Audit & Assurance I
Colleges en boeken
,Inhoudsopgave
Colleges week 1 ...................................................................................................................................... 3
Wet- en regelgeving en controle aanpak ............................................................................................. 3
Colleges week 2 ...................................................................................................................................... 9
Ethiek & tuchtrecht en de impact van IT .............................................................................................. 9
Colleges week 3 .................................................................................................................................... 11
Terugkoppeling werkcolleges en overige assurance opdrachten...................................................... 11
Colleges week 4 .................................................................................................................................... 16
Communicatie, bestuursverslag en integrated reporting ................................................................... 16
Colleges week 5 .................................................................................................................................... 21
Audit kwaliteit en AFM toezicht .......................................................................................................... 21
Principles of Auditing H3 ....................................................................................................................... 25
Ethiek voor professionele accountants .............................................................................................. 25
Principles of Auditing H4 ....................................................................................................................... 26
De diensten van een accountant ....................................................................................................... 26
Principles of Auditing H12 ..................................................................................................................... 30
De accountantsverklaring en communicatie ...................................................................................... 30
Principles of Auditing H14 ..................................................................................................................... 34
Overige assurance en niet assurance-opdrachten ............................................................................ 34
Principles of Auditing H15 ..................................................................................................................... 37
Corporate governance en de rol van de accountant.......................................................................... 37
Grondslagen voor A&A H3 .................................................................................................................... 38
Regelgeving voor accountants........................................................................................................... 38
Grondslagen voor A&A H4 .................................................................................................................... 42
Ethiek voor accountants ..................................................................................................................... 42
Afkortingenlijst ....................................................................................................................................... 47
2
,Colleges week 1
Wet- en regelgeving en controle aanpak
Zie ook Grondslagen voor A&A H3
Overzicht eerdere vakken
Introductie
Er liggen vier theorieën ten grondslag aan het accountantsberoep:
Informatietheorie: er is een risico dat er onjuiste informatie wordt verschaft (informatierisico).
Door de informatie te laten controleren door een accountant, zal dit risico afnemen.
Agencytheorie: er is een informatiekloof tussen de agent (aandeelhouders) en de principaal
(management). De accountant kan die informatiekloof verkleinen of vertrouwen scheppen en
zo de agencykosten verminderen.
Verzekeringstheorie: de kosten voor de accountantscontrole zijn een soort premie die betaald
wordt om het risico op onbetrouwbare informatie (en als gevolg daarvan: slechte beslissingen)
te beperken.
Vertrouwenstheorie: aangezien de accountant vertrouwensman van het maatschappelijk
verkeer is, is het bestaansrecht van zijn vak afhankelijk van het vertrouwen dat hij wekt in het
maatschappelijk verkeer. Hierbij ontstaan drie verwachtingskloven:
- Onredelijke verwachtingen: het maatschappelijk verkeer verwacht meer van accountants
dan wat redelijkerwijs van hen verwacht zou mogen worden.
- Gebrekkige standaarden: de standaarden verwachten minder van accountants dan wat
redelijkerwijs van hen verwacht zou mogen worden.
- Gebrekkige prestaties: de waargenomen prestaties van accountants zijn lager dan vereist
is door de standaarden.
Klant- en opdrachtacceptatie
Bij de klant- en opdrachtacceptatie moet de accountant de volgende aspecten overwegen:
Integriteit: de integriteit van de houders van kapitaalbelangen (aandeelhouders, management
en met governance belaste organen) moet vastgesteld worden. Dat is namelijk de basis voor
het opstellen van een betrouwbare jaarrekening.
Deskundigheid team: het team moet beschikken over voldoende deskundigheid en capaciteit
(tijd en middelen). Vanuit een commerciële gedachte is het soms lastig om een klant op grond
van deze overwegingen niet te accepteren.
Ethische voorschriften: er moet overwogen worden of er voldaan kan worden aan de eisen
van bijvoorbeeld integriteit en onafhankelijkheid.
Huidige en vorige controleopdracht/eerdere ervaringen: de accountant moet zich afvragen
welke kwesties er hebben gespeeld in de afgelopen controlejaren. Bij een nieuwe klant moet
besproken worden met de vorige accountant of er kwesties hebben gespeeld.
Plannen van de controle
Bij het plannen van de controle is het audit risk model van belang: AR = IHR x ICR x DR. Welke
risico’s zijn er (inherent risk), welke interne beheersingsmaatregelen zijn er (control risk) en welke
gegevensgerichte werkzaamheden verrichten we (detection risk)? Uiteindelijk leidt dit ertoe dat er niet
langer een materiële fout zou kunnen zijn in de jaarrekening.
Het doel van de planningsfase is om kennis van de klant en zijn omgeving te verkrijgen en om de
controleaanpak te bepalen. Kwaliteitsbeheersing op de opdracht zelf. Er wordt controledocumentatie
opgebouwd over de klant en er wordt een verwachting geschept ten aanzien van de
controledocumentatie die opgebouwd moet worden in de rest van de controle. De uitkomst van de
planningsfase is een inschatting van de risico’s op een afwijking van materieel belang. Dit begint bij
een inschatting van de frauderisico’s en de inherente of bedrijfsrisico’s die relevant zijn voor de
controle van de jaarrekening. Er zijn twee soorten wet- en regelgeving waar we rekening mee moeten
houden:
- Wet- en regelgeving met een directe invloed op de financiële overzichten. Bijvoorbeeld IFRS
en de RJ. Op basis daarvan wordt de jaarrekening opgesteld.
3
, - Wet- en regelgeving met een indirecte invloed op de financiële overzichten. Bijvoorbeeld
arbotechnische wetgeving. Deze wetgeving heeft pas een impact op de financiële overzichten
zodra er niet aan voldaan wordt (bijvoorbeeld vanwege een boete of continuïteitsrisico).
Relevante wet- en regelgeving
Er is wet- en regelgeving voor de individuele accountant en wet- en regelgeving voor de
accountantsorganisatie of het accountantskantoor. Wetgeving wordt vastgesteld door de minister,
terwijl regelgeving vastgesteld wordt door de beroepsorganisatie. Zie onderstaande tabel voor de
verschillende wetten en regelgeving.
Wetgeving Regelgeving
Accountant Wet op het accountantsberoep VGBA
(Wab) ViO
Wet tuchtrechtspraak accountants Verordening op de kwaliteitsbeoordelingen
Verordening op de klachtbehandeling
Verordening Raad voor Geschillen
Verordening op de ledengroepen
NV permanente educatie
NV COS
Accountantsorganisatie Wet toezicht Verordening accountantsorganisaties (VAO)
of accountantskantoor accountantsorganisaties (Wta) Verordening op de kwaliteitsbeoordelingen
Besluit toezicht NV kwaliteitssystemen (NVKS)
accountantsorganisaties (Bta) NV assurance-opdrachten
NV aan assurance verwante opdrachten
Wet op het accountantsberoep
De Wet op het accountantsberoep (Wab) is door de NBA ingeregeld en vormt de basis voor de
individuele accountant en de beroepsorganisatie. De wet bevat bepalingen over de
beroepsorganisatie, het accountantsregister en de CEA.
Hoofdstukken uit de Wab:
1. Definities: definitie van accountant, accountantskamer, accountantsorganisatie,
accountantsregister, AFM, CEA, verantwoordelijke Minister en wettelijke controle.
2. Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants: instelling en taken van de NBA,
lidmaatschap, ledenvergadering, bestuur, voorzitter, ledengroepen en bureau.
3. Verordeningen en overige besluiten: vaststellen van verordeningen en overige besluiten,
samenwerking tussen de NBA en AFM en verstrekking van vertrouwelijke gegevens.
4. De financiën: begroting, verantwoording en opbrengsten van de NBA en de controle daarvan.
5. Bestuurlijk toezicht: bestuurlijk toezicht door de minister van Financiën.
6. Het accountantsberoep: het accountantsregister en de inschrijving, de titel RA en AA,
onderworpenheid aan de tuchtrechtspraak en doorhaling inschrijving.
7. Opleiding: opleiding tot accountant en de CEA.
Wet toezicht accountantsorganisaties
De Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) gaat in op de vergunningenstructuur, de eisen aan de
accountantsorganisatie, de eisen aan de externe accountant, de eisen aan de AFM, toezicht en
handhaving.
Er is onderscheid tussen:
Accountantsorganisatie: deze heeft een vergunning voor het verrichten van wettelijke
controles.
Accountantskantoor: deze verricht alleen niet-wettelijke controles, beoordelingsopdrachten en
overige assurance-opdrachten.
Er zijn twee soorten vergunningen, namelijk een vergunning voor wettelijke controles en een
vergunning voor wettelijke controles bij OOB’s. Degenen die het dagelijkse beleid van een
accountantsorganisatie bepalen zijn betrouwbaar en deskundig. De formele en feitelijke
zeggenschapsstructuur biedt geen belemmering hiervoor. Bestuurders moeten een stelsel van
kwaliteitsbeheersing inrichten op zo’n manier dat het accountants in staat stelt hun werkzaamheden te
verrichten, dat er een passend beloningsbeleid is met een prikkel voor kwaliteit, dat de
accountantsorganisatie onafhankelijk van haar klanten is en dat vertrouwelijke informatie
geheimgehouden wordt.
4
, De externe accountant moet ook voldoen aan de eisen van onafhankelijkheid en geheimhouding van
vertrouwelijke informatie. Hij of zij is ingeschreven in het register. Voor OOB’s geldt dat alleen RA’s
(en dus niet AA’s) de controle mogen verrichten. Je kan RA zijn zonder externe accountant te zijn.
RA’s staan ingeschreven bij de NBA en externe accountants bij de AFM. Een externe accountant die
een verklaring ondertekend heeft mag minimaal één jaar geen rol als beleidsbepaler, als lid van de
auditcommissie of als toezichthoudend orgaan aannemen bij de klant. Voor OOB’s geldt een periode
van twee jaar.
De AFM moet zorgvuldig te werk gaan. De leden van het bestuur van de AFM mogen in de afgelopen
drie jaar geen wettelijke controles verricht hebben of een bestuursrol in een accountantsorganisatie
vervuld hebben. Minimaal één keer in de zes jaar vindt er een toetsing plaats. Voor OOB’s geldt een
termijn van drie jaar. Bij die toetsing doet de AFM een dossiertoetsing op basis van een steekproef. Bij
haar handhavende taak kan de AFM accountantsorganisaties of accountants die niet voldoen aan de
bepalingen een last onder dwangsom of bestuurlijke boete opleggen. Ook kan zij beleidsbepalers hun
bevoegdheid ontzeggen.
Hoofdstukken uit de Wta:
1. Definities en reikwijdte: definitie van accountant, accountantsorganisatie, accountantskantoor,
AFM, netwerk en OOB.
2. Toegang tot de markt: vergunning, verval/intrekking van de vergunning en het register.
3. De accountantsorganisatie en de externe accountant: dagelijks beleid,
zeggenschapsstructuur, stemrechten, stelsel van kwaliteitsbeheersing, beloningsbeleid,
onafhankelijkheid, intern toezicht en geheimhouding van vertrouwelijke gegevens.
4. Rekening en verantwoording van de Autoriteit Financiële Markten: statutenwijziging.
5. Toezicht en handhaving: bestuur van de AFM, controles door de AFM, openbaarmaking,
handhaving en overtredingen en geheimhouding.
6. Openbare waarschuwing en publicatie van handhavingsmaatregelen: openbare
waarschuwing van overtredingen.
Besluit toezicht accountantsorganisaties
Het Besluit toezicht accountantsorganisaties (Bta) is een nadere uitleg van de Wta. Het bevat eisen
ten aanzien van de inrichting van het controledossier, eisen op het gebied van onafhankelijkheid en
eisen bij de opdrachtacceptatie. In tegenstelling tot de Wta, is dit besluit niet ingedeeld in kopjes
waardoor de structuur minder inzichtelijk is.
EU richtlijn 2014/56/EU
De EU richtlijn 2014/56/EU voor wettelijke controles is ook in Nederland relevant, een groot deel van
deze richtlijn was al opgenomen in de Nederlandse wet- en regelgeving of is inmiddels overgenomen.
Een aanvulling op de Nederlandse wet- en regelgeving is het transparantieverslag dat verplicht is voor
accountantsorganisaties (dus niet accountantskantoren). Een transparantieverslag is een soort
bestuursverslag van de accountantsorganisatie over het voldoen aan wet- en regelgeving. In het
verslag wordt het volgende beschreven:
- De juridische en eigendomsstructuur;
- Het netwerk;
- De bestuursstructuur (governance structuur);
- De kwaliteitsbeheersing;
- De meest recente kwaliteitsbeoordelingen (intern en extern);
- Een lijst met alle OOB-klanten;
- De onafhankelijkheid ten opzichte van klanten;
- De naleving van permanente educatie door de individuele RA’s;
- Financiële informatie;
- De grondslag voor de beloning van vennoten.
Nadere voorschriften kwaliteitssystemen
De nadere voorschriften kwaliteitssystemen (NVKS) bevatten één set van regels voor accountants die
NVKS-opdrachten uitvoeren. Dit zijn assurance-opdrachten of aan assurance verwante opdrachten
uitgevoerd onder toepassing van de NV COS en onder verantwoording van een eindverantwoordelijke
accountant. Het gaat hier om niet-wettelijke controles. Deze worden bijvoorbeeld in opdracht van de
aandeelhouders of de bank verricht. De NVKS bevatten regels voor het inrichten van een
kwaliteitssysteem in een accountantsorganisatie. Een van die regels is dat er een kwaliteitsbepaler
5
