), bewijslast autoriteiten (onschuldig totdat het tegendeel is
bewezen)
o Waarheidsvinding (druk leidt mogelijk tot onbetrouwbaar bewijs)
Kenmerken:
o Overkoepelend begrip, nauw verbonden met zwijgrecht
o Geen onvoorwaardelijk recht in Nederland
Instapvoorwaarden om een beroep te mogen doen op het nemo tenetur-beginsel
1. Is nemo tenetur van toepassing?
Er moet sprake zijn van criminal charge: een lopende of verwachte procedure met
een verdachte
Er moet sprake zijn van druk of dwang
- Psychische druk
- Medewerkingsplicht onder opleggen sanctie
- Dwang uitoefenen om een verklaring te verkrijgen
2. Valt het gebruik van het verkregen bewijs onder de reikwijdte van nemo tenetur?
Hierbij maak je onderscheid tussen twee soorten materiaal:
1) Wilsafhankelijk (niet-bestaand) materiaal
- Dit is materiaal die afhankelijk van iemands wil ontstaat, zoals een verklaring.
- Dit materiaal valt onder nemo tenetur.
2) Wilsonafhankelijk (bestaand) materiaal
- Dit is materiaal die al bestaat, zoals DNA, bloed, documenten etc.
- Dit materiaal valt in beginsel niet onder nemo tenetur. Hierop zijn echter twee
uitzonderingen:
EHRM Jalloh: als het wilsonafhankelijke materiaal is verkregen door een schending
van art. 3 EVRM, dan valt het ook onder de reikwijdte van nemo tenetur.
HR Fishing Expedition: wanneer er geen aanwijzingen zijn dat het materiaal
bestaat, maar er toch actief naar opzoek wordt gegaan, dan valt het onder de
reikwijdte van nemo tenetur
, Strafprocesrecht bestand tentamen
3. Beoordeel de overall fairness of proceedings
Hierbij toets je:
1) Aard en mate van dwang
2) Wijze waarop het materiaal in de procedure is gebruikt
3) Bestaan van relevante, procedurele waarborgen.
Week 2 – Bijzondere opsporingsmethoden
Verschillende vormen van opsporing (de domeinen)
1. Klassieke opsporing – domein 1 – titel IVA
Art. 126g Sv: klassieke opsporing wordt gebruikt wanneer er een redelijk vermoeden
bestaat dat er een strafbaar feit is gepleegd
Let op! Bij klassieke opsporing hoeft er géén sprake te zijn van een verdachte
Vereisten:
1) Feiten en omstandigheden
2) Waaruit een redelijk vermoeden volgt
3) Dat een strafbaar feit is gepleegd
2. Vroegsporing (BOB) – domein 2 – titel V
Art. 126o Sv: er bestaat een redelijk vermoeden dat voortvloeit uit feiten en
omstandigheden dat er een misdrijf in georganiseerd verband zoals beschreven in
art. 67 Sv worden beraamd of gepleegd en die een ernstige inbreuk op de rechtsorde
opleveren
Vereisten
1) Feiten en omstandigheden
2) Redelijk vermoeden
3) Georganiseerd verband: meer dan één persoon
4) Misdrijf als omschreven in art. 67 Sv
5) Worden beraamd óf gepleegd
6) Ernstige inbreuk op de rechtsorde
3. Opsporing van terroristische misdrijven (Wet terroristische misdrijven 2007) –
domein 3 – titel VB
Art. 126za Sv
Vereisten:
1) Feiten en omstandigheden
2) Waaruit aanwijzingen volgen dat
3) Terroristisch misdrijf ex. Art. 83 Sr
4) Is of worden begaan
Klassieke opsporing, vroegsporing en opsporing terroristische misdrijven – onderscheid
Klassieke opsporing en vroegsporing verschil: vroegsporing is breder, mag ook al bij
beraming zijn. Er hoeft hierbij niet per se een strafbaar feit zijn begaan.
