Toets Presentie en Communicatie
Deel 1.
Presentie betekend aandachtig en toegewijd op de ander betrekken, en met aansluiting
kijken hoe je er voor de ander kan zijn. Je kijkt dus niet alleen naar iemands probleem maar
naar zijn/haar hele leven. Voor presentie heb je subtiliteit, vakmanschap, praktische wijsheid
en liefdevolle trouw nodig.
Zorg betekent in presentie: iets wat uit zichzelf zou vergaan, voort laten bestaan (iets wat
kapot zou gaan voort laten bestaan).
Goede zorg gaat over zorg die dicht bij de leefwereld van mensen komt en daar dichtbij blijft,
die afgestemd is op hun behoeften, verlangen en appel, die professioneel, vakkundig,
competent en met loefde wordt gegeven.
Wie presentie beoefent is erop uit om zorg te geven die passend is, waar de ander baat bij
heeft en die door hem als goed wordt ervaren.
Presentie is ontstaan in de praktijk, maar heeft ook wortels in de academische tradities
(voornamelijk in de wijsbegeerte, de theologie en de zorgethiek). Ook komt presentie uit
verpleegkundige theorieën (zoals menselijke kwetsbaarheid, relaties, nabijheid en
afstemming). Presentie maakt dus deel uit van een bredere beweging.
Praktijk bestaat uit 3 basis dingen.
1. Het is gericht op degene die zorg ontvangt.
2. Een professionele praktijk gaat om de cliënt, de naasten van de cliënt, en de
belangrijke mensen in zijn/haar leven.
3. Je werkt in een praktijk met regels, methodes, gewoontes en/of uitgangspunten.
8 kenmerken van presentie
1. Je werkt vanuit de relatie (relationeel werken).
2. Je kijkt open en onbevangen naar de ander (open waarnemen).
3. Je sluit aan bij en stemt af op wat de ander aandraagt en wat hem of haar bezig blijkt
te houden (aansluiten en afstemmen).
4. Je past je tempo aan dat van de ander aan (tempo aanpassen).
5. Je werkt niet uitsluitend op je routine.
6. Je bent niet verkokerd.
7. Je neemt geen afstand van het onverbeterlijke bij de ander.
8. Je verlaat de ander niet.
Presentie is bedoeld voor mensen die moeilijk te bereiken zijn, mensen die met
meervoudige en ingewikkelde problemen kampen of mensen die niet gemakkelijk te
begrijpen zijn. Presentie is bedoeld voor iedereen die op enig moment kwetsbaar is.
Mensen kunnen kwetsbaar zijn (door afkomst, gedrag, psychiatrische problemen) of
kwetsbaar gemaakt worden (politiek, geen vangnetten, mantelzorger zijn).
, Compassie in de zorg is het vermogen je te laten onderbreken in je plannen en werk,
onbevangen om je heen te kijken en aandacht te geven aan wie of wat omdat zijn
kwetsbaarheid op dat moment aandacht behoeft.
Presentie is een benadering, geen methode.
Wat levert presentie op?
1. Zorgvragers merken dat zorgverleners er voor ze zijn, ruimte en belangstelling voor ze
maakt.
2. Zorggevers merken dat ze minder methodisch kunnen werken, hun motivatie om er
voor mensen te zijn wordt in werking gezet. Ook de praktische wijsheid en normen
komen hierbij aan de orde.
3. De organisatie merkt dat werkers en zorgontvangers tevredener zijn.
Deel 2.
Zelfreferentieël betekend dat jij bepaalt wat er gaat gebeuren en hoe, terwijl je bij
relationeel werken vanuit de relatie kijkt hoe je dingen het beste aan kan pakken.
Relationeel werken wilt dus zeggen:
1. Dat je je in je werk laat sturen door wat je leert binnen de relatie.
2. Dat je beseft dat het feit dat jij je aandachtig en belangstellend betrekt op de ander,
op zichzelf al zorg is die de ander goed doet.
De kenmerken van relationeel werken
1. Zorg geven vanuit de relatie (je laten sturen door wat je in de relatie leert)
2. Zorg geven als relatie (het in-relatie-zijn met de ander is al zorg)
3. Zorg geven in relaties (afstemmen op de ander in diens sociale positie en netwerk
van relaties)
4. Zorg geven door relaties (bemiddelen door cliëntbehoeften en professionele
kaders/beperkingen)
5. Zorg geven met het oog op relaties (uit zijn op een zo goed mogelijk leven voor de
ander)
Een methode is een vaste manier van doen om een bepaald doel te bereiken. Daarbij horen
stappen die steeds hetzelfde zijn. Methoden zijn controleerbaar, beheersbaar en goed te
plannen.
Een benadering is globaler, omvangrijker en minder vaststaand dan een methode. Het is een
kritische manier van nadenken over wat goede, professionele zorg is. Je stelt veel vragen.
Benadering heeft geen vaste manier van doen. Wel zijn er methodische aanwijzingen en
werkprincipes die je een houvast bieden bij het uitoefenen van je vak. Met een benadering
heb je dus werkprincipes die je kunt gebruiken en een aantal basisaannames.
Basisaannames
1. Mensen doen of zeggen nooit zomaar wat.
2. Het leven is complex en niet alles is maakbaar.