Projectplan volgens het nieuwe curriculum voor HBO Verpleegkunde aan de Fontys. Dit is het eerste deel van het afstudeerproject waarin de inleiding en methodiek beschreven staan. Het onderwerp is het bespreekbaar maken van seksualiteit binnen de psychiatrie met als onderzoeksvraag: Hoe kunnen de ca...
, 2.1 Literatuuronderzoek.....................................................................................................................5
2.1.1 Dataverzameling....................................................................................................................5
2.1.2 Relevantie en kwaliteit..........................................................................................................7
2.2 Deelonderzoek verpleegkundigen................................................................................................8
2.2.1 Onderzoekspopulatie.............................................................................................................8
2.2.2 Dataverzameling....................................................................................................................8
2.2.3 Data-analyse..........................................................................................................................8
2.2.4 Kwaliteit.................................................................................................................................9
Literatuurlijst........................................................................................................................................10
Bijlagen.................................................................................................................................................12
Bijlage A – Vooronderzoek................................................................................................................12
Bijlage B - Topiclijst...........................................................................................................................19
Bijlage C – Inschrijflijst......................................................................................................................20
Bijlage D – Toestemmingsformulier..................................................................................................21
Bijlage E – Codeboom.......................................................................................................................25
Bijlage F – Verklaring gedragscode...................................................................................................25
1. Inleiding
Er zijn een hoop zorgorganisaties in Nederland die vechten tegen de sfeer van taboe die rond het
onderwerp ‘seksualiteit’ heerst (Actiz, 2015). Dit met het resultaat dat er binnen zorgorganisaties
vaak weinig aandacht wordt besteed aan seksualiteit. Dat is jammer, want seksualiteit blijft
gedurende het hele leven een basisbehoefte en vormt een onlosmakelijk onderdeel van
menswaardige zorg (Actiz, 2015).
Het taboe rondom seksualiteit komt voort uit gevoelens van schaamte. Deze schaamte is door de
jaren heen ontstaan uit verschillende culturele aspecten; normen en waarden; en
1
, geloofsovertuigingen (Hoppenbrouwers, 2019). Ook zijn er een aantal misvattingen omtrent het
begrip seksualiteit die het een schaamtevol onderwerp maken. Er wordt namelijk vaak alleen
gedacht aan het begrip ‘seks’ (= seksuele gemeenschap (Van Dale, 2019)) als het over seksualiteit
gaat. Er komen echter meerdere kernbegrippen kijken, zoals intimiteit, plezier, erotiek en
voortplanting (WHO, 2010).
Het kan voorkomen dat er een verstoring is op het gebied van seksualiteit. Dit kan zich uiten in het
hebben van geen partner; geen of te veel zin hebben; een erectiestoornis; pijn of een
orgasmestoornis (GGZ Standaarden, 2018). Dit kan ieder mens overkomen, zo ook mensen met een
ernstige psychiatrische aandoening (EPA). In Nederland zijn er ongeveer 160.000 geregistreerde
volwassen geestelijke gezondheidspatiënten (GGZ-patiënten) tussen de 18 en 65 jaar met een
ernstige psychiatrische aandoening (Trimbos Instituut, z.d.). Onder EPA-patiënten verstaan we
patiënten bij wie er sprake is van een chronische psychiatrische stoornis die zorg/behandeling
noodzakelijk maakt. Daarbij komen ernstige beperkingen in het sociaal en/of maatschappelijk
functioneren kijken, die de oorzaak en gevolg zijn van de psychiatrische stoornis (Delespaul, 2013).
Een van deze beperkingen in het sociaal en/of maatschappelijk functioneren kan een verstoring zijn
op het gebied van seksualiteit. Dit kan bij hen met een aantal aspecten te maken hebben, zoals
medicatie; een oud trauma; een denkbeeldige partner; of een afwijkende seksuele voorkeur (van
Berlo, Mouthaan, Laan & Bogaerts, 2019). Deze seksuele klachten kunnen bij zowel mannen als
vrouwen een psychologische impact hebben (GGZ Standaarden, 2018). Dit met als gevolg dat het de
kwaliteit van leven van zowel de patiënt als diens partner sterk kan beïnvloeden (Hoïg & Janssen,
2017).
EPA patiënten hebben specialistische behandeling en begeleiding nodig en kunnen hiervoor onder
andere terecht bij het Vincent van Gogh. Het Vincent van Gogh is een specialistische GGZ-instelling in
Zuid Nederland. Het Vincent van Gogh heeft verschillende afdelingen waar patiënten de
persoonsgerichte zorg krijgen die zij nodig hebben. Zo is het FACT team ook onderdeel van het
Vincent van Gogh en kunnen EPA-patiënten hier terecht voor de juiste behandeling en begeleiding
(Vincent van Gogh, z.d.). FACT staat voor Flexible Assertive Community Treatment. Dit is een vorm
van ambulante multidisciplinaire zorg die gericht is op het verminderen van de symptomen en leren
omgaan met de aandoening. Behandeling en begeleiding kan zich richten op alle levensdomeinen, zo
ook seksualiteit (van Veldhuizen, Polhuis, Bähler, Mulder, & Kroon, 2015).
Echter is er op dit gebied een ontevredenheid geconstateerd binnen de FACT teams van het Vincent
van Gogh. Er is namelijk een vragenlijst, de MANSA (Manchester Short Assessment of Quality of Life),
die jaarlijks onder de patiënten afgenomen wordt en die ontworpen is om de kwaliteit van leven vast
te stellen (van Nieuwenhuizen, Schene, Boevink, & Wolf). Hierin staat één vraag opgenomen over de
tevredenheid van het seksuele leven van de patiënt. Uit deze vraag komt een ontevredenheid van
36% op het gebied van seksualiteit in 2018 (NetQ, 2018).
Deze ontevredenheid is ook geconstateerd binnen het FACT team Venray. Dit is vastgesteld aan de
hand van een vooronderzoek (bijlage A) onder de EPA-patiënten wat afgenomen is samen met een
psychiater in opleiding. Zij doet op medisch gebied onderzoek naar het onderwerp ‘seksualiteit’
binnen de FACT teams, zo ook FACT team Venray. Uit de resultaten van het vooronderzoek blijkt dat
de meerderheid van de patiënten een probleem ervaart op seksueel gebied en dat het grootste deel
hiervan dit nog nooit met zijn of haar behandelaar/casemanager (= benaming verpleegkundige
binnen FACT) besproken heeft. Ze geven aan dat er wel een hulpvraag is op seksueel gebied, maar
dat ze niet goed weten hoe de begeleiding/behandeling op dit gebied er uit moet zien. Ook geeft de
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper knijs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
