Samenvatting
Samenvatting literatuur bestuursrecht
- Instelling
- Radboud Universiteit Nijmegen (RU)
Samenvatting van alle literatuur
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 31 pagina's
Voorbeeld 4 van de 31 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting bestuurs(proces)rechtWeek 7
§ 5.3
Zie week 6
5.4 Besluiten van algemene strekking
De Awb gaat uit van een tweedeling tussen beschikkingen en besluiten van algemene
strekking (BAS). De term besluit van algemene strekking vervult voornamelijk een rol in de
begripsomschrijving van de beschikking in art. 1:3 lid 2 Awb. Daarin wordt de beschikking
omschreven als een besluit dat niet van algemene strekking is. Het besluit van algemene
strekking is daardoor een verzamelbegrip/restbegrip geworden, dat er vooral toe dient om de
beschikking af te bakenen.
190 Soorten besluiten van algemene strekking
Er zijn verschillende soorten besluiten van algemene strekking, namelijk:
1. Algemeen verbindende voorschriften;
2. Beleidsregels;
3. Plannen;
4. Concretiserende besluiten van algemene strekking;
5. Overige besluiten van algemene strekking.
De algemeen verbindende voorschriften, beleidsregels en plannen komen aan de orde
vanuit een normatief oogpunt. Dit betekent tegen de achtergrond van het besluitbegrip.
191 Algemeen verbindende voorschriften
Het onderscheid tussen besluiten die algemeen verbindende voorschriften inhouden en
andere besluiten van algemene strekking is van belang, omdat aan dit onderscheid
verschillende belangrijke rechtsgevolgen zijn verbonden.
Het begrip algemeen verbindend voorschrift is ten eerste opgenomen als negatief element
van de beleidsregel in art. 1:3 lid 4 Awb. Een beleidsregel is een bij besluit vastgestelde
algemene regel, niet zijnde een algemeen verbindend voorschrift. Ook is het begrip
algemeen verbindend voorschrift van belang in art. 3:1 lid 1 en art. 8:3 lid 1 onder a Awb.
Hier begrenst het begrip algemeen verbindend voorschrift zowel het toepassingsbereik van
hoofdstuk 3 en de mogelijkheid van beroep bij de bestuursrechter op grond van hoofdstuk 8.
Op besluiten, inhoudende algemeen verbindende voorschriften vindt afdeling 3.2, namelijk
alleen toepassing voor zover de aard van de besluiten zich daar niet tegen verzet.
Het is niet mogelijk om rechtstreeks een beroep te doen op een algemeen verbindend
voorschrift bij de bestuursrechter (art. 8:3 lid 1 onder a Awb).
Ten slotte is in art. 10:3 lid 2 onder a Awb mandaat van de bevoegdheid tot het vaststellen
van algemeen verbindende voorschriften uitgesloten, tenzij bij het verlenen van die
bevoegdheid in mandaatverlening is voorzien.
192 Begripsomschrijving
Beleidsregels zijn naar buiten werkende, bindende regels, die uitgaan van het openbaar
gezag dat de bevoegdheid daartoe aan de wet ontleent. De definitie die het begrip algemeen
verbindend voorschrift relateert aan het begrip wetgeving in materiële zin, maakt duidelijk dat
het moet gaan om voorschriften die niet binnen de overheid werken. Het gaat juist om
voorschriften die naar buiten zijn gericht in die zin dat zij tot eenieder zijn gericht en in
zoverre ook algemeen van aard zijn. Tevens gaat het om voorschriften die de betrokken
burgers binden.
193 Rechtsregel en zelfstandige normstelling; concretisering en uitvoering
Het begrip rechtsregel, in de zin van algemeen bindende regel, betekent dat er sprake moet
zijn van zelfstandige normstelling. Er wordt mee bedoeld dat een algemeen verbindend
voorschrift naar zijn aard zelf alle relevante elementen van een volwaardige rechtsregel moet
,omvatten op basis waarvan het rechtsgevolg bij een bepaald rechtsfeit intreedt. De
rechtspraak hanteert deze benadering om bepaalde normen die op een algemeen
verbindende voorschriften lijken hiervan te onderscheiden. Het gaat in dit verband ten eerste
om normen die bij besluit zijn vastgesteld en die er slechts toe trekken om de werking van
reeds bestaande algemeen verbindende voorschriften naar tijd en plaats juridisch te
effecturen. Ten tweede gaat het om noodzakelijke normen die er toe strekken de uitvoering
van reeds bestaande wettelijke voorschriften te verzekeren.
194 Visie van de Awb-wetgever
Uit de memorie van toelichting blijkt dat algemeen verbindende voorschriften evenals
beleidsregels in twee opzichten algemeen zijn. Zij gelden voor een reeks gevallen en richten
zich tot een open, in abstracto omschreven groep van personen. Daarnaast moet het gaan
om naar buiten werkende, bindende regels, gegeven bij formele wet of op grond van een in
een formele wet neergelegde bevoegdheid tot regelgeving.
197 Begrip beleidsregel (Awb)
Op grond van art. 1:3 lid 4 Awb is een beleidsregel een bij besluit vastgestelde algemene
regel, niet zijnde een algemeen verbindend voorschrift, omtrent de afweging van belangen,
de vaststelling van feiten of de uitleg van wettelijke voorschriften bij het gebruik van een
bevoegdheid van een bestuursorgaan. Er moet dus aan de volgende voorwaarden zijn
voldaan om te spreken van een beleidsregel:
1. Een beleidsregel is neergelegd in een besluit;
2. Niet inhoudende een algemeen verbindend voorschrift;
3. Dat een algemene regel geeft;
4. Omtrent de afweging van belangen, de vaststelling van feiten of de uitleg van
wettelijke voorschriften;
5. Bij het gebruik van een bevoegdheid van een bestuursorgaan.
198 Bij besluit vastgesteld
Een regel is alleen een beleidsregel in de zin van de Awb, als deze is neergelegd in een
besluit. Daarnaast heeft de vaststelling van een beleidsregel de kenmerken die eigen zijn
aan het begrip besluit. Een beleidsregel wordt bij een schriftelijke beslissing van het
bestuursorgaan vastgesteld en die vaststelling is een rechtshandeling en ook
publiekrechtelijk van aard. De vaststelling van de beleidsregel is een besluit.
199 Privaatrechtelijke bevoegdheid en beleidsregels
Ook het vaststellen van een algemene regel over de uitoefening van privaatrechtelijke
bevoegdheden is een beleidsregel.
200 Geen algemeen verbindend voorschrift
Een beleidsregel is een regel niet zijnde een algemeen verbindend voorschrift. De
bevoegdheid tot beleidsregelgeving wordt niet herleid tot een wettelijke grondslag, maar tot
de bestuursbevoegdheid waarop de beleidsregel betrekking heeft. Er is dus sprake van een
impliciete bevoegdheid.
201 Awb en wettelijke grondslag
Art. 4:81 lid 1 Awb geeft een algemene wettelijke grondslag voor beleidsregels. Daarnaast
opent art. 4:81 lid 2 Awb de mogelijkheid dat een beleidsregel op een bijzondere wettelijke
grondslag berust. De wetgever kan de bevoegdheid tot beleidsregelgeving toekennen aan
een bestuursorgaan dat die bevoegdheid tot beleidsregelgeving toekennen aan een
bestuursorgaan dat die bevoegdheid anderszins ontbeert. Gelet op art. 4:81 lid 1 Awb kan
men tegenwoordig beweren dat beleidsregels steunen op een wettelijke grondslag.
,202 Algemene regel omtrent belangenafweging, feitenvaststelling of wetsuitleg
Het volgende element van het begrip beleidsregel is dat het moet gaan om een algemene
regel. In dat opzicht verschilt de beleidsregel niet van een algemeen verbindend voorschrift.
Zuivere interne procedureregels of regels over de organisatie van werkzaamheden zijn geen
beleidsregels, maar over extern werkende procedurevoorschriften zijn wel beleidsregels
denkbaar.
In de literatuur wordt onderscheid gemaakt tussen enerzijds regels betreffende
belangenafweging en feitenkwalificatie en anderzijds zuiver wetsinterpreterende regels
gevolgen verbonden voor de rechterlijke toetsing. De rechter zal bij de toetsing van de
wetsinterpreterende regels namelijk minder afstand bewaren dan bij de beoordeling van
beleidsregels die bijvoorbeeld zien op de afweging van belangen.
203 Bij gebruik bestuursbevoegdheid
Het laatste element van het begrip beleidsregel is dat de beleidsregel op het gebruik van een
bestuursbevoegdheid van een bestuursorgaan betrekking heeft. De Awb strekt echter het
begrip beleidsregel uit tot alle bevoegdheden van het bestuursorgaan. Ook als de regels
betrekking hebben op het gebruik dat het bestuursorgaan zal gaan maken van een
bevoegdheid tot het vaststellen van besluiten van algemene strekking kunnen dit in theorie
beleidsregels zijn.
204 Bevoegdheid tot beleidsregelgeving; richtlijnen
Art. 1:3 lid 4 Awb geeft een begripsomschrijving en geen bevoegdheidsgrondslag. De
bevoegdheid om beleidsregels vast te stellen, wordt geregeld in art. 4:81 Awb. Op grond van
art. 4:81 Awb kan een bestuursorgaan over zijn eigen bevoegdheid beleidsregels vaststellen.
Daarnaast kan een bestuursorgaan beleidsregels vaststellen ten aanzien van een
bevoegdheid die onder zijn verantwoordelijkheid wordt uitgeoefend en ten aanzien van een
door hem gedelegeerde bevoegdheid. In andere gevallen kan een beleidsregelbevoegdheid
alleen bestaan indien dit bij wettelijk voorschrift is bepaald (art. 4:81 lid 2 Awb).
205 Plannen
Het plan is geen afzonderlijke wettelijke of jurisprudentiële categorie. De wet of de praktijk
kan allerlei beslissingen of voornemens van bestuursorganen een plan noemen, zonder dat
daaruit op zichtzelf juridische gevolgen voortvloeien. Bij een plan die valt onder de categorie
besluiten van algemene strekking, wordt gedoeld op een specifieke vorm van het plan. Het
gaat dan om een plan met rechtsgevolg, dat een samenhangend geheel van op elkaar
afgestemde concrete beleidskeuzes bevat omtrent door een bestuursorgaan te nemen
besluiten of te verrichten andere handelingen. Vooral het element van de beleidsmatige
samenhang tussen de voornemen en de gerichtheid op het nemen van besluiten met het
plan vaak een besluit van algemene strekking.
206 Wettelijke en buitenwettelijke plannen
Vanuit normatief oogpunt is het van belang om onderscheid te maken tussen wettelijke en
buitenwettelijke plannen. Het wettelijke plan steunt op een expliciete grondslag in een
bijzondere wet en het buitenwettelijke plan heeft geen grondslag.
207 Awb en plannen
Het plan kan een besluit van algemene strekking zijn, niet zijnde een algemeen verbindend
voorschrift of een beleidsregel, waartegen in het algemeen voor belanghebbende beroep
openstaat bij de rechtbank (art. 8:1 Awb), tenzij de bijzondere wet anders bepaalt. Om te
weten of een plan kwalificeert als besluit moet het plan nader worden geanalyseerd. Een
louter informatief of indicatief plan is niet op rechtsgevolgen gericht. Het is dan geen besluit
en er staat dan ook geen beroep tegen open (art. 8:1 jo. 1:3 lid 1 Awb). Bevat een plan
algemene verbindende voorschriften of beleidsregels, dan is het op dat punt in ieder geval
niet vatbaar voor beroep (art. 8:3 Awb), tenzij uit de andere bijzondere wet weer anders
volgt.
, 208 Concretiserende besluiten van algemene strekking
Het onderscheid tussen een concretiserend besluit van algemene strekking en een
algemeen verbindend voorschrift is ten eerste van belang voor het beroep bij de
bestuursrechter. Tegen een concretiserend besluit staat bestuurlijke rechtsbescherming
open en tegen een algemeen verbindend voorschrift niet (8:3 lid 1 onder a Awb). Het feit dat
er tegen een concretiserend besluit van algemene strekking bestuursrechtelijke
rechtsbescherming openstaat betekent ook dat dit type besluit formele rechtskracht kan
krijgen.
209 Concretiserend besluit van algemene strekking vs. zaaksgerichte beschikking
Het concretiserend besluit dat een algemeen verbindend voorschrift naar object concretiseert
lijkt sterk op de zaaksgerichte beschikking.
210 Concretiserend besluit van algemene strekking vs. algemeen verbindende voorschriften
Een concretiserend besluit van algemene strekking bevat geen zelfstandige normstelling.
Een eerste aanwijzing voor dit type normstelling is het gegeven dat deze normstelling voor
herhaalde toepassing vatbaar. Het verschil tussen het concretiserend besluit van algemene
strekking en algemeen verbindende voorschriften wordt gezocht in het materieel criterium.
Dit is het al dan niet aanwezig hebben van nadere inhoudelijke normstelling. Alleen een
algemeen verbindend voorschrift kan dit soort normstelling bewerkstelligen.
211 Restcategorie
Tot de restcategorie behoren bijvoorbeeld de besluiten tot goedkeuring, schorsing,
vernietiging of inwerkingtreding dan wel intrekking van algemeen verbindende voorschriften
of beleidsregels. Deze besluiten zijn wel van algemene strekking, maar zij zijn zelf geen
algemeen verbindende voorschriften of beleidsregels.
495 Beleidsregels
Op grond van art. 1:3 lid 4 Awb zijn beleidsregels een bij besluit vastgestelde algemene
regel, niet zijnde een algemeen verbindend voorschrift, omtrent de afweging van belangen,
de vaststelling van feiten of de uitleg van wettelijke voorschriften bij het gebruik van een
bevoegdheid van een bestuursorgaan.
496 Beleidsregels als instrument
Instrumenteel gezien hebben beleidsregels verschillende functies, namelijk:
Aansturing van de uitvoering;
Interne efficiency;
Externe efficiency;
Acceptatie.
Beleidsregels zijn ten eerste een instrument voor de politieke top van de bestuursorganisatie
om de ambtelijke uitvoering aan te sturen. De ambtelijk-hiërarchische verhoudingen en
politieke verantwoordelijkheid brengen de mogelijkheid en noodzaak van dergelijke sturing
mee en naast het geven van aanwijzingen in herhaalde toepassing lenende instructies (art.
10:6, 10:21 en 10:22 Awb). Een tweede functie is de interne efficiency. Als een bepaalde
bestuursbevoegdheid niet door één, maar door meerdere ambtenaren moet worden
uitgevoerd, hetgeen meestal het geval zal zijn, is het efficiënt die algemene instructies vast
te leggen. De derde functie heeft betrekking op de relatie met de burger en het betreft wat
men zou kunnen noemen de externe efficiency.
498 Bevoegdheid tot het vaststellen van beleidsregels
Op grond van art. 4:81 lid 1 Awb kan een bestuursorgaan over zijn eigen bevoegdheid
beleidsregels vaststellen, ongeacht de vraag of de bevoegdheid publiekrechtelijk,
privaatrechtelijke of feitelijke handelingen betreft en ongeacht het type handeling.
Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:
Bewezen kwaliteit door reviews
Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!
In een paar klikken geregeld
Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.
Direct to-the-point
Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rins84. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 71250 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen
