Antwoorden
Feniks VWO H1 antwoorden
Geschiedenis. Antwoorden voor de vragen van het Feniks boek, Jaar 4 VWO. Antwoorden bij Hoofdstuk 4 Tijd van jagers en boeren.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
2 beoordelingen
Door: lovelyjoyx • 3 jaar geleden
Door: demyvannoort • 3 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Antwoorden bij Hoofdstuk 1 Tijd van jagers en boerenAntwoorden bij Hoofdstuk 1 Tijd van jagers en boeren
1.1 Van jagers-verzamelaars naar boeren
Opdracht 1
a Jagers-verzamelaars waren nomaden; ze trokken rond en leefden van wat ze in de natuur
vonden. Jagers-verzamelaars hadden weinig bezittingen. Jagers-verzamelaars leefden in kleine
groepen samen en kenden binnen de groep weinig sociale verschillen/hiërarchie.
Boeren vestigden zich op één plaats. Boeren konden bezit opbouwen. Boeren kenden
statusverschillen en sociale hiërarchie.
b Een logische volgorde is: IX, V, I, III, VII, IV, VIII, II, VI. Er zijn meer mogelijkheden.
c Uit bron 9 blijkt het klimaat natter werd in plaats van droger. Dat maakt de oasehypothese
onwaarschijnlijk.
Opdracht 2
a De Steentijdarcheoloog legt uit dat de Neolithische Revolutie geen snelle omwenteling was van
jagen en verzamelen naar landbouw, maar dat de mens er eeuwen over deed om op landbouw
over te gaan. Nog lange tijd bleven mensen naast boer ook jager, visser en verzamelaar van
voedsel.
b Omdat de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw een zeer ingrijpende verandering was
met enorme gevolgen.
Opdracht 3
a Volgens de tekenaar is de mens niet ontstaan door een proces van evolutie vanuit de apen,
zoals Darwin beweerde, maar is de mens door God geschapen. Op de tekening wordt Darwin
belachelijk gemaakt door hem te vergelijken met een aap (eerste element). Bovendien drijft de
tekenaar de spot met de evolutietheorie door de aap te laten zeggen dat deze zich beledigd voelt
door deze theorie (tweede element).
b De meeste mensen in de negentiende eeuw waren christelijk en volgens het christelijk geloof is
de mens geschapen door God. Christelijke ideeën, zoals die over de schepping, werden in die
tijd nauwelijks bekritiseerd.
Opdracht 4
Argument vóór: Het sieraad van barnsteen op het hoofd van de man kan betekenen dat hij iemand
met status of gezag was en bijvoorbeeld een leider was. Dit is een uiting van hiërarchie. Sociale
hiërarchie is een kenmerk van landbouwsamenlevingen en kwam bij jagers-verzamelaars nauwelijks
voor.
Argument tegen: De vondst van één skelet is waarschijnlijk niet representatief. Je moet veel meer
skeletvondsten uit de Swifterbantcultuur met elkaar vergelijken om te kunnen bepalen of er sprake
was van hiërarchie in die samenleving.
Opdracht 5
I Bij boeren: Boeren maakten aardewerk en jagers-verzamelaars niet. Jagers-verzamelaars
moesten hun bezittingen met zich mee dragen. Aardewerk is daarvoor te kwetsbaar, het breekt
te makkelijk.
II Bij jagers-verzamelaars en bij boeren: Veel van dit soort beeldjes zijn afkomstig van jagers-
verzamelaarsculturen. Archeologen denken dat deze mensen zich sterk afhankelijk van de
natuur voelden en hoopten via deze beeldjes de goden (of de natuur) gunstig te stemmen, zodat
ze succes hadden bij de jacht (en het verzamelen van voedsel). Maar dit blijft wel een
interpretatie.
III Bij jagers-verzamelaars: Jagers-verzamelaars waren nomaden. Ze woonden in tijdelijke kampen
en trokken naar verloop van tijd weer weg, op zoek naar voedsel.
IV Bij boeren: Boeren kenden in hun samenlevingen grotere sociale verschillen/hiërarchie. Hoe
meer voorwerpen er aan een dode werden meegegeven, hoe belangrijker hij of zij waarschijnlijk
was.
V Bij jagers-verzamelaars: Het gaat hier om een afbeelding van de jacht op wilde dieren.
VI Bij boeren: Boeren vestigden zich permanent in stevig gebouwde boerderijen.
Opdracht 6
Feniks, Geschiedenis voor de bovenbouw VWO © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012 ~1~
, Antwoorden bij Hoofdstuk 1 Tijd van jagers en boeren
a/b Abu Hureyra was een dorp met permanente (stenen) bebouwing. De bewoners moeten
landbouwers zijn geweest, want jagers-verzamelaars trokken rond en woonden in tenten en
hutten. Ook staan op de tekening akkers. De bewoners verzamelden dus geen voedsel in de
natuur, maar verbouwden het zelf.
Op de reconstructietekening van Abu Hureyra staan bovendien grote bouwwerken. Jagers-
verzamelaars kunnen die nooit hebben gebouwd. De leefwijze van jagers-verzamelaars –
rondtrekken en voedsel verzamelen uit de natuur – was tijdrovend. Boeren kenden periodes met
minder werk. In een landbouwsamenleving hadden mensen dus tijd om andere werkzaamheden
te doen, zoals grote bouwwerken ontwerpen en bouwen. Jagers-verzamelaars trokken
bovendien na verloop van tijd weer weg, zodat het opzetten van grote bouwwerken geen nut
voor hen had.
Opdracht 7
a/b 8000 v. Chr.: Afbeelding ‘de danser van Wanssum’ wordt gemaakt / Tijd van jagers /
Paleolithicum
5500-5000 v. Chr.: ‘Trijntje’ wordt begraven / De eerste boeren in Nederland
rond 5000 v. Chr.: Ontstaan van een boerendorp bij Elsloo / Tijd van boeren / Neolithicum
3400-3200 v. Chr.: De eerste hunebedden worden gebouwd / Tijd van boeren / Neolithicum
tussen 50 v. Chr. en 130 n. Chr.: Meisje van Yde / Tijd van boeren / Neolithicum
c De hunebedden kunnen alleen door boeren zijn gebouwd, omdat boeren op een vaste plek
bleven wonen en de tijd hadden om grote bouwwerken te maken. Jagers-verzamelaars trokken
weer verder.
In het boerendorp bij Elsloo woonden boeren, want boeren vestigden zich op een vaste plek.
1.2 Oude beschavingen, steden en staten
Opdracht 1
a Voor de irrigatielandbouw was een complexe organisatie nodig. Het systeem van dijkjes en
kanalen moest worden opgezet en onderhouden. Door het ontstaan van voedseloverschotten,
was het niet langer noodzakelijk dat iedereen op het land werkte.
b Doordat niet langer iedereen boer hoefde te zijn, konden sommige boeren zich specialiseren in
andere vaardigheden en ontstonden er andere beroepen dan alleen boer. Hierdoor kon er een
grotere en complexe samenleving ontstaan. Mensen konden gaan samenleven in een klein
gebied en om alles goed te laten verlopen, moest er sprake zijn van een bestuur. Dit zijn
kenmerken van een stedelijke gemeenschap.
Opdracht 2
In het centrum van de stadstaten stond een tempel (de ziggurat). De tempel speelde een belangrijke
rol in de economie. Bij de ziggurat werd handel gedreven en het was de plaats waar een deel van de
oogst als belasting werd afgedragen en weer werd uitbetaald aan bijvoorbeeld priesters en
ambtenaren of aan handelaren uit andere steden.
Opdracht 3
1 Hiërarchische opbouw van de samenleving: Door de irrigatielandbouw kregen sommige boeren
grotere oogsten. Deze boeren stonden in hoger aanzien en kregen daardoor na verloop van tijd
ook politieke macht. Hierdoor werden de sociale verschillen groter.
2 Godsdienstig centrum: Irrigatielandbouw zorgde voor grotere oogsten. Hierdoor kon er een
voedseloverschot ontstaan en konden boeren tijd vrij maken voor het bouwen van tempels.
3 Specialisten: Doordat er voedseloverschotten ontstonden, hoefde niet iedereen meer op het land
te werken. Daardoor konden sommige mensen zich bezighouden met het maken van andere
producten. Zo ontstonden er verschillende beroepen.
4 Gebruik van het schrift: Door de irrigatielandbouw ontstonden steden. Hierin woonden veel
mensen samen. Het maken van mondelinge afspraken was niet meer voldoende. Het was nodig
om bestuurlijke en economische afspraken vast te leggen in schrift.
Opdracht 4
a Eigen antwoord. Bijvoorbeeld: Bij de trechterbekercultuur ontstonden geen steden, omdat
daarvoor de landbouwopbrengsten te gering waren. Of: Omdat er in de trechterbeekcultuur geen
irrigatielandbouw werd toegepast, was er geen complexe organisatie nodig.
Feniks, Geschiedenis voor de bovenbouw VWO © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012 ~2~
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Aly1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen