Dit bestand bevat een uitgebreide samenvatting (35 pagina's) van het boek 'Hoofdstukken recht voor niet-juristen', literatuur voor het vak Recht van de studie Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden. Alle belangrijke begrippen en zaken staan hierin, wanneer men deze samenvatting leest is het boek ...
Hoofdstukken recht voor niet-juristen
1. Grondslagen en structuur van het Nederlandse recht.......................................................4
1.2 Recht en belangenafweging.......................................................................................... 4
1.3 Rechtsstaat.................................................................................................................... 4
1.4 Rechtsbegrip en rechtsbronnen.................................................................................... 4
1.5 Rechtsvinding................................................................................................................ 5
1.6 Juridische basisbegrippen............................................................................................. 6
1.7 Indelingen en rechtsgebieden....................................................................................... 7
I. Publiekrecht........................................................................................................................... 8
3. Staatsrecht......................................................................................................................... 8
3.1 Inleiding......................................................................................................................... 8
3.2 Organisatie van de staat en hoofdrolspelers.................................................................8
3.3 Wetgeving...................................................................................................................... 9
3.4 Rechtspraak................................................................................................................... 9
3.5 Grondrechten............................................................................................................... 10
3.6 Decentralisatie............................................................................................................ 10
4. Strafrecht.......................................................................................................................... 12
4.1 Inleiding....................................................................................................................... 12
4.2 De organisatie als dader.............................................................................................. 12
4.3 1950: Wet op de economische delicten.......................................................................12
4.4 1976: artikel 51 Wetboek van Strafrecht....................................................................12
4.5 Strafrechtelijke aansprakelijkheid overheidsinstanties..............................................13
4.6 De overheid als toezichthouder: de vuurwerkramp in Enschede................................13
4.7 Immuniteit van internationale instellingen in Nederland: Euratom...........................14
4.8 Strafrechtelijke aansprakelijkheid ondernemingen....................................................14
4.9 Schijnconstructies....................................................................................................... 14
4.10 Slot............................................................................................................................ 14
5. Strafprocesrecht............................................................................................................... 15
5.1 Inleiding....................................................................................................................... 15
5.2 Belangrijke onderscheidingen en beginselen..............................................................15
5.3 Relatie met het bestuursrecht..................................................................................... 15
5.4 Fasen van strafrechtelijk onderzoek........................................................................... 16
5.5 De eerste fase: van de politie tot de rechter...............................................................16
5.6 De tweede fase: bij de strafrechter............................................................................. 18
5.7 De volgende fase: hoger beroep, cassatie en herziening............................................20
6. Bestuursrecht................................................................................................................... 21
Pagina 1 van 56
, 6.1 Inleiding....................................................................................................................... 21
6.2 Algemene wet bestuursrecht....................................................................................... 21
6.3 Actoren in het bestuursrecht....................................................................................... 21
6.4 Besluit.......................................................................................................................... 22
6.5 Materiële normen in het bestuursrecht.......................................................................23
6.6 Subsidiebesluiten........................................................................................................ 23
6.7 Handhaving................................................................................................................. 24
6.8 Overheid en privaatrecht............................................................................................. 24
7. Bestuursprocesrecht......................................................................................................... 25
7.1 Inleiding....................................................................................................................... 25
7.2 Bevoegdheid van de bestuursrechter..........................................................................25
7.3 Ontvankelijkheid van de appellant..............................................................................25
7.4 Toetsing van het bestreden besluit door de bestuursrechter......................................26
7.5 De behandeling van het beroep...................................................................................27
7.6 De uitspraak................................................................................................................ 28
II. Privaatrecht......................................................................................................................... 30
10. Vermogensrecht............................................................................................................. 30
10.1 Inleiding..................................................................................................................... 30
10.2 De begrippen ‘vermogensrechten’, ‘zaken’ en ‘goederen’........................................30
10.3 Relatieve rechten....................................................................................................... 30
10.4 Absolute rechten........................................................................................................ 31
10.5 Overdracht van goederen.......................................................................................... 32
10.6 Geldige titel............................................................................................................... 32
10.7 Levering..................................................................................................................... 33
10.8 Beschikkingsbevoegdheid......................................................................................... 33
10.9 Rechtshandelingen.................................................................................................... 33
10.10 Andere gebeurtenissen met rechtsgevolg...............................................................34
11. Verbintenissenrecht........................................................................................................ 34
11.1. Inleiding.................................................................................................................... 34
11.2 Bronnen van verbintenissen...................................................................................... 34
11.3 Overeenkomst............................................................................................................ 34
11.4 Onrechtmatige daad.................................................................................................. 35
11.5 Zaakwaarneming....................................................................................................... 36
11.6 Onverschuldigde betaling.......................................................................................... 36
11.7 Ongerechtvaardigde verrijking................................................................................. 36
11.8 De gevolgen van tekortkoming in de nakoming van een verbintenis........................37
11.9 Schadevergoeding bij wanprestatie en onrechtmatige daad....................................37
12. Ondernemingsrecht........................................................................................................ 39
12.1 Inleiding; rechtsvorm van de onderneming...............................................................39
Pagina 2 van 56
, 12.2 Rechtspersoonlijkheid bv en nv................................................................................. 39
12.3 Het vermogen van een kapitaalvennootschap...........................................................39
12.4 Interne structuur ven bevoegdheidsverdeling bij de kapitaalsvennootschap...........39
12.5 De algemene vergadering van aandeelhouders........................................................40
12.6 Structuurregime voor grote vennootschappen..........................................................40
12.7 Extern optreden van de vennootschap; vertegenwoordiging....................................40
12.8 Persoonlijke aansprakelijkheid van de aandeelhouders, bestuurders of
commissarissen................................................................................................................. 40
12.9 De personenvennootschap......................................................................................... 41
12.10 Verhaalspositie zaakscrediteuren en privécrediteuren bij maatschap, v.o.f. en c.v.
........................................................................................................................................... 41
12.11 Inbreng en beëindiging deelname bij de personenvennootschap...........................41
12.12 Interne organisatie en externe vertegenwoordiging bij de v.o.f.............................42
12.13 Enkele andere rechtsvormen...................................................................................42
12.14 Structurele interactie tussen rechtspersonen; omzetting, fusie, splitsing en
groepsvorming................................................................................................................... 42
12.15 Van besloten naar open vennootschap; de beursvennootschap..............................43
III. Europees en internationaal recht...................................................................................... 44
15. Europees recht............................................................................................................... 44
15.1 Inleiding..................................................................................................................... 44
15.2 Europese Unie........................................................................................................... 44
15.3 Zeven instellingen..................................................................................................... 45
15.4 Recht van de Europese Unie..................................................................................... 46
15.5 Economische en Monetaire Unie............................................................................... 47
15.6 Eigen rechtsorde....................................................................................................... 47
15.7 Vier vrijheden............................................................................................................ 48
15.8 Subsidiariteitsbeginsel.............................................................................................. 48
16. Internationaal recht........................................................................................................ 49
16.1 Inleiding..................................................................................................................... 49
16.2 Statelijke rechtsmacht en immuniteit van rechtsmacht............................................49
16.3 Bronnen van internationaal recht.............................................................................. 50
16.4 Verdragenrecht......................................................................................................... 50
16.5 Internationale aansprakelijkheid............................................................................... 51
16.6 Internationaal recht in de Nederlandse rechtsorde..................................................51
16.7 Internationale organisaties....................................................................................... 52
16.8 Internationale mensenrechten..................................................................................52
16.9 Internationale juridische procedures........................................................................52
Alfabetische lijst met afkortingen............................................................................................ 54
Lijst van relevante uitspraken en arresten..............................................................................56
Pagina 3 van 56
, 1. Grondslagen en structuur van het Nederlandse recht
1.2 Recht en belangenafweging
Recht heeft een belangrijke betekenis. Dit hangt samen met het feit dat in onze
samenleving voortdurend belangen tegen elkaar moeten worden afgewogen. Het
recht is daar het resultaat van. Dit gebeurt zowel op abstract als op concreet niveau.
1.3 Rechtsstaat
In een rechtsstaat zoals Nederland hebben burgers grondrechten, zowel klassiek
(vastgelegd in de Grondwet (Gw)) als sociaal (verplichtingen van overheid om actief
op te treden t.b.v. welvaart en welzijn van burgers. Ook opgenomen in Gw.).
Grondrechten zijn nooit absoluut, zie bijv. privacy.
Een ander kenmerk is de legaliteitseis, wat inhoudt dat een overheidsinstantie alleen
in de vrijheden of eigendommen van burgers mag ingrijpen als ze een directe of
indirecte bevoegdheid heeft van de regering en Statten-Generaal gezamenlijk.
Een derde kenmerk is de trias politica van Montesquieu, verwerkt in het recht door
Thorbecke in 1848, al is dat hier en daar wel soepel gebeurd (e.g. invloed regering
op wetgeving).
Een vierde kenmerk houdt in dat iedereen zich heeft te houden aan de hier te lande
geldende wettelijke regelingen. Ook de overheid en bedrijven.
Een vijfde kenmerk is dat burgers en particuliere organisaties de mogelijkheid
hebben om zich tot een onafhankelijk rechter te wenden als zij denken dat een
andere partij zich niet aan het vierde kenmerk heeft gehouden.
Een zesde kenmerk is dat men, wanneer een strafbaar feit heeft begaan, kan worden
vervolgd door het OM en bestraft door de rechter. Dit geldt ook voor de overheid,
maar niet altijd, want de overheid moet ook door de volksvertegenwoordiging
worden gecontroleerd. Zij genieten gedeeltelijke strafrechtelijke immuniteit, hoewel
dit niet onomstreden is.
Een zevende kenmerk houdt in dat de geldende wettelijke regelingen voldoende
rechtszekerheid moeten bieden, wat betekent dat ze duidelijk en begrijpelijk moeten
zijn voor de normadressanten (doelgroep). Soms is dat echter niet het geval.
1.4 Rechtsbegrip en rechtsbronnen
Wanneer het begrip ‘recht’ wordt gebruikt, bedoelt men steeds positief recht. Dat
houdt in:
De algemene, voor herhaalde toepassing vatbare, normen die op een bepaald
tijdstip binnen een bepaald territoriaal gebied gelden en waarvan de naleving
kan worden afgedwongen via de rechter.
Dit is iets anders dan het natuurrecht, door sommige rechtsfilosofen voorgestaan. Dit
gaat om rechtsnormen die een universeel karakter qua tijd en plaats genieten (Tien
Geboden, AV).
Belangrijk is om te zien dat interne, zelfgemaakte regelingen niet op gespannen voet
mogen staan met het recht. Bij een conflict tussen beide zaken gaat het recht
namelijk voor.
Pagina 4 van 56
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper arcoverschoor. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
