SCHEIKUNDE HOOFDSTUK 6
6.1: KOOLWATERSTOFFEN
• Organische chemie = Koolstofchemie = studie koolstofverbindingen
• Klassen koolstofverbindingen (op basis van eigenschappen): bv. koolwaterstoffen
• Homologe reeksen: verhouding tussen C en H atomen gelijk: bv. alkanen: 𝐶𝑛 𝐻2𝑛+2
• Onvertakt: C-atoom met 1 of 2 andere C-atomen verbonden: 1, 2
Vertakt: C-atoom met 3 of 4 andere C-atomen verbonden: 3, 4
• Isomerie: 2 verschillende koolstofskeletten: 2 verschillende stoffen met zelfde
molecuulformule = isomeren. Meer C-atomen → meer isomeren
• Verzadigd: alleen enkele atoombindingen (covalente binding): 1 streepje: eenvoudigste
groep verzadigde koolwaterstoffen: alkanen
Onverzadigd: 1 of meer dubbele atoombindingen: 2 of meer streepjes: eenvoudigste groep
onverzadigde koolwaterstoffen: alkenen (2 streepjes), alkynen (3 streepjes)
• Cyclische koolwaterstoffen: moleculen met ring C-atomen: eenvoudigste: cycloalkanen
Cycloalkanen isomeer met alkenen. Molecuul met ring: cyclische verbinding.
Onvertakte en vertakte ketens: acyclisch / niet-cyclisch
• Structuurformule benzeen vaak sterk vereenvoudigd weergeven
Covalente elektronen gelijkmatig verdeeld over C-atomen → benzeen gedraagt zich anders
in chemische reacties dan andere onverzadigde verbindingen
• Aromaten= stoffen met een benzeenring
• Alifatische koolwaterstoffen= koolwaterstoffen zonder benzeenring
Alkenen en
Benzeen vereenvoudiging alkynen
Cyclisch
, 6.2 SYSTEMATISCHE NAMEN
• Systematische namen: regels (BiNaS 66D)
• Onvertakte alkanen/alkenen/enz. : namen uit je hoofd leren
• Alkanen: Cn H2n+2 , “methaan” , verzadigd (alleen enkele bindingen) ,
Vertakte alkanen:
1. Zoek langste keten
2. Geef naam met aantal C-atomen
3. Nummer de keten (op manier dat de eerste vertakking het laagste nummer heeft)
4. Benoem zijtakken (alkylgroepen)
5. Gebruik voorvoegsels als er meerdere vertakkingen van dezelfde alkylgroep zijn (di, tri,
tetra)
6. Tussen verschillende alkylgroepen: “ - “ + alfabetische volgorde
7. Tussen getallen “ , ” (komma) en tussen getal en letter “ - ”
• Alkenen: Cn H2n , “metheen” , onverzadigd (1 dubbele binding)
Volgens alkanen, enkel 2 verschillen
1. Uitgang: “-een” (niet “-aan”)
2. Plaats dubbele binding aangegeven met cijfer (tussen 2 en 3 dubbele binding: 2)
+ plats dubbele binding gaat voor plaats vertakking in nummering
• Alkynen: Cn H2n−2 , “methyn” , onverzadigd (1 driedubbele binding)
Volgens alkenen, enkel uitgang: “-yn” (niet “-een”)
• Alkandiënen: Cn H2n−2 , “metheen” , onverzadigd (2 dubbele bindingen)
Volgens alkenen, enkel hoeft hoofdketen niet de langste keten te zijn,
maar hoofdketen = keten met 2 dubbele bindingen
• Cycloalkanen: Cn H2n , “cyclomethaan” , verzadigd (alleen enkele bindingen in de ring
Volgens alkanen, “cyclo-” voor stamnaam
• Cycloalkenen: Cn H2n−2 , “cycloalmetheen” , onverzadigd (1 dubbele binding in de ring)
• Aromaten: “-benzeen”
Volgens cycloalkanen
Benzeenring kan zijtakken hebben: H → akylgroep
Fenyl: molecuul met zijtak van een benzeenring (C6 H5)