Methode van onderzoek
Sociaalwetenschappelijk onderzoek
• Wetenschap: systematisch geheel van kennis, theorie: systematische verklaring
verschijnsel
• Sociale verschijnselen verklaren, beschrijven, voorspellen
• Systematisch: planmatig te werk gaan en patronen en relaties zoeken
• Empirische waarnemingen van aspecten sociale werkelijkheid
• Theoretische inzichten ontwikkelen/toetsen (fundamenteel wetenschappelijk
onderzoek)
• Kennis genereren om probleem op te lossen (praktijkgericht onderzoek)
• Empirisch analytische vs empirisch-interpretatieve benadering
• Explorerend vs toetsend onderzoek
• Disciplinair (binnen vakgebied) en multidisciplinair (buiten vakgebied)
• Communicatie tussen wetenschappers via artikelen, bijeenkomsten en
conferenties
• Critical friends en peer reviewen
• Kennisdomein: netwerk wetenschappelijke artikelen met onderlinge verwijzingen
Wetenschappelijke integriteit
• Ethische principes (Belmont-rapport)
- Respect voor personen (atonomie, zelfbeschikking, informed consent)
- Goed doen/beneficence (risico’s beperken)
- Gerechtigheid (eerlijk verdeling lasten en lusten)
• Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit (NGWI)
- Hele onderzoeksproces en alle betrokkenen
- 5 principes
1. Eerlijkheid (data, volledig proces)
2. Zorgvuldigheid (precisie proces)
3. Transparantie (toegankelijk, volgbaan)
4. Onafhankelijkheid (geen belang derden)
5. Verantwoordelijkheid (maatschappelijke implicaties)
• Code DSW: ethische richtlijnen gedragswetenschappen
- Informed consent
- Leeftijdgrenzen
- Bescherming gegevens
• Integriteit principes
- Eerlijk en zorgvuldig (waarheidsbevinding, correcte bronvermelding)
- Niks verzinnen of manipuleren
, - Geen ander belang dan wetenschappelijk belang
- Onderzoeksplan met duidelijke stappen (transparantie en
controleerbaarheid)
- FAIR onderzoek: gegevens findable, accessable, interoperable, reusable
Wetenschappelijke kennis: systematische en objectieve manier kennis opdoen over
wereld met methodologische spelregels gebaseerd op empirische gegevens.
Onderzoeksplan
• Twee delen: probleemstelling (vraagstelling, doelstelling, theoretisch raamwerk)
en onderzoeksontwerp (opzet manier, welke gegevens en wie, waar, wanneer,
analyseren en rapporteren plan)
• Probleemstelling (wat en waarom en uit welk raamwerk)
- Theoretisch raamwerk
o Maatschappelijk verschijnsel → theoretische concepten → raamwerk
o Laat samenhang zien, conceptueel model
• Onderzoeksontwerp (hoe antwoord en methodologische beslissingen)
- Keuze tussen grootschalig veldonderzoek, experiment, etnografisch
veldonderzoek, inhoudsanalyse en systematisch literatuuronderzoek
- Dataverzamelingsplan (operationaliseren (abstracte theoretische concepten
meetbaar/waarneembaar maken) en aard van data (kwalitatief/kwantitatief
meet niveau) steekproefplan (eenheden kiezen en identificeren (kan
steekproef/niet) en praktische uitvoering))
- Data-analyseplan (hoe analyseren, welke statistiek)
- Rapportageplan (hoe onderzoek delen), tijdsplanning, begroting
Literatuuronderzoek
• Voorbereiding onderzoeksplan
• Verkennend
• Stappenplan
- Onderwerp + trefwoorden kiezen
- Zoekmachine kiezen
- Systematische literatuuronderzoeken lezen
- Samenvatten
Vraagstelling
• Deel probleemstelling
• Overkoepelende + set deelvraagstellingen
• Verschillende soorten
- Beschrijvende (wie/wat voor /welke/ hoe…?)
- Beschrijvende trend (vergelijking 2 tijdstippen)
, - Beschrijvende vergelijkende/comparatieve (vergelijking 2 locaties)
- Verklarende (waarom/waardoor/wat is de rede voor…?)
- Voorspellende (wat gebeurt er als/waar leidt … tot?)
- Verklarende begint bij gevolg en voorspellend bij oorzaak
• Voorwaarden causale relaties
- Oorzaak duidelijk vooraf aan gevolg
- Samenhang empirisch waarneembaar
- Samenhang niet worden weg verklaard door 3’ verschijnsel
Doelstelling
• Deel probleemstelling
• Waarom onderzoek doen
• Kennis vs praktijkproblemen, fundamenteel vs praktijkgericht
• Wetenschappelijke en maatschappelijke relevantie (valorisatie/impact)
Conceptueel model/theoretisch raamwerk
• Deel probleemstelling
• X- en y-variabelen, onafhankelijke en afhankelijke variabalen
• Mediërende factoren/interpretatie
• Interacterende/modererende factoren
Opzet
• Retroperspectief onderzoek: dataverzameling verleden
• Prospectief onderzoek: dataverzameling toekomst (experiment)
• Longitudinaal onderzoek (cross-sectioneel is eenmalig): herhaald op specifieke
momenten (onderzoeken verschuiving/trend of ontwikkeling)
• Dataverzamelingsplan
- Operationalisatie
- Kwantitatief: voor gestructureerde data
- Kwalitatief: tekst
• Steekproefplan
- Onderzoekseenheden definiëren en identificeren
o Ook wel objecten, deelnemers, respondenten, proefpersonen
geïnterviewden
- Kans- of niet-kanssteekproef
• Waar, wanneer data-verzamelen
• Data-analyseplan
• Rapportageplan (fundamenteel of praktijkgericht)
• Nagaan ethische verantwoordelijkheid onderzoek
• Praktisch: tijd en budget
