Samenvatting boek cariës management – Tentamen HF1 periode 4
Hoofdstukken: 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 18 en 20
Hoofdstuk 5: Visual-Tactile Detection and Assessment
Laesiedetectie = herkenning en/of registratie van veranderingen in glazuur, dentine of
cement, door middel van optische of fysieke middelen.
Laesiebeoordeling = beoordeling van de kenmerken van een cariëslaesie, nadat deze is
gedetecteerd. Deze kenmerken kunnen optische, fysische, chemische of biochemische
parameters omvatten, zoals kleur, grootte of oppervlakte-integriteit en de activiteit.
Cariës diagnose = opsomming van alle tekenen en symptomen van de ziekte om te komen
tot een identificatie van het verleden of het heden van de ziekte cariës.
Alleen door kennis over ziekten kan de juiste diagnose worden gesteld.
Diagnose is een proces. Bij cariës leidt het diagnostische proces tot de veronderstelling dat
de laesie waarschijnlijk progressie zal tonen of niet.
Detectie en beoordeling van verschillende tekenen en symptomen van cariës worden samen
met andere parameters samengevat om tot een diagnose te komen.
Door de visueel-tactiele methode kan een cariëslaesie worden:
• Gedetecteerd → een subjectieve methode om te bepalen of er wel of niet een
cariëslaesie aanwezig is.
• Beoordeeld volgens ernststatus → diepte
• Beoordeeld volgens activiteit
De visueel-tactiele methode is het meest belangrijk.
Primaire cariës = cariës op niet-gerestaureerde oppervlakken
Secundaire cariës = cariës grenzend aan een restauratie
Restcariës = gedemineraliseerd weefsel, meestal dentine, werd achtergelaten voordat een
restauratie werd geplaatst.
Te hard sonderen in gedemineraliseerd tandweefsel kan defecten veroorzaken, die
plaquevorming en cariësprogressie kunnen versnellen.
Studies tonen geen overtuigende resultaten met betrekking tot verbetering van
cariësonderzoek door middel van vergroting in vergelijking met het blote oog.
,Histological and clinical features of caries
Coronal caries lesions
De eerste visueel herkenbare veranderingen zijn kleurveranderingen van geelachtig wit tot
kalkachtig wit. Dit komt door het oplossen van mineraal. Hierdoor worden de ruimtes tussen
de kristallen groter en neemt het porievolume toe. Hierdoor wordt het licht verstrooid, wat
zich uit in een opaak gebied. Dit wordt verklaard door het verschil in brekingsindex. In het
volgende stadium vindt er afbraak plaats (microcavitatie) in het glazuur en/of een donkere
schaduw als gevolg van onderliggend carieus dentine.
Als een cariëslaesie zichtbaar is onder vochtige omstandigheden, is er al meer mineraal
opgelost dan cariëslaesies die alleen zichtbaar worden na droogblazen.
Het is belangrijk om te weten dat gedemineraliseerd dentine niet hetzelfde is als dentine dat
micro-organismen of biofilm bevat.
Zolang de laesie niet gecaviteerd is, zullen af en toe afzonderlijke micro-organismen, maar
geen gevestigde biofilms, in de laesie aanwezig zijn. Wanneer de laesie gecaviteerd is, zullen
meer micro-organismen het glazuur in gaan en daar biofilms opbouwen.
Microcaviteiten zijn caviteiten in de buitenste delen van het gedemineraliseerde glazuur, die
het gedemineraliseerde dentine bedekken. Wanneer al het glazuur weg is, wordt het een
dentine cavitatie genoemd.
Afbraak van tandmateriaal kan voorzichtig worden gevoeld met een sonde.
Root caries lesions
Wortelcariës zal alleen ontstaan wanneer het tandvlees teruggetrokken is.
De pathogenese van wortelcariës verschilt met dat van glazuur, aangezien cariës in dentine
de tubuli volgt. Micro-organismen zullen hier in een vroeg stadium al in doordringen.
Sclerotisch dentine en toegang tot speeksel en gingivale vloeistof kunnen de voortgang
vertragen. Wortelcariës heeft echter de neiging om rond de wortel te cirkelen, in plaats van
de diepte in te gaan. Wat betreft glazuur, zal wortelcariës in de eerste instantie niet
gecaviteerd zijn.
Caries adjacent to restorations (secundaire cariës)
Twee soorten:
• Oppervlaktelaesie → primaire cariëslaesie op het tandoppervlak, naast de restauratie
• Wandlaesie → tussen de restauratie en de caviteit. Wanneer de laesie de
glazuurdentinegrens bereikt, kan er laterale verspreiding zijn.
Een dentinelaesie volgt de richting van de tubuli en een glazuurlaesie volgt de richting van de
prisma’s.
Indices for clinical recording of caries lesions
Traditionele (oude) cariësindices zijn gericht op laesies op niveau van cavitatie (in dentine).
Meer recente cariësindices zijn ook gericht op niet-gecaviteerde laesies.
Correlation between histology and clinical severity: the ICDAS system
ICDAS = International Caries Detection and Assessment System
,Coronal caries lesions
ICDAS is nauw verwant aan de histologische bevindingen van zowel occlusale als
approximale laesies.
ICDAS kan gebruikt worden voor vele typen onderzoeken en studies: veld-, longitudinale en
interventionele studies.
Drie ernstfasen van cariëslaesies:
• Oppervlakkig → niet gecaviteerd
• Gemiddelde → gecaviteerd < 0,5 mm
• Diepe laesies → gecaviteerd > 0,5 mm
, Root caries lesions
0 = gezond worteloppervlak
1 = verkleurd gebied op het worteloppervlak of op de glazuurdentinegrens (bruin of zwart).
Geen cavitatie dieper dan 0,5 mm aanwezig.
2 = verkleurd gebied op het worteloppervlak of op de glazuurdentinegrens (bruin of zwart).
Cavitatie > 0,5 mm
Caries adjacent to restorations
Er zijn momenteel geen betrouwbaarheids- en validiteitsgegevens voor deze scoresystemen
beschikbaar. ICDAS werkt met dezelfde codes voor cariës grenzend aan restauraties als voor
primaire coronale cariës en wortelcariës.
Caries activity assessment
Coronal caries lesions
De meest belangrijke klinische voorspellers zijn:
• Aanwezigheid van plaque
• Locatie van de laesie
• Uiterlijk van de laesie
• Tactiel gevoel van de laesie
• Bloeden van de gingiva wanneer de laesie zich vlakbij de gingiva bevindt
Ekstrand et al.:
• Niet-gecaviteerde wittevleklaesies in predilectieplaatsen werden als actief
beschouwd
• Niet-gecaviteerde bruinevleklaesies werden vaak als inactief beschouwd
• Overschaduwde of gecaviteerde laesies werden als actief beschouwd
Nyvad criteria:
• Activiteit is gerelateerd aan plaque ophoping
• Activiteit is gerelateerd aan kenmerken zoals kleur, glans, opaciteit en ruwheid van
de laesie
ICDAS → een totale score van meer dan 7 betekent dat de laesie actief is.
een totale score van 7 of minder betekent dat de laesie inactief is.
Huidige plaqueniveaus tellen niet mee voor de ICDAS-score, omdat de ICDAS-score
uitgevoerd moet worden op droge en schone tanden. Dus als ‘vervanger’ voor het optreden
van plaque, wordt plaquestagnatiegebied gebruikt, omdat cariës zich hoogstwaarschijnlijk in
deze gebieden zal ontwikkelen.
