Geneeskunde
Samenvatting
Klinisch redeneren bij ouderen – functiebehoud in levensperspectief (2017)
4. Screening en geriatrisch assessment
4.1 Kwetsbaarheid
Smalle definitie: lichamelijke kwetsbaarheid
Brede definitie: lichamelijke kwetsbaarheid, psychische en sociale kwetsbaarheid.
Lichamelijk: beperking ADL
Psychisch: veroorzaakt door aandoeningen zoals depressie, dementie en persoonlijkheidsproblemen
Sociaal: bepaald door sociaaleconomische status, woonsituatie en toegang tot zorg
Ouderen zien kwetsbaarheid meer als bedreiging voor kwaliteit van leven; slechte gezondheid, zorgen
(klein)kinderen, ontbreken partner en sociaal netwerk en afhankelijk
anderen. Ontstaat als sprake is van kwetsbaarheid op 1 vd 3 domeinen.
Stappenplan:
4.2 Screenen en comprehensive geriatric assessment (CGA)
Screening en CGA belangrijk bij proactieve houding klinisch redeneren.
Voorkomen cascade breakdown: als vpk streven cascade van problemen
tegen te gaan door screening, vroeg signalering en tijdig preventieve
interventies in zetten.
Werken gevalideerde instrumenten tijdens CGA nodig om te
onderbouwen en bespreken cliënt waarom kwetsbaar en welke
preventieve interventies nodig. Ook voor zorgverzekeraars belangrijk om de interventies te kunnen bekostigen.
4.2.1 Stap 1: screenen
“Het in kaart brengen van risico populaties voor bepaalde aandoening of uitkomst.”
Kans op betere uitkomst neemt toe. Bij hoogrisicogroepen wordt altijd vervolg gegeven. Voor screening diverse
screeningsinstrumenten beschikbaar; vaak kort, 4-6 vragen, waarbij oudere score krijgt. Positief? Verdere
diagnostiek.
- Verhoogd risico functieverlies / overlijden
o Identification of Seniors at Risk (ISAR)
o Hospital Admission Risk Profile (HARP)
Snel in te vullen zowel ziekenhuis als huisarts
- Kwetsbare ouderen opsporen
o Groningen Frailty Indicator
o Tilburg Frailty Indicator
o Easycare-TOS
10-15 min invullen en oudere kan dit zelf ook.
In ziekenhuis veiligheidsmanagementsysteemcriteria (VMS-criteria); scoren risico op vallen, ondervoeding,
delier en ADL-beperkingen. GEEN screeningsinstrument, goed weergave risico op 4 geriatrische problemen.
4.2.2 Screenend geriatrisch assessment: een multi domein beoordeling
Gebruikt bij verhoogd risico op functieverlies of kwetsbaarheid.
“Multidisciplinair onderzoek dat multipele problemen van oudere zo veel mogelijk opspoort, beschrijft en
verklaart en capaciteiten en zorgbehoeften van persoon onderzoekt om te komen tot gecoördineerd en
integraal zorgplan voor individu.”
Onderverdeeld in:
- Screening: korte vragen problematiek globaal in kaart brengen
- Diagnose: zie stap 4
,4 domeinen:
1. Somatisch: ziekten, medicatie, incontinentie, pijn, decubitus en vallen
2. Psychisch: dementie, delier, depressie, afhankelijkheid alcohol
3. Sociaal: sociaal netwerk, eenzaamheid, mantelzorg, coping
4. Functioneel: ADL, slapen, horen, zien
Arts vaak medisch diagnostiek & vpk groot deel geriatrische problemen uitvragen m.b.v. meetinstrumenten.
Invulling hangt af van instelling van afname;
Ziekenhuis
o DEFENCE-zorgmodel
o Easycare
o interRAI
huisartsenpraktijk en wijk
o GOUD
o TraZAG
o Easycare
o FIT
o Om U.
Verpleeghuissetting
o InterRAI
4.2.3 Stap 3: prioriteiten en persoonlijke doelen formuleren
Uitkomsten bespreken. Problemen herkend? Zo ja, wil oudere iets aan doen? Doelen opstellen en
geformuleerd door oudere zelf ivm mogelijkheden en wensen & effectief vanwege motivatie ipv zelf voor
oudere doel opstellen. Zo nee, goed informeren voor een wel overwogen beslissing.
4.2.4 Stap 4: diagnostisch geriatrisch assessment
Doel: etiologie probleem duidelijk krijgen en samenhang tussen verschillende functiekenmerken in kaart te
brengen en zo juiste interventies selecteren. Gekeken naar verstoring orgaansystemen, andere geriatrische
problemen, restcapaciteit en mogelijkheden zelfmanagement, persoonlijkheidskenmerken, sociale
functiekenmerken, cognitieve functiekenmerken, levensloop en gebruik hulpmiddelen.
Ook fysieke metingen; bloeddruk, gewicht en hartslag. Indicatie restcapaciteit (objectieve metingen):
- Loopsnelheid: 4 meter lopen. Langzamer dan 1,2 meter de sec = sprake verminderde loopsnelheid.
Interventies inzetten en meting als beginmeting houden voor verbetering.
- Handknijpkracht: verminderde knijpkracht is indicatie van sarcopenie; verlies spiermassa. Kans op
allen of beperkingen ontwikkelen. Versterken door training.
Vaak heteroanamnese afnemen bij kwetsbare ouderen door vpk. Ook aandacht voor belasting die
mantelzorger ervaart bij zorgen; uur, zorgtaken, zwaar en eigen activiteit toekomen. Kan m.b.v. vragen of
meetinstrument. Overbelaste mantelzorger gesteund bij luisterend oor, praktische info of ondersteuning.
4.2.5 Stap 5: opstellen van een zorgbehandelplan
In zorgbehandelplan specificeren wat oudere en/of mantelzorger zelf doet, wat vpk doet, arts doet en andere
hulpverleners doen. Vb zorgbehandelplan:
Domein: Somatisch/ Psychisch/ Functioneel/ Sociaal (omcirkel het domein)
Datum
NR. 1 * Probleem:
afgerond:
Probleem (P)
Oorzaak (E)
Symptomen (S )
, Domein: Somatisch/ Psychisch/ Functioneel/ Sociaal (omcirkel het domein)
(objectief/subjectief)
Doel interventie
Interventies
Acties door oudere zelf
Acties door vpk
Afspraak met arts
Afspraak met andere behandelaren
Afgesproken evaluatiemoment
De interventies worden uitgebreid omschreven die geselecteerd kunnen worden bij geriatrisch probleem. Per
probleem afspraken maken in zorgbehandelplan over evaluatie van ingezette interventies.
CGA uitgebreid uitvoeren. Bij nieuwe patiënt 1,5 u gereserveerd op polikliniek en geriater en vpk doen samen.
Vpk grote rol in afnemen CGA.
4.3 Vaststellen van effectiviteit van systematisch
Het gehele proces allerlei interventies inzetten, die als gemeenschappelijk doel hebben om kwaliteit leven te
vergroten, kwetsbaarheid te verminderen of functieverlies tegen te gaan. Effectiviteit complex; wat werkt is
systematiek van screenen, in kaart brengen geriatrisch problemen, prioriteren en maken zorgbehandelplan.
Geriatrieafdeling en comanagementmodellen positief; ook transitional care (overgang ziekenhuis-thuis
verbeteren.
7. Verstoringen bij somatische veroudering
7 E. Ondervoeding en dehydratie
7 E.1 Inleiding
Ondervoeding
Wetenschappelijk onderzoek
o Acute of chronische toestand waarbij te kort of disbalans energie, eiwit en andere
voedingsstoffen leidt tot meetbare nadelige effecten op lichaamssamenstelling, functioneren
en klinische resultaten
ICF (multidisciplinair)
o Onderscheid tussen functiestoornissen met betrekking tot opnemen voedsel en verteren
voedsel.
b510 Functiestoornis gerelateerd aan opnemen vaste stoffen of vloeistoffen in
lichaam en manipuleren van vaste stoffen en vloeistoffen in mond.
b515 Functiestoornis gerelateerd aan transporteren voedsel door
spijsverteringskanaal, afbraak voedsel en absorptie voedingsstoffen
NANDA (verpleegkundig)
o Feitelijke of dreigende, voor metabolisme niet-toereikende inname voedingsstoffen of
inadequate omzetting voedingsstoffen met of zonder gewichtsverlies, bij persoon die niet
nuchter hoeft te zijn
Voedingstoestand complex en diverse factoren: aard en intensiteit ziekte, zorgafhankelijkheid en leeftijd.
Hierdoor geen 1 uniforme definitie. 2 criteria altijd gebruiken:
Body Mass Index (BMI): maat voor verhouding gewicht en lichaamslengte
o Bij ouderen >65 jr: onbedoeld gewichtsverlies >10% in laatste 6 mnd of > 5% in laatste mnd
en/of een BMI < 20
% onbedoeld gewichtsverlies
