Uitwerking leerdoelen probleem 3 (Materieel Strafrecht). Inclusief arresten. Nagekeken dus alles wat relevant is is uitgewerkt en alles wat niet belangrijk is is uitgehaald.
PROBLEEM 3
Leerdoelen:
1. Wat is causaliteit?
2. Welke causaliteitstheoriën zijn er en wat houden die theorieën precies in? En, heel belangrijk, wat is de
huidige, geldende theorie?
3. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de theorieën?
Bronnen:
- C. Kelk & F. de Jong, Studieboek materieel strafrecht: H5
- HR 12 september 1978, NJ 1979/60 (Letale longembolie)
- HR 23 december 1980, NJ 1981/534 (Aortaperforatie)
- HR 7 mei 1985, NJ 1985/821 (Haarlemse doodslag)
- HR 25 juni 1996, NJ 1997/563 (Niet behandelde longinfectie)
- HR 13 juni 2006, NJ 2007/48 (Bloedvergiftiging)
- HR 27 maart 2012, NJ 2012/301 (Injecteren HIV-besmet bloed)
LEERDOEL 1 WAT IS CAUSALITEIT?
Bij causaliteit gaat het om een verband tussen oorzaak en gevolg. Er kan pas gesproken worden van
schuld wanneer er sprake is van een causaal verband tussen een handelen, of een nalaten, en een
bepaald gevolg. Zonder causaliteit kan er ook niet gesproken worden van een strafbaar feit.
ð Is het strafbare gevolg toerekenbaar aan de verdachte omdat deze een gedraging heeft
verricht die als grondslag van het opgetreden gevolg kan worden aangemerkt?
(1) Bij materieel, d.w.z. naar het gevolg omschreven delicten wordt het delictsgedrag in de regel
slechts in algemene termen aangeduid of wordt daarvoor de term ‘veroorzaken’ gebruikt.
ð Van het leven beroven (art. 287 Sr)
ð Brandstichten of een overstroming veroorzaken (art. 157 Sr)
Daarbij luidt steeds de veronderstelling dat gedraging en gevolg een causaal verband met elkaar
onderhouden.
In de meeste gevallen is een causaal verband zo duidelijk aanwezig dat ieder nader onderzoek
daarnaar ook overbodig schijnt.
9 Wanneer iemand met opzet een revolver leegschiet op een ander en het slachtoffer in het hart
getroffen dood neervalt, zal niemand eraan twijfelen dat de dader schuldig staat aan
doodslag (art. 287 Sr)
De materieel omschreven delictsomschrijving suggereert sterk dat er sprake moet zijn van een
handeling, maar in de praktijk kan ook door een nalaten (omissie) een bepaald gevolg in het leven
worden geroepen = oneigenlijk omissiedelict/oneigenlijk commissiedelict
9 Vb: Moeder die haar kind laat verhongeren en aldus vermoordt
(2) Behalve bij materieel omschreven delicten kan zich de causaliteitsvraag nog in het bijzonder
voordoen t.a.v. delicten waaraan strafverzwarende gevolgen zijn verbonden → door het gevolg
gekwalificeerde delicten
9 Vb: art. 300 leden 2 en 3 Sr (mishandeling zwaar lichamelijk letsel respectievelijk de dood ten
gevolge hebbende)
De complicatie is dat het opzet van de dader niet gericht was op het strafverzwarende gevolg, hij dit
niet direct voorzag en som zelfs in het geheel niet kon voorzien.
9 Een extreem voorbeeld van het laatste was het geval van iemand die in een situatie van
echtelijke twist een pantoffel naar het hoofd van zijn echtgenote gooide, die daardoor
1
, ongelukkigerwijze werd getroffen op een plaats waar haar schedel uitzonderlijk dun was zodat
ze kort daarna overleed.
o De rechter werd voor de vraag gesteld: is dit mishandeling of mishandeling de dood
ten gevolge hebbende?
(3) Ten slotte ligt de vraag van de causaliteit nog besloten in delictsomschrijvingen waarin de
gedraging bestaat uit:
• 'Bewegen tot’ (art. 326 Sr: bewegen tot afgifte van een goed)
• Of een synoniem daarvan (art. 47 Sr: uitlokken en doen plegen)
• Of ‘bewerkstelligen’ (art. 5:56 WFT)
De eis van causaliteit is terug te vinden in het gehele strafrecht. Een causaal verband is bijv.
verondersteld bij:
• Voorwaardelijk opzet, ten bewijze waarvan moet worden vastgesteld dat de dader willens en
wetens een aanmerkelijke kans heeft aanvaard op het intreden van een bepaald gevolg
• Culpoze gevolgsdelicten waarbij het schuldverband tussen de onvoorzichtigheid en het
ingetreden gevolg eveneens de causaliteit omvat
• Daderschap van de corporatie, voor de vaststelling waarvan krachtens de jurisprudentie
relevant kan zijn dat deze niet de nodige zorg heeft betracht om te voorkomen dat de
verboden handelingen plaatsvonden.
• Strafbare poging, waarvan slechts sprake kan zijn bij een begin van uitvoering van het misdrijf
en dus bij een zekere waarschijnlijkheid van voltooiing van het misdrijf en waarvan geen sprake
is in geval van vrijwillige terugtred, zonder welke het waarschijnlijk tot voltooiing van het misdrijf
zou zijn gekomen
• Ontoerekenbaarheid of verminderde toerekenbaarheid, voor de vaststelling waarvan is vereist
dat sprake is van een causaal verband – maar dan een inwendig causaal verband – tussen
des daders geestelijke stoornis en het gepleegde strafbare feit.
• Noodweerexces, waarbij de heftige gemoedsbeweging als gevolg waarvan men zich
zwaarder dan strikt noodzakelijk is, moet zijn voortgevloeid uit de aanranding door de
aanvaller.
Let op: causaliteit blijft objectieve vraag
ð Zegt niets over dolus/culpa
ð Zegt niets over de mate van verwijtbaarheid
LEERDOEL 2 WELKE CAUSALITEITSTHEORIEËN ZIJN ER EN WAT HOUDEN DIE
THEORIEËN IN? EN WAT IS DE HUIDIGE, GELDENDE THEORIE?
Er zijn verschillende causaliteits-theorieën:
1) De leer van de conditio sine qua non
2) De causa proxima-theorie
3) De theorieën van de adequate veroorzaking (de voorzienbaarheid)
4) De theorie van de redelijke toerekening
Hoewel de laatstgenoemde theorie thans als de heersende geldt, zijn de andere zeker niet zonder
meer van iedere betekenis ontbloot
(1) De leer van de conditio sine qua non
Deze leer houdt in dat als oorzaak van een gebeurtenis is te beschouwen het geheel van daaraan
voorafgaande factoren of voorwaarden, die invloed hebben uitgeoefend op het ontstaan van die
gebeurtenis.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper aylinmali. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
