Inhoudsopgave
Hoofdstuk 0 – Inleiding.................................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 1 – Formeel belastingrecht............................................................................................................ 5
Bezwaar................................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 2 – Inkomstenbelasting................................................................................................................. 8
2.2 De ondernemer in de inkomstenbelasting....................................................................................................12
I. Wie?.................................................................................................................................................................12
II. Waarover?......................................................................................................................................................13
Totaalwinstbegrip...............................................................................................................................................14
Wettelijke aanpassingen van het totaalwinstbegrip..........................................................................................16
Beperking aftrek van bepaalde uitgaven............................................................................................................17
Jaarwinstbepaling...............................................................................................................................................17
Waardering van activa en passiva.....................................................................................................................18
Fiscale reserves – art. 3.53 Wet IB......................................................................................................................19
Ondernemersfaciliteiten.....................................................................................................................................20
2.3 De Particulier in de inkomstenbelasting.......................................................................................................22
Het belastbare resultaat uit overige werkzaamheden (afdeling 3.4 WIB).........................................................22
2.4 De belastbare periodieke uitkeringen en verstrekkingen (afd. 3.5 WIB)......................................................23
De belastbare inkomsten uit eigen woning (box 1)............................................................................................24
Bijleenregeling – art. 3.119aa & 3.119b Wet IB 2001........................................................................................27
2.4 Belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang...............................................................................................28
Het begrip vervreemding....................................................................................................................................29
De berekening van het vervreemdingsvoordeel.................................................................................................30
Doorschuiffaciliteiten..........................................................................................................................................30
2.5 Inkomen uit sparen en beleggen..................................................................................................................30
Hoofdstuk 3 – Loonheffing........................................................................................................................... 31
3.2 De werknemer..............................................................................................................................................32
De dienstbetrekking............................................................................................................................................33
3.4 De inhoudingsplichtige.................................................................................................................................34
3.5 Het Loonbegrip.............................................................................................................................................35
Loon in natura.....................................................................................................................................................36
3.6 Het moment van genieten............................................................................................................................36
, 3.7 Wijze van heffing en tarief...........................................................................................................................36
Hoofdstuk 4 – Vennootschapsbelasting........................................................................................................ 36
De kern van de vennootschapsbelasting............................................................................................................36
Tarief...................................................................................................................................................................37
Subjectieve belastingplicht: binnenlands en buitenlands belastingplichtigen...................................................38
Onbeperkt belastingplichtigen...........................................................................................................................38
Beperkt belastingplichtigen: stichtingen en verenigingen.................................................................................38
De ondernemingsvereisten.................................................................................................................................39
Objectieve belastingplicht..................................................................................................................................39
Deelnemingsvrijstelling......................................................................................................................................41
Fiscale eenheid....................................................................................................................................................42
Verrekening van verliezen..................................................................................................................................44
Voorwerp van belasting bij buitenlands belastingplichtigen.............................................................................45
Hoofdstuk 5 – Dividendbelasting.................................................................................................................. 45
Overzicht van de dividendbelasting....................................................................................................................45
De bestaansgrond voor de dividendbelasting....................................................................................................46
Object – Waarover wordt geheven....................................................................................................................47
Vrijstellingen van inhouding...............................................................................................................................47
Hoofdstuk 6A – Internationaal en EU- belastingrecht....................................................................................48
Woonplaats........................................................................................................................................................49
De eenzijdige (nationale) regeling: het Besluit voorkoming dubbele belasting 2001........................................50
Internationale regelingen ter voorkoming van dubbele belasting: belastingverdragen...................................51
Hoofdstuk 6B – De invloed van het EU-recht op het belastingrecht...............................................................53
Overzicht van enige belangrijke jurisprudentie van het HvJ EU over directe belastingen.................................55
Hoofdstuk 7 – Omzetbelasting..................................................................................................................... 56
Omzetbelastingsystemen...................................................................................................................................56
Heffingstechniek.................................................................................................................................................57
Harmonisatie binnen de EU................................................................................................................................57
Gevolgen van het btw-systeem: inhaaleffect en cumulatie...............................................................................57
Subjectieve belastingplicht.................................................................................................................................57
Het object van heffing........................................................................................................................................58
Levering van goederen (art. 3 Wet OB 1968).....................................................................................................59
Bijzondere gevallen van levering........................................................................................................................59
Het verrichten van diensten – art. 4 Wet OB......................................................................................................59
Tarief (art. 9 Wet OB 1968)................................................................................................................................59
, Aftrek van voorbelasting....................................................................................................................................60
Bijzondere regelingen.........................................................................................................................................60
Hoofdstuk 8 – Overige belastingen............................................................................................................... 60
Belastingen van rechtsverkeer...........................................................................................................................60
HOOFDZAKEN BELASTINGENRECHT
Hoofdstuk 0 – Inleiding
De overheid heeft geld nodig om de collectieve uitgaven (van het leger tot de kunstsubsidies) te bekostigen. Die
collectieve uitgaven staan niet vast; zij zijn voorwerp van politieke besluitvorming. Afhankelijk van de politieke
prioriteiten gaat er naar de ene bestemming meer geld dan naar de andere of andersom. Niet alleen de verdeling
van de collectieve uitgaven is geen vast gegeven, ook de totale omvang ervan is dat niet. Die omvang is met
name afhankelijk van de inkomsten van de overheid. Bronnen van inkomsten zijn voornamelijk belasting en
daarnaast: het staatsaandeel in de olie- en aardgasbaten; retributies (‘leges’ en ‘rechten’) en bijdragen:
publiekrechtelijk geregelde prijzen voor overheidsdiensten.
Belastingen
Veruit de belangrijkste bron van overheidsinkomsten wordt gevormd door de belastingen. Zo zijn er premies van
volksverzekeringen, gemeentelijke heffingen, provinciale belastingen etc.
Materiële definitie: gedwongen financiële bijdragen van burgers en bedrijven aan de overheid zonder
individuele tegenprestatie, ter financiering van collectieve uitgaven, die geheven worden volgens democratisch
tot stand gekomen regels.
Formele definitie: belasting is elke heffing die door de wet zo wordt genoemd (ng die door de wet zo wordt genoemd (art. 104 Gw - (rijks)belastingen
moeten uit kracht van een (formele) wet geheven moeten worden, terwijl andere (rijks)heffing die door de wet zo wordt genoemd (ngen bij de wet
‘geregeld’ mogen worden).
Dat betekent dat voor een belasting alle belangrijke regels in de formele wet zelf moeten staan, terwijl
voor andere heffing die door de wet zo wordt genoemd (ngen delegatie aan de regering of aan een minister mag plaatsvinden, waardoor de
heffing die door de wet zo wordt genoemd (ngsregels dus grotendeels buiten het parlement om gesteld worden.
Free riders
Het bijzondere van belasting is dat het individuele bijdrage naar de collectieve uitgaven gaat, waarvan dus
niemand uitgesloten kan worden; zelfs niet als hij geen bijdrage heeft geleverd. Dit is het free riders-probleem:
niemand vraagt of je je belasting wel hebt betaal of hoeveel je de collectiviteit al gekost hebt als je gebruikt
maakt van de collectieve voorzieningen of overheidsgaranties. Daardoor is controle dus noodzakelijk en zijn er
sanctioneringsbevoegdheden.
Structuur en indeling van belastingen
Een belasting is altijd te ontleden in de formule: grondslag × tarief = belastingschuld.
De grondslag is datgene wat de wetgever wil belasten. Dat kan van alles zijn: inkomstenbelasting, het houden
van een auto of motor of het rijden op de weg met een bus (motorrijtuigenbelasting: Mrb) etc. Om op de
grondslag een tarief te kunnen toepassen moet die grondslag eerst in een getal
uitgedrukt worden.
Objectieve en subjectieve belastingplicht
Objectieve belastingplicht betekent dat zich
daadwerkelijk een belastbaar feit heeft Heffing en invordering
voorgedaan (een inwoner van Nederland Stappen:
heeft daadwerkelijk loon of winst genoten die - Het object wordt bepaald – dit is het belastbare feit, bijv. iemand
in de heffing die door de wet zo wordt genoemd (ng betrokken wordt). heeft inkomen verworven.
- De maatstaf van heffingng bepaald – het object van de heffing wordt
omgerekend in een getal.
Samen vormen deze de grondslag van de heffing.
, - Het tarief wordt toegepast op deze grondslag.
De belastingplichtige wordt aangewezen van wie die belasting wordt geheven: de
belastingplichtige. Voor de inkomstenbelasting is dat iedereen die in Nederland woont, alsmede iedereen die
niet in Nederland woont, maar wel Nederlands inkomen geniet (art. 2.1 Wet IB) subjectieve belastingplicht.
Als dit alles is bekeken staat vast hoe hoog de belastingschuld is en wie die moet betalen heffingng: de juiste
vaststelling van de belastingschuld zoals die uit de wet en de feiten voortvloeit en de aanwijzing van de
belastingplichtige.
De heffing die door de wet zo wordt genoemd (ng kan op verschillende manieren plaatsvinden:
- De klassieke manier is dat de fiscus het doet door middel van het opleggen van een aanslag.
- Het aan de belastingplichtige zelf over laten (voldoening op aangifte) of;
- Om het aan een derde, bijvoorbeeld de werkgever, op te dragen.
Zodra het op betalen aankomt, heeft de wetgever het niet meer over heffen, maar over en, maar over invorderen. Namens de
fiscus treedt dan ook een andere ambtenaar op: de ontvanger, die zich uitsluitend met inning en desnoods
incasso onder dwang bezighoudt. De ontvanger heeft dan ook niet zozeer te maken met het belastingrecht, maar
meer met het burgerlijke recht, zoals het beslag- en executierecht.
Belasting(rechts)beginselen
Zowel de aanwijzing van de grondslag van heffingng (wat is belast en naar welke maatstaf?) als de aanwijzing
van de belastingplichtigen (wie wordt belast?) en de bepaling van het tarief (hoe zwaar wordt wie belast?) zijn
politieke beslissingen.
De leidende uitgangspunten bij de verdeling van de belastingdruk waren:
- Economische effingciency (de belastingheffing die door de wet zo wordt genoemd (ng moet welvaart en welzijn bevorderen en niet hinderen),
- rechtvaardigheid en draagkracht (men moet het geld halen waar het geld zit en iedereen moet in
redelijkheid naar vermogen meebetalen),
- consumptie (men moet het geld halen waar het besteed wordt),
- profijt (degenen die van bepaalde overheidsuitgaven meer dan gemiddeld profiteren, moeten daar ook
meer dan gemiddeld aan bijdragen),
- compensatie van hinder en maatschappelijke schade, met name milieuhinder (de vervuiler betaalt), en
- uitvoerbaarheid (doelmatigheid).
Echter, deze beginselen zijn verlaten.
Vrijwel gemeengoed is de opvatting dat de belastingheffing die door de wet zo wordt genoemd (ng aan twee hoofdvoorwaarden moet voldoen:
1. Zij beantwoordt aan algemeen levende opvattingen van rechtvaardigheid, dus aan de algemene
rechtsbeginselen zoals rechtsgelijkheid, rechtszekerheid, willekeurverbod, effen, maar over ectieve
rechtsbescherming en democratische motivering en verantwoording,
2. Zij past binnen en dienstbaar is aan het totale beleid dat de gekozen regering voert om haar
doeleinden te verwezenlijken, zoals bevordering van groei en werkgelegenheid, het corrigeren van de
markt waar de marktprijs niet alle maatschappelijke kosten laat zien.
Materieel en formeel belastingrecht
Deze onderscheiding is die tussen de zogenoemde heffingngswetten(=de wetten die bepalen wie voor wat en voor
hoeveel belast wordt), en aan de andere kant de zogenoemde algemene wetten(= de wetten die bepalen welke
regels voor alle belastingen gelden).
Zo zou men bij elke afzonderlijke belasting steeds in de heffing die door de wet zo wordt genoemd (ngswet van die belasting kunnen regelen: de wijze
van heffing die door de wet zo wordt genoemd (ng, de rechtsbescherming, de rente bij te laat betalen, en de invorderingsbevoegdheden van de
ontvanger als er niet betaald wordt. Maar dat is niet erg effing die door de wet zo wordt genoemd (ciënt. Daarom is de wetgever al vroeg begonnen om
die soort bepalingen in algemene wetten onder te brengen. Momenteel zijn dat er drie:
- de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR) voor onder meer de heffingngstechnieken (aangifte,
aanslag, etc.), de controlebevoegdheden van de fiscus, de boeteopleggingsbevoegdheden van de
fiscus;
- de Algemene wet bestuursrecht (Awb), die ook geldt voor het belastingrecht omdat ook het
belastingrecht bestuursrecht is. In de Awb vindt men de algemene bepalingen over bezwaar etc.
- de Invorderingswet, over de incassobevoegdheden van de ontvanger van rijksbelastingen als er niet
(tijdig) betaald wordt.
Formeel belastingrecht – al het belastingrecht dat ergens anders dan in de heffing die door de wet zo wordt genoemd (ngswetten is geregeld. Dat geldt
zelfs voor regels waar niets formeels aan is, zoals bijvoorbeeld het materiële fiscale strafrecht.
