Samenvatting
Een toepassing
Van denken in systemen
Analyse van bedrijfsprocessen
Bewerkt door:
Marylse in ’t Veld, Bé Slatius
Oorspronkelijke uitgave:
Jan in ’t Veld
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 - Systeemkunde en -begrippen..........................................................................3
Hoofdstuk 2 – Systeembenadering............................................................................................ 7
Hoofdstuk 3 – Procesbeheersing................................................................................................ 9
Hoofdstuk 5 – Hoofdstromen en processen.........................................................................12
Hoofdstuk 6 – Het steady-statemodel voor de uitvoering van processen..................14
Hoofdstuk 9 – Effectiviteit en efficiëntie............................................................................... 17
Hoofdstuk 10 – Model voor het innovatieproces................................................................19
Bron:
Marylse in ’t Veld, Bé Slatius, Jan in ’t Veld “Analyse van Bedrijfsprocessen” (tiende druk)
2010 Noordhoff uitgevers
,Hoofdstuk 1 - Systeemkunde en -begrippen
Systeemkunde
Is een manier van denken en kijken naar dingen. Het lost op zichzelf geen problemen
op, maar is een hulpmiddel voor analyse van (bedrijfs-)processen en vervolgens het
oplossen van knelpunten. Het vermindert doorlooptijden en vergroot de flexibiliteit.
Total Quality Management
Richt zich met name op de kwaliteit, waarbij het productieproces wordt gezien als 1
geïntegreerd systeem, waarbij iedere volgende afdeling de ‘klant’ is van de
voorgaande. Het mislukt vaak omdat het zich op 1 aspect richt, namelijk de kwaliteit
en ervan uitgaat dat als deze verbetert, ook de andere aspecten zullen verbeteren.
Supply Chain Management
Richt zich op de productstroom of op de orderstroom door het bedrijf en heeft als
doel:
- doorlooptijd verkorten
- voorraad verlagen
- stroom vereenvoudigen door het aantal overgangen tussen afdelingen te
verminderen
- leverbetrouwbaarheid vergroten
- kosten verlagen
Laat echter vaak onderdelen in de keten buiten beschouwing, zoals het traject van
idee tot productontwerp en het in productie nemen.
Business Process Redesign
Is een methode om met behulp van informatiesystemen processen te analyseren en
te vereenvoudigen om zo te komen tot een kortere doorlooptijd, een betere
beheersing en lagere kosten. Echter, deze methode heeft nauwelijks aandacht voor
de noodzakelijke regelkringen ter beheersing van de processen.
Workflow Management
Is een hulpmiddel om de uitvoerende processen in een model weer te geven en te
analyseren. Ook hier ontbreken de noodzakelijke regelkringen ter beheersing van de
kwaliteit en kwantiteit.
Systeem
Een, afhankelijk van het door de onderzoeker gesteld doel, binnen de totale
werkelijkheid te onderscheiden verzameling elementen. Deze elementen hebben
onderlinge relaties en (eventueel) relaties met andere elementen uit de buitenwereld.
Kenmerken:
1. Het wil een doel bereiken
2. Het bevat een verzameling elementen
3. Er bestaat een samenhang tussen die elementen
Elementen
Hebben systeeminhoud: Materieel (stoelen, mensen) of immaterieel (dienst,
informatie).
,Hebben eigenschappen: Fysiek, sociaal of esthetisch (bepaalde lengte, bepaald
karakter). Hebben facetten: Vriendelijk kijkend gezicht, 1.90 lang, 70 kg.
Structuur
De opsomming van alle relaties in een systeem, binnen het systeem is interne
structuur, buiten het systeem is externe structuur.
Universum
De totale werkelijkheid, de buitenwereld.
Door de samenhang van elementen hebben ze invloed op elkaar; een eigenschap
van een element kan een verandering tot stand brengen in de waarde van een
eigenschap van een ander element.
Subsysteem
Is een deelverzameling van de elementen van het systeem, waarbij alle
oorspronkelijke relaties tussen de elementen onveranderd behouden blijven.
Het is het beste om in een organisatie, afhankelijk van het probleem, die
subsystemen te kiezen die een min of meer zelfstandig deel vormen of een bepaald
proces in zich hebben. Dit is belangrijk om duidelijk de grenzen te kunnen stellen.
Aspectsysteem
Is een deelverzameling van de relaties in het (sub)systeem, waarbij alle elementen
onveranderd behouden blijven.
Aspect- en subsystemen kunnen samenvallen. Dat houdt in dat we van een bepaald
subsysteem een bepaald aspect bestuderen. Dan spreken we van een
subaspectsysteem. Bijvoorbeeld een klas van een school is het subsysteem, alle
studenten die lid zijn van een studentenvereniging is het aspectsysteem.
Een systeem bevindt zich op een bepaald moment in een bepaalde toestand. Over
een zekere tijdsspanne spelen zich in dat systeem processen af. Hierbij gaat het met
name om processen met een volledig bepaald gedrag dat zich in de tijd herhaalt.
Toestand
De toestand van een systeem op een bepaald moment heeft de waarden van de
eigenschappen op dat tijdstip in het systeem en is dus een momentopname.
Dynamische systemen
Als de waarde van een eigenschap van een element verandert, en dus de toestand
van het systeem wijzigt, dan vindt er een gebeurtenis plaats. Heeft de ene
gebeurtenis een andere gebeurtenis tot gevolg, dan is dat een activiteit.
Activiteiten kosten tijd. Niet alleen de waarden van de eigenschappen kunnen
veranderen, ook de relaties tussen elementen. Dan is er sprake van een
veranderende structuur. Binnen een systeem spelen zich dus gebeurtenissen en
activiteiten af, vooral in systemen waar zich processen afspelen. Dit noemen we
dynamische systemen. Processen in dynamische systemen hebben voor het
vervullen van hun functie vaak verschillende soorten toevoer uit de omgeving nodig
zoals energie, materiaal, mensen, ideeën.
,Bij dergelijke systemen kunnen we 3 aspecten onderscheiden:
- invoer
- doorvoer
- uitvoer
Statische systemen
Bij statische systemen treden geen gebeurtenissen op, bijvoorbeeld hangbruggen.
Een systeem waarin zich een proces afspeelt, heeft blijvende en tijdelijke elementen.
Blijvende zijn bijvoorbeeld computers die een functie in het proces vervullen.
Tijdelijke zijn bijvoorbeeld studenten die steeds opnieuw in het proces worden
ingevoerd.
Proces
Een proces is een serie transformaties tijdens de doorvoer, waardoor het ingevoerde
element verandert in tijd, plaats, stand, vorm, afmeting, functie, eigenschap of ander
kenmerk.
Een transformatie kan iets heel kleins zijn, bijvoorbeeld een handtekening zetten,
maar ook iets groots zoals een organisatieproces. De activiteiten in die laatste
processen worden onderling gekoppeld door informatiestromen die ervoor zorgen dat
op het juiste tijdstip op de juiste plaats en de juiste manier de juiste activiteit wordt
uitgevoerd. Zo’n proces kun je vaak weer onderverdelen in subsystemen die elk hun
eigen functie in het hoofdproces vervullen.
Uiteindelijk vervult het systeem door middel van het proces zijn functie in de
omgeving en streeft het daarmee zijn doel na.
Gedrag
Het gedrag van een systeem is de wijze waarop het reageert op bepaalde in- en
uitwendige omstandigheden, bepaalde invoeren en veranderingen.
Steady state
Het systeem is in een steady state als het een volledig bepaald gedrag heeft dat
repeteerbaar is in de tijd en waarbij bovendien dat gedrag in de ene tijdsperiode
gelijksoortig is aan het gedrag in een andere tijdsperiode.
Doel, functie en taken zijn van wezenlijk belang om te kunnen denken in processen
en systemen.
Doel
Het doel van een systeem is het vervullen van bepaalde functies in haar omgeving
waarbij elk element en subsysteem zijn bijdrage levert in het proces ter
verwezenlijking van dat doel. Om het doel te bereiken moeten er in het systeem
functies vervuld worden en taken verricht worden.
Functie
De functie van een element is datgene wat door het element teweeg wordt gebracht
en waaraan het grotere geheel behoefte heeft.
, Taak
De taak van een element houdt datgene in wat gedaan moet worden, opdat die
bijdrage tot stand komt, ofwel zodat de
functie wordt vervuld.
Verschillen tussen taken en functies:
Taak <-> Functie
Wat het element doet <-> Waarvoor dat gebeurt
Het werk zelf <-> De werking in het grotere geheel
Bepaalde activiteiten <-> De functie van die activiteiten
Voorbeeld ziekenhuis
Doel: genezen van patiënten en/of het verlichten van hun lijden.
Functies: onderzoeken, behandelen, verplegen (altijd een werkwoord!)
Taken: Röntgenfoto’s maken, bloed afnemen, medicijnen geven, wassen.
Ontwerpen van een systeem gebeurt vaak door eerst de functies te bepalen die
vervuld moeten worden in dat systeem om een doel te kunnen verwezenlijken.
Daarbij kunnen meerdere functies door 1 persoon vervuld worden. Een functie is
minder tijdgebonden dan een taak.
Er is onderscheid tussen een systeem en zijn omgeving. De systeemgrens wordt
vooral bepaald door het doel van het onderzoek. Meestal blijkt pas uit het vergelijken
van de gevonden resultaten met de werkelijkheid of de juiste grens is bepaald.