Inleiding in het Nederlandse recht
JWP verheugt – negentiende druk
Hoofdstuk 4 – De rechtspraak
AFDELING 1 – BEGINSELEN VAN BEHOORLIJK BESTUUR
Er bestaan een reeks eisen waaraan behoorlijke rechtspraak dient te voldoen.
Een aantal daarvan staan in artikel 6 EVRM; recht op een eerlijk proces
- ‘Een ieder heeft recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak, binnen een
redelijke termijn, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat bij de wet is ingesteld.
De uitspraak moet in het openbaar worden gewezen (…)’
Soortgelijke dingen staan niet in de Grondwet vermeld
1. De zitting is openbaar
Dit is het fundament om de werkzaamheden van de rechter te kunnen controleren.
In de rechtszaal kan het naleven van de andere beginselen worden gecontroleerd
Art 121 Gw; grondwettelijk voorschrift voor openbaarheid
De rechter mag in enkele gevallen afwijken van een openbare zitting; deze beslissing en motivering
moet hij wel openbaar bekend maken
- Afwijken bij zaken met kinderen en betreffende personen- en familierecht
2. De uitspraak is openbaar
Alle uitspraken moeten openbaar, ook van zaken die achter gesloten deuren zijn behandeld.
Als er door de uitspraak geheime zaken bekend kunnen worden; ook dan!
3. De rechter is onafhankelijk
Geen enkel overheidsorgaan beïnvloedt de rechter bij het nemen van zijn beslissingen, en hij is bij
het uitvoeren van zijn taak niet ondergeschikt aan een overheidsorgaan.
- Trias Politica is hier volledig nageleefd
De onafhankelijkheid van de rechter is geregeld in de Grondwet, wet op de RO en de wet positie
rechtelijke ambtenaren. Enkele waarborgen:
- Art 117 lid 1 Gw; rechters worden voor het leven benoemd
- Het aantal rechters is geregeld:
rechtbank meervoudige kamer = drie rechters (art 6 lid 2 wet op RO)
Hoge Raad meervoudige kamer = drie of vijf rechters (art 75 lid 2 en 3 wet op RO)
Zaak behandeld met een ander aantal rechters? Vonnis nietig ( art 5 lid 2 wet
RO)
- Rechters kunnen alleen door de Hoge Raad worden geschorst en ontslagen (art 461 en 46m
wet rechtspositie rechtelijke ambtenaren)
4. De rechter is onpartijdig
Positie ten opzichte van de procederende partijen.
- Een rechter wordt van een zaak gehaald of mag zich zelf terugtrekken als wordt gesteld dat
hij niet onpartijdig kan handelen
- Een strafrechter mag tijdens zitting nooit iets laten blijven over zijn overtuiging van schuld of
onschuld van de verdachte (art 271 lid 2 Sv)
5. De uitspraak is gemotiveerd
De rechter legt verantwoording af door het vermeld van de gronden waarop de uitspraak berust
Art 121 Gw en art 5 lid 1 wet RO
, Als de rechter zich niet (voldoende) houdt aan deze verplichting, dan is dit een goeie reden voor
hoger beroep. Bij de Hoge Raad levert het ontbreken van motivering een vormverzuim op, dat leidt
tot een vernietiging van de beslissing (art 79 lid 1 onder a wet RO)
6. Beide partijen worden gehoord
Eis van hoor en wederhoor – audi et alteram partem – art 19 Rv (vloeit voort uit art 6 EVRM)
7. De behandeling geschied binnen een redelijke termijn
Awb: binnen zes weken een beschikking en vergoeding voor immateriële schade
Burgerlijk procesrecht: art 20 Rv; rechter moet onredelijke vertraging van het proces voorkomen
Strafrecht: rechter bepaalt de redelijke termijn. Dan strafvermindering
Civielrecht: vergoeding wegens immateriële schade
8. Rechtspraak geschiedt door beroepsrechters
Rechtspraak geschied door juristen met de nodige scholing
Art 116 lid 3 Gw; maakt het mogelijk voor mensen die niet tot de rechterlijke macht behoren de
rechtspraak toe te treden. Bijvoorbeeld bij de pachtkamer van de rechtbank
In veel andere landen kennen we juryrechtspraak door leken
AFDELING 2 – DE RECHTERLIJKE MACHT
1. Rechtspraak in eerst aanleg
Als een zaak voor het eerst voor de rechter wordt gebracht.
Eerste aanleg = rechtbank (art 42 t/m 45 RO) → Hoger beroep = gerechtshof (art 60 RO)→ Cassatie =
Hoge Raad(art 78 RO)
Dit zijn absolute bevoegdheidsregels. Gaat over de absolute competentie die bepaalt welk soort
gerecht bevoegd is.
1.1. De bevoegdheid van de rechtbank
Vier soorten zaken waarvan de rechtbank kennisneemt; burgerlijke zaken, bestuurszaken,
belastingzaken en strafzaken. (art 42 tm 45 lid 1 RO)
Drie verschillende soorten processen;
- Burgerlijk recht – burgerlijk procesrecht – burgerlijke rechter
- Bestuursrechter – bestuurszaken en belastingzaken – bestuursprocesrecht
- Strafzaken – strafrechter – strafprocesrecht
Daarnaast heeft iedere rechtbank een sectie kanton, die eigen bevoegdheden heeft voor civiele,
bestuurs- en strafrechtelijke geschillen.
Drie rechtsgebieden
Burgerlijke zaken (civiel)
- Handelszaken
Zakelijk rechtsverkeer tussen (rechts)personen
- Familiezaken
Strafzaken
- Rechtbank behandelt alle strafzaken, op enkele uitzonderingen na
- Misdrijven = rechtbank
- Overtreding = kantonrechter
Bestuurszaken en belastingzaken
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jomyweg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.