Biologische & Cognitieve Psychologie
Hoorcollege 1: Introductie 28/10
Carlson H1, Syllabus H1
Cognitieve psychologie: studie van de geest
- Functionele verklaringen; procesmodellen
- Hoe werken deze processen op elkaar in?
Biologische psychologie: studie van de biologische basis van de geest
- Focus op hersenprocessen; structurele modellen
- Hoe werken hersengebieden samen?
Integratie: Cognitieve Neurowetenschap = combinatie van cognitief en biologisch
Zeer jonge wetenschap (sinds de jaren negentig)
Langdurige dominantie van body-mind dualisme. Nu: “De geest is wat de hersenen
doen.” → Technologische ontwikkelingen: fMRI (en PET)
Historische grondslagen van de cognitieve psychologie (zie syllabus)
Behaviorisme: observeerbaar gedrag bestuderen en de geest en mentale processen
negeren (begin 20e eeuw) – VB. experiment van Pavlovs klassieke conditionering. Het
brein kan onderzocht worden door de leerprocessen te onderzoeken.
Cognitieve psychologie: de geest mag niet genegeerd worden en kan experimenteel
bestudeerd worden (uit de jaren 60, cognitieve revolutie)
Op weg naar een cognitieve psychologie
Noam Chomsky: kritische behaviorist, focuste op taal
- Taalkundige; complexe cognitieve handelingen (bijvoorbeeld taal) kunnen niet in
termen van behaviorisme worden verklaard.
- Het genereren van taal is een creatief proces, conditionering is niet genoeg
- Computer is een informatieverwerker: begin van de cognitieve psychologie (rond 1960).
Edward Tolman, onderzocht gedrag van ratten: wat de rat leert is
- GEEN gedragsreactie (zoals behavioristen dachten)
- MAAR een “cognitieve kaart” → S-O-R (stimuli-organisme-respons)
,De computer is een metafoor voor het menselijk brein: er wordt inpunt ingestopt, dit
wordt proces dan wordt het output.
Aandacht is een filter die ervoor zorgt dat dingen worden onthouden.
VB. Sternberg (1966) studie over kortermijngeheugen: reactietijd neemt lineair toe met
het nummer van items in de geheugen set, wat serieel procest.
Begrijpen complexe cognitieve gedragingen:
• Meet observeerbaar gedrag
• Maak gevolgtrekkingen over onderliggende cognitieve activiteit
• Overweeg wat dit gedrag zegt over hoe het brein werkt.
Verschuiving van de stimulus-responsrelaties van behavioristen naar een benadering
die probeert gedrag te verklaren in termen van de geest
Veronderstellingen cognitieve psychologie:
• Er bestaan mentale processen
• Mentale processen kunnen op een wetenschappelijke manier worden
bestudeerd (we kunnen deze onthullen)
• Mensen zijn actieve informatieverwerkers
Een korte geschiedenis van de biologische psychologie
- Ablatiemethode (Flourens, 1815): weghalen van een deel van de hersenen, om
hier vervolgens over te leren.
- Ontdekking van Purkinjecellen (neuronen in de kleine hersenen; Pukinje 1837)
- Evolutietheorie (Darwin, 1859): brein gebieden hebben zich ontwikkeld voor een
bepaalde reden, leren welk voordeel eraan is.
- Effect van elektrische stimulatie van de hersenen (Fritsch & Hitzig, 1870)
Hersenfunctie onderzocht door middel van ablatie (bij dieren): het weghalen van een
deel van het brein. → VB. experiment Mishkin en Ungerleider; improved the monkeys’
performance in spatial tasks.
,Broca: patiënt met een linker frontale afwijking met een verstoorde taalproductie.
Wernicke: patiënt met linker temporale afwijking met verminderd taalbegrip. →
Verschillende hersendelen hebben verschillende functies bij het begrijpen en
produceren van taal.
Ablatie casussen zijn beter gecontroleerd dus meer bewijs, maar bij mensen gaat dit
ethisch niet.
Henry Molaison: epilepsie -> verwijdering mediale temporale regio
Resultaat: kon geen nieuwe lange termijn herinneringen meer vormen en verlies van
langetermijngeheugen uit de periode vóór de hersenoperatie. – Maar hierdoor weten we
wel meer over bepaalde hersengebieden.
Wilder Penfield:
- Directe elektrische stimulatie van de cortex
- Produceert ‘mentale’ sensaties van denken, waarnemen etc., in plaats van een gevoel
dat de hersenen worden gestimuleerd
- “Een ster kwam naar beneden en naar mijn neus”, “die vingers en mijn duim maakten
een sprongetje”, “ik hoorde de muziek weer, het is als de radio”
Penfield en Jasper (1954): neurale stimulatie voorafgaand aan een hersenoperatie
Penfield’s werk heeft bijgedragen aan ons begrip van lokalisatie van hersenfuncties.
Motorische cortex: neuronen projecteren naar het ruggenmerg om spieren te activeren
(Motorisch humunculus)
Somatosensorische cortex: neuronen worden geactiveerd door zintuigelijke receptoren
op de huid, spieren en gewrichten
(Somatosensorische humunculus)
De snelheid van informatieverwerking
Johannes Müller (eerste helft 1850): zenuwgeleidingssnelheid is oneindig hoog →
Spiritueel “levenskracht”
Von Helmhlotz (1850): zenuwgeleidingssnelheid = 30 m/s (kikker) en 60 m/s (mens)
, Maakt de weg vrij voor mentale chronometrie
Hoe dichter bij de spier, hoe sneller de reactie.
Het idee van Donders na de ontdekking van Helmholtz is dat de
zenuwgeleidingssnelheid niet oneindig is
Belangrijkste punten: mentale processen kosten tijd & we kunnen die tijd meten
De aftrekmethode van Donders
Doel: de duur van een verondersteld mentaal proces schatten, X
Methode:
- Maak twee identieke taken, behalve de betrokkenheid van X –
- Meet RT in beide taken
- RT’s aftrekken
→ Duur van X
Problemen:
- Hangt af van aannames over stadia
- Sterke veronderstelling dat fasen onafhankelijk zijn
VB. Alien Anthony en alien Al
Simpele RT test
Je reageert op beide kleuren
Discriminatie test: go/no-go task
Je reageert alleen op één kleur, niet de andere kleur → RT is langer, het verschil tussen
de taken is de discriminatie tijd
RT (go/nogo) – RT (simpel) = stimulus discriminatie tijd
Geheugen en leren
Totale tijdshypothese
Totale tijdshypothese = het voorstel dat de hoeveelheid geleerde een eenvoudige functie
is van de hoeveelheid tijd die aan de leertaak wordt besteed. Als je meer leert, krijg je
betere cijfers.
Gladwell (2008): 10.000 uur om een expert te worden in wat dan ook
Kern van waarheid, maar te simpel want individuele verschillen, verschillen per leertype
Geheugenpionier Hermann Ebbinghaus: geheugenvermogen is afhankelijk van het
aantal herhalingen. Soortgelijke bevindingen werden met verschillende materialen
gerepliceerd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisaschristiani. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.