Uitgebreide uitwerkingen en oefententamenvragen (met beantwoording van professoren) van de zevenweekse cursus 'Introductie in de geschiedenis van de middeleeuwen' (GE1V14002) aan Universiteit Utrecht.
Week 1: Van Romeins naar post-Romeins
Vragen bij Rosenwein
- Waarom noemt Rosenwein hoofdstuk 1 The Roman World
Transformed?
Rosenwein noemt het hoofdstuk ‘The Roman World Transformed’
aangezien het een beschrijving geeft van de overgang tussen de
klassieke Romeinse wereld naar de middeleeuwse wereld. Het is een
periode gekenmerkt door grote veranderingen op politiek, sociaal en
cultureel gebied en is daarmee anders dan de negatieve connotatie
waar men vaak met de middeleeuwen denkt. Rosenwein neemt
hiermee afstand van het concept ‘Decline and Fall’ en beschrijft het
eerder als transformatieproces.
- Welke drie belangrijke ontwikkelingen stelt ze vast voor deze
periode?
Rosenwein spreekt over drie ontwikkelingen binnen deze periode,
dit zijn:
o De val van het West-Romeinse Rijk en de opkomst van
Germaanse koninkrijken; het gaan van een gecentraliseerde
staat naar een gedecentraliseerde;
Het Rijk werd te groot om voor één overheid om in
bedwang te houden, waardoor lokale en regionale
grootmachten meer autonomie naar zichzelf trokken
o De opkomst van het christendom als dominante religie in het
einde van de vierde eeuw, met voortdurende invloed op de
cultuur en samenleving;
o De voortdurende invloed en transformatie van Romeinse
instellingen en culturele praktijken (o.a. in de kunst en
politiek)
Onder andere met de opkomst van de strijd tussen de
nieuwe elite en de ‘oude’ grondbezitters;
Door het verval van de oude aristocratie kwam er een
nieuwe sociale orde met grotere sociale mobiliteit;
De ontwikkeling van nieuwe vormen van macht en
gezag
- Rosenwein spreekt over ‘sibling cultures’. Wat bedoelt ze daar mee?
Op welke gebieden kun je van een gedeelde erfenis spreken? Op
welke gebieden niet?
Rosenwein bedoelt met ‘sibling cultures’ culturen die uit dezelfde
bron zijn ontstaan en dus een gemeenschappelijke erfenis delen. Ze
verschillen onderling van elkaar, maar delen wel belangrijke
kenmerken en invloedsferen. In de Romeinse wereld gaat dit
voornamelijk om gebieden als recht, architectuur en taal. Gebieden
die verschillen zijn onder andere religie en politieke organisatie, die
veranderd zijn na de val van het Romeinse Rijk.
, - Kijk eens goed naar het beeldmateriaal in de eerste hoofdstukken:
hoe gebruikt Rosenwein de illustraties om haar verhaal te vertellen
en kracht bij te zetten?
Rosenwein gebruikt in haar boek illustraties als visuele
ondersteuning bij haar verhaal. Dit doet zij onder andere bij het
uitleggen van diverse kunst tijdens de voortdurende
Romeins/Griekse invloedsfeer en ook de verschillende kunst die ná
deze periode kwam. Daarnaast geeft Rosenwein vaak kaarten en
plattegronden mee in haar beschrijvingen, waarmee een beter beeld
wordt geschetst bij het verhaal wat zij probeert te vertellen: het
wordt hiermee concreet en begrijpelijk.
Vragen bij het bronnenmateriaal
Als aanvulling op de door Rosenwein geboden informatie lezen we drie
korte biografieen van pausen uit het zogenaamde Liber Pontificalis, een
verzameling van pauslevens. Hoewel het onduidelijk blijft in hoeverre dit
teksten zijn die tijdens of kort na het leven van de betreffende paus zijn
geschreven, geeft de tekst wel een inkijkje in de situatie(s) waarin de
bisschoppen van Rome af en toe terecht kwamen – en hoe ze daarmee om
plachten te gaan. We lezen hieruit drie levens: twee van beroemde
pausen (Leo en Gregorius, beiden ‘de Grote’), en een van een minder
bekende bisschop van Rome.
- In hoeverre spreekt uit deze teksten hun positie als ‘man in the
middle’, zoals Rosenwein dat beschrijft?
De beschrijvingen over de pausen (Leo I en Gregorius I) praten over
hun rol als bemiddelaar in diverse religieuze en politieke kwesties.
De ontmoeting tussen Leo I en Attila de Hun toont de bemiddelende
positie: hij onderhandeld hier succesvol met de koning van de
Hunnen om Rome en Italië te beschermen tegen een aanval. Daarna
speelt hij een rol in theologische onenigheden, waarbij hij met keizer
Marcianus samenwerkt om ketterijen te veroordelen tijdens het
Concilie van Chalcedon. Gregorius I speelt een belangrijke rol in de
voedselverdeling tijdens de hongersnood en de bemiddeling tussen
de Romeinse bevolking en de Lombarden. Beide pausen passen
hierdoor bij de beschrijving van Rosenwein als ‘man in the middle’,
omdat zij hun rol als bemiddelaar goed oppakken en verzorgen.
- Hoe wordt in deze teksten de verhouding tussen het Romeinse Rijk
en het Christendom weergegeven? Zie je hier een ontwikkeling in
van de 5e tot de 7e eeuw?
De verhouding tussen het Romeinse Rijk en het christendom zorgt
voor een geleidelijke overgang. In de vijfde eeuw werkte Leo I
samen met keizer Marcianus om de orthodoxie te beschermen en
ketterij te bestrijden. Eind zesde eeuw (de tijd van Gregorius I) was
hier echter een verschuiving: de paus nam hier een meer
onafhankelijke en leidende rol aan, terwijl de Byzantijnse keizer
minder invloed had. Hierbij nam de paus zelf stedelijke en religieuze
bescherming in de hand.
, Week 2: De Karolingen
Vragen bij Rosenwein
- Waarom begint Rosenwein rond de jaren 750 een nieuw hoofdstuk?
Is er dan sprake van het begin van een nieuwe periode?
Rosenwein begint een nieuw hoofdstuk rond de jaren 750,
aangezien deze jaren een belangrijk keerpunt markeert binnen de
(middeleeuwse) geschiedenis: het biedt een opkomst van nieuwe
politieke structuren en culturele identiteiten. Daarnaast kwam er
een opleving van de bevolking, nieuwe manieren van
grondbewerking (o.a. het drieslagstelsel) en een periode van
algemene welvaart.
- Vergelijk de kaarten in dit hoofdstuk met de kaarten in hoofdstuk 2.
Welke verschillen zie je? Welke belangrijke veranderingen worden
aan de hand van deze kaarten verduidelijkt?
Door te kijken naar de diverse kaarten in hoofdstuk twee en drie
kunnen uiteenlopende verschillen op te merken zijn. Deze gaan
onder meer over de verandering van de politieke grenzen binnen
gebieden, de verschuivingen van de bevolkingsdichtheid en de
veranderingen in de diverse handelsroutes binnen de imperia. Ook
laten zij het uiteenvallen van het Romeinse Rijk zien en de opkomst
van Byzantijnse, Islamitische en Europese culturen. Deze kaarten
helpen deze verschuivingen en verschillen goed weer te geven en
dragen hiermee bij aan het ‘in kaart brengen’ van de vorming van
nieuwe identiteiten.
- Rosenwein geeft dit hoofdstuk de titel Creating New Identities. Om
welke nieuwe identiteiten gaat het? Hoe worden die “gecreëerd”?
Rosenwein heeft het in ‘Creating New Identities’ over de nieuwe
culturele en politieke identiteiten die in deze periode worden
gevormd. Deze kunnen onder andere betrekking hebben op de
nieuwe politieke eenheden, zoals de diverse koninkrijken en andere
rijken die opkomen na 750. Ook worden de verschillende culturele
en religieuze identiteiten besproken, bijvoorbeeld de opkomst van
het christendom en de islam. De identiteiten die worden besproken
zijn van Byzantium (militaire hervormingen na een periode van
interne stabiliteit), in de Islamitische wereld (de overgang naar de
Abbasiden) en in West-Europa de opkomst van de Karolingers. Deze
identiteiten werden gecreëerd door een combinatie van politieke,
sociale en culturele processen (waaronder verovering, bekering en
culturele vorming).
- Leg uit hoe heersers het in deze tijd klaarspeelden om zulke grote
rijken te besturen.
Diverse heersers binnen deze tijdsperiode maakte gebruik van
verschillende strategieën. Deze zijn onder andere de delegatie
(‘machtsafvaardiging’) van macht aan lokale heersers of
functionarissen, het gebruik van religie als een middel om
legitimiteit te verkrijgen en sociale cohesie te stimuleren en het
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nieckm. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
