Dit is een samenvatting voor het vak Bewegen en Presteren (BEP). Dit vak wordt gegeven op de CALO op Windesheim in Zwolle. Dit is een samenvatting van hoofdstuk 2, 5, 6, 7 & 8 van het boek 'Inspannings- en sportfysiologie'. Dit zijn alle hoofdstukken die je moet leren voor het tentamen van BEP. Het...
Energie voor celstofwisseling wordt verkregen uit 3 substraten in de voeding: koolhydraten, vetten
en eiwitten. In normale omstandigheden leveren eiwitten een klein deel van de energie.
Metabolisme (stofwisseling) = alle chemische reacties in het lichaam
Energie in biologische systemen wordt gemeten in calorieën (cal) of joules (J).
Bij de mens wordt energie uitgedrukt in kilocalorieën (kcal).
Energiebronnen
Koolhydraten:
Alle koolhydraten worden uiteindelijk omgezet in glucose.
Glucose is een enkelvoudige suiker die via het bloed naar alle lichaamsweefsels getransporteerd kan
worden.
In rust worden koolhydraten opgeslagen in spieren en lever in de vorm van een meervoudig
suikermolecuul: glycogeen.
Glycogeen wordt opgeslagen in het cytoplasma van de spiercel totdat cellen het gebruiken om ATP te
vormen.
Koolhydraten zijn de enige brandstof voor de hersenen.
Koolhydraten worden ingezet tijdens langdurige, intensieve inspanning.
Vetten:
Vetten leveren een groot deel van de energie tijdens langdurige, minder intensieve inspanning.
Je hebt een grotere vetvoorraad in je lichaam dan koolhydraatvoorraad.
Vet moet eerst worden afgebroken van triglyceride naar de basis: glycerol en vrije vetzuren (FFA’s).
Alleen vrije vetzuren worden gebruikt om ATP te vormen.
De energievrijmaking uit vetten is aanzienlijk langer dan bij koolhydraten, daarom is het niet geschikt
voor intensieve inspanning.
Uit 1 gram, hoeveel energie kan daaruit verkregen worden:
- Uit 1 gram vet wordt 9,4 kcal gehaald (9,4 kcal/gram)
- Uit 1 gram koolhydraten wordt 4,1 kcal gehaald (4,1 kcal/gram)
- Uit 1 gram eiwit wordt 4,1 kcal gehaald (4,1 kcal/gram)
Eiwitten:
1
,Eiwitten kunnen als (kleine) energiebron gebruikt worden, maar ze moeten eerst worden omgezet in
glucose.
Gluconeogenese = het proces waarbij eiwit of vet wordt omgezet in glucose.
Lipogenese = het proces van omzetting van eiwit in vetzuren.
Alleen de aminozuren in eiwitten kunnen gebruikt worden voor energie.
Het sturen van de snelheid van energievrijmaking:
De snelheid wordt grotendeels bepaald door 2 zaken: de beschikbaarheid van de primaire
energiebron en van de enzymactiviteit.
De beschikbaarheid van grote hoeveelheden van één bepaalde brandstof verhoogt de activiteit van
die metabole route.
Specifieke eiwitmoleculen (enzymen) controleren ook de snelheid van het vrijkomen van vrij energie.
Veel van deze enzymen bevorderen de afbraak (katabolisme) van chemische verbindingen.
Enzymen versnellen reacties doordat ze de activatie-energie die nodig is om een reactie te starten,
verlagen.
Enzymen kun je herkennen doordat ze eindigen op -ase.
Enzymen kunnen worden afgeremd door negatieve feedback van bijproducten uit de reactieketen,
waardoor de snelheid van de reactie afneemt.
Opslag van energie: hoogenergetische fosfaten
ATP is de direct bruikbare bron van energie voor bijna alle lichaamsfuncties.
ATP staat voor Adenosine-Tri-Phosphate
Na de afbraak van ATP in ADP+P moet ADP weer (snel!) worden ‘opgeladen’ tot ATP = Fosforylering
Fosforylering: ADP+P → ATP
Hydrolyse: ATP (+water) → ADP+P
Oxidatieve fosforylering = met behulp van zuurstof
De basisenergiesystemen:
2
, ATP wordt geproduceerd door 3 energiesystemen:
- Het ATP-CP-systeem
- De glycolyse
- Het oxidatieve systeem
Eerste 2 systemen kunnen werken zonder zuurstof, dus vormen samen het anaerobe systeem.
Het derde systeem, oxidatieve, heeft zuurstof nodig en heet daarom aerobe systeem.
Het ATP-CP-systeem:
Creatinefosfaat (CP) bevat een hoge energie inhoud.
CP kan 1 P (fosfaat) afstaan waarmee ADP tot ATP kan worden terug gevormd.
Het vrijkomen van energie uit CP wordt bevorderd door het enzym creatinekinase (CK), dat op CP
inwerkt om 1 fosfaat af te splitsen van creatine. De vrijgekomen energie kan worden gebruikt om 1
fosfaat aan een ADP molecuul te koppelen, wat dan weer ATP vormt.
Energie komt vrij uit ATP door het afsplitsen van een fosfaatgroep.
ATP-CP-systeem kan ongeveer 3 – 15 seconden de spieren van energie voorzien.
Opbrengst: 1 mol ATP per mol CP.
Het glycolystische systeem:
Het gaat hierbij om glycolyse, dus de afbraak van glucose.
Glucose of glycogeen wordt afgebroken tot pyruvaat/ pyrodruivenzuur. Als dit wordt uitgevoerd
zonder zuurstof, wordt het pyruvaat omgezet naar lactaat (melkzuur)
Het snelheidsbeperkende enzym in de glycolyse is de fosfofructokinase (FFK).
Opbrengst:
- 2 mol ATP uit 1 mol glucose
- 3 mol ATP uit 1 mol glycogeen
Het ATP-CP-systeem en de glycolyse zijn de belangrijkste leveranciers van energie tijdens
kortdurende activiteiten tot ongeveer 2 minuten en gedurende de eerste minuten van inspanning
met een hoge intensiteit.
Het oxidatieve systeem:
Oxidatieve productie van ATP vindt plaats in de mitochondria in plaats van in het cytoplasma.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisabenjamins. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
