Samenvatting Moresprudentie: Ethiek en beroepscode in het sociaal werk
,Hoofdstuk 1 Herkennen van morele keuzes
Er kan vanuit verschillende perspectieven naar een situatie worden gekeken:
- Methodisch: welke methodiek is hier het beste bij?
- Empirisch: wat zijn de consequenties van een beslissing?
- Ethisch: welke morele normen en waarden spelen in deze situatie een rol?
Achter veel methodische keuzes zitten ethische of morele keuzes.
Normatieve professionaliteit veronderstelt het vermogen om moreel relevante situaties te
herkennen, te wegen en de hieruit voortkomende keuzes te verantwoorden.
Discussies over morele situaties noemen we moreel beraad, morele oordeelsvorming of
moreel forum. Het vastleggen van de uitkomsten van die discussie noemen we
moresprudentie.
Om de morele aspecten in een praktijksituatie te herkennen gebruiken we het
driewereldenmodel van Habermans, hierbij gaat het om drie perspectieven.
Perspectief Onderwerp Soort bewering Geldigheidsclaim
Cognitief Feiten Feitelijke bewering Waarheid
Normatief Normen en waarden Normatieve Juistheid
bewering
Subjectief Gevoelens Expressieve Waarachtigheid
bewering
Voorbeeld: Je bent getuige van een situatie waarin iemand begint te huilen. Vanuit het
cognitieve perspectief heb je alleen toegang tot de zintuiglijk waarneembare wereld: het
lichaam is voorovergebogen, maakt schokkende bewegingen en er vallen tranen.
-Cognitief is vooral beschrijvend, zonder oordeel of beleving toe te kennen aan de
gebeurtenis –
Vanuit het subjectieve perspectief kijk je naar de beleving van de geobserveerde. Je beschrijft
dan wat er door je heengaat, je voelt je bijvoorbeeld ongemakkelijk bij het zien van de
huilende persoon. Deze beschrijvingen zijn niet toetsbaar/corrigeerbaar.
-De theorie van de Analogie stelt dat we verbanden tussen onze bewustzijnstoestand en de
toestand van onze fysieke omgeving leggen. (Dit gebeurt dus ook wanneer je je inleeft in de
cliënt). –
Het normatieve, morele perspectief gaat over onze waardeoordelen over de werkelijkheid. Je
kan bijvoorbeeld vinden in de situatie dat mannen niet horen te huilen.
Beschrijvende ethiek inventariseert uiteenlopende normen en waarden van verschillende
culturen.
Expressieve beweringen kun je niet toetsen. Je kunt ze hoogstens onderzoeken op
waarachtigheid.
Het normatieve perspectief wordt gehanteerd door de normatieve of prescriptieve ethiek.
Deze ethiek probeert morele principes te vinden op grond waarvan we menselijk handelen
, kunnen beoordelen. Hierbij is er onderscheid tussen waardeoordelen (vanuit het subjectieve
perspectief) en functieoordelen (vanuit het cognitieve perspectief).
Er is veel samenhang tussen de perspectieven. Zo veronderstelt het normatieve perspectief
het cognitieve perspectief: morele oordelen zijn altijd oordelen over de werkelijkheid.
Het subjectieve perspectief veronderstelt de andere twee perspectieven: het gevoelsleven
veronderstelt een blik op de werkelijkheid en een moreel oordeel hierover.
Emoties zijn belangrijke indicatoren voor het herkennen en onderzoeken van moreel
relevante situaties. Hierbij zijn er 3 typen signalen:
1. Basale primaire signalen; emoties die aangeven dat er in moreel opzicht iets aan de
hand is.
2. Specifieke primaire signalen; emoties die uiteindelijk verwijzen naar de waarden die
in het geding zijn, wat is er aan de hand?
3. Secundaire signalen; emoties die opkomen nadat er in de moreel relevante situatie
gehandeld is.
In de praktijk van het sociaal werk komt het zelden voor dat een bepaalde bewering
uitsluitend vanuit een van de drie perspectieven wordt geuit.
Ook in het dagelijks taalgebruik zijn de perspectieven ontzettend verweven met elkaar. De
betekenis van woorden worden niet bepaald door waar de woorden naar verwijzen, maar
hoe de woorden in die praktijk worden gebruikt. Het gebruik van de zin bepaalt de
betekenis. Met iedere taalhandeling doen we drie dingen: we geven de werkelijkheid aan,
we geven aan wat we willen en we uiten onze gevoelens. “Ober, het tocht hier”.
De handeling bepaalt dus de betekenis van een zin.
Een sociaal werker dient uit te gaan van een dubbele hermeneutiek, de sociaal werker
interpreteert een werkelijkheid die zelf ook het resultaat is van interpretatieprocessen. De
cliënt geeft namelijk ook zelf betekenis aan zijn situatie.
Pas als de probleemdefinitie van alle relevante betrokken in kaart is gebracht, kunnen
onderlinge verschillen worden geconstateerd per perspectief. Zo kan er bepaald worden of
er sprake is van een morele kwestie. Het betrekken van alle relevante betrokkenen verhoogt
de democratische legitimiteit van de uiteindelijke weging.
De benadering van een morele kwestie vindt altijd plaats tegen de achtergrond van wat we
de leefwereld noemen. Per situatie vormt de leefwereld de horizon waartegen wij onze
situatie interpreteren. Per situatie verschuift de horizon van de leefwereld.
De leefwereld beschikt over de bronnen waaruit wij kunnen putten om nieuwe situaties te
definiëren en vervolgens weer plaats te geven in onze leefwereld. De leefwereld is niet
alleen een hulpmiddel om nieuwe situaties te interpreteren, het wordt ook voortdurend
gereproduceerd, ververst en herzien.
Als je je analyse beperkt tot de actuele morele kwestie, zonder oog te hebben voor de
leefwereld, ben je onvoldoende in staat de handelingen juist te beoordelen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yvonnesmid2000. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.