Bewegingswetenschappen
Thema semester 2
Blok 4
Wilmore, J., Costill, D. & Kenney, W. (2016). Inspannings- en
sportfysiologie (3e ed.). Maarssen, Nederland: Elsevier
gezondheidszorg
• Hoofdstuk 4 - hormonen
• Hoofdstuk 15 – voeding vanaf pagina 505 ‘indeling van
voedingsstoffen t/m pagina 414
Feldman, R.S. (2019). Ontwikkelingspsychologie (7e ed.).
Amsterdam: Pearson Benelux
• Deel 5, hoofdstuk 14 – de fysiek ontwikkeling in de adolescentie
Artikelen ‘constrained led approach’:
Artikelen bij opdrachten.
Inhoud presentaties en (practicum-) opdrachten die tijdens de
cursus verstrekt worden.
(Niet verplichte literatuur:
Wormhoudt, R., Teunissen, J.W. & Salvelsbergh, G. (2014). Athletic Skills
Model (2e ed.)
• Hoofdstuk 4)
,Les 1, dinsdag 14-04-2020
Hoorcollege
Adolescentie
- Ontwikkelingsstadium tussen kindertijd en volwassenheid in.
• 10-20 jaar (wereldgezondheidsorganisatie)
• 15-20 jaar (Dikke van Dale)
• 14-midden 20 (Erikson)
- Adolescere = opgroeien
- Puberteit - pubescere = bedekt zijn met haar
• Valt binnen adolescentie
• Tegendraads
Lengtegroeisnelheid
- = groeispurt
- Piek bij meisjes rond 12
- Piek bij jongens rond 14
- Verschilt erg per persoon
Pupertaire groeispurt
- Peak height velocity
- Begint met de armen/ benen, dan romp.
- Jongens 10,5 cm/jaar – start +/- 12 jaar, rond
14 jaar het grootste.
- Meisjes 9 cm/jaar – start +/- 10 jaar, rond 12 jaar het hoogst.
- Bij jongens is de groeispurt vaak iets heftiger dan bij meisjes.
- Start pubertijd is genetisch bepaald, kijk naar je ouders:
• Ook van invloed; stress, voeding, sociale omstandigheden en
etniciteit.
• Kinderen uit arme landen, komen vaker iets later in de pubertijd.
Dikkere welvarende kinderen komen vaak eerder in de pubertijd.
• Topsport, vaak ook iets later. Vooral als het gaat om sporten als
turnen ect. Mensen die veel sporten komen dus later in de puberteit
en worden meisjes minder snel ongesteld. Komt omdat de sporters
minder lichaamsvet hebben.
- Vaak onhandig in de groeispurt, slechte coördinatie. Dit heeft te maken
met het zenuwstelsel. Deze moet nog wennen.
- Hiernaast zie je een grafiek voor jongens, kijk naar het gemiddelde.
• Zwarte lijn is gemiddelde
• PHV = gemiddeld verloop
• Eerdere zie je in het rood, vroegrijpe
kinderen.
• Latere zie je in het groen, laatrijpe
kinderen.
, Biologische VS kalenderleeftijd
- Kalenderleeftijd is hoe oud je echt bent, biologische leeftijd is de staat
van je groeischijven.
- Biologische leeftijd in welke ontwikkelingsfase? Is vaak groot
verschil tussen pubers. Dit is voor een coach lastig, er is krachtverschil.
- Geboortemaandeffect. Kijkend naar topsporters waren deze met name
geboren in januari, februari en maart. Dit komt omdat deze kinderen
een voorsprong hebben op kinderen die in oktober zijn geboren.
Sommige hebben dan al een groeispurt gehad. Alhoewel is dan de
coördinatie wel weer minder goed.
• Vroeg- en laatrijp
• underloaded, overloaded
Groeispurt en coördinatie
- Groeispurt beïnvloedt economie van bewegen, efficiënt bewegen.
• Er zijn meer blessures, spieren kunnen aan het bot gaan trekken. Zo
raken de botten geïrriteerd of zelfs een klein beetje los.
- ♂ meer instabiliteit dan ♀. Dit komt door hoe jongens en meisjes zich
ontwikkelen in de puberteit. Bij de meisjes worden de heupen breder,
daar trekt de zwaartekracht aan dus die staan steviger. Jongens krijgen
bredere schouders, dit is verder bij de grond vandaan dus is evenwicht
moeilijker.
- Matige techniek door slechtere motoriek maar meer kracht door de
rijping, voornamelijk bij jongens.
Seksuele rijping
- ♂ 13/14 jaar ♀11/12 jaar
- De hypofyse zorgt dat andere klieren hormonen gaan uitstoten.
- Geslachtshormonen: androgenen (mannelijk)/ oestrogenen (vrouwelijk)
en groei hormoonlevels nemen toe.
- Menarche (begin menstruatie)
• Europa: 12,3 – 13,5 jaar.
• 6cm groei na menarche.
• Sportief, vaak later ongesteld. Soms zelfs
niet of heel ongelijk.
- Primaire (direct betrekking op voortplanting)
en secundaire geslachtskenmerken bv
haargroei. Niet perse gerelateerd aan
voortplanting maar brengt verandering.
- Hormonen stemmingsveranderingen!
