Leerjaar 3 - GGZ van Social Work Deeltijd. Semester 1 - Psychopathologie. Een uitgebreide samenvatting van het boek: Psychiatrie voor de sociaal werker met hoofdstukken: H1,2,3,5,9,13,14,17.
Samenvatting Psychiatrie voor de sociaal werker
C. Blanken & M. Chijsen etc.
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1. Het biopsychosociale model...................................................................................................... 3
Biologische psychiatrie.........................................................................................................................................3
Psychologische benadering..................................................................................................................................3
Sociale psychiatrie................................................................................................................................................4
Biologische invalshoek.........................................................................................................................................4
Psychologische invalshoek...................................................................................................................................5
Het biopsychosociale model als vorm van systeemtheorie............................................................................5
Psychosociale model in de praktijk: diagnostiek..................................................................................................6
Informatieverzameling:........................................................................................................................................6
Classificatie...........................................................................................................................................................6
Stress-kwetsbaarheidsmodel (omgaan met problemen).....................................................................................8
Stressoren.............................................................................................................................................................8
Kwetsbaarheid...................................................................................................................................................10
Het biopsychosociale model in de praktijk: behandeling en begeleiding..........................................................11
Hoofdstuk 2. Autismespectrumstoornis........................................................................................................ 12
Historische achtergrond.....................................................................................................................................12
Hans Asperger (1906-1980)...........................................................................................................................12
Diagnostiek.........................................................................................................................................................13
Beperkingen in de sociale communicatie en interactie......................................................................................14
Herhalende stereotiepe patronen van gedrag, belangstelling en activiteiten..................................................14
Informatieverwerkings- en integratieproblemen...............................................................................................14
Klassiek autisme.............................................................................................................................................15
Syndroom van Asperger................................................................................................................................15
PDD-NOS........................................................................................................................................................15
Subtypen volgens Lorna Wing (1979)................................................................................................................15
De afzijdige groep (Aloof)..............................................................................................................................15
De passieve groep (passive)...........................................................................................................................15
De actieve maar bizarre groep (active but odd)............................................................................................16
Diagnostisch proces............................................................................................................................................16
Oorzaken en verklaringsmodellen......................................................................................................................16
Theory of Mind..............................................................................................................................................16
Centrale coherentie.......................................................................................................................................17
Executieve functies (EF).................................................................................................................................17
Prevalentie.....................................................................................................................................................17
Mogelijkheden voor begeleiding, behandeling en training...............................................................................18
Begeleiding....................................................................................................................................................18
Gezinsbegeleiding..........................................................................................................................................18
Training..........................................................................................................................................................18
1
, Behandeling........................................................................................................................................................18
Begeleidings- en behandelingsvaardigheden van de hulpverlener...................................................................20
Hoofdstuk 3. Persoonlijkheidsstoornissen.................................................................................................... 21
Behandeling........................................................................................................................................................23
Cluster A persoonlijkheidsstoornissen................................................................................................................24
Schizotypische-persoonlijkheidsstoornis.......................................................................................................24
Cluster B persoonlijkheidsstoornissen................................................................................................................25
Cluster C persoonlijkheidsstoornissen................................................................................................................27
Hoofdstuk 5. Stress, trauma en dissociatie...................................................................................................29
Dissociatieve identiteit stoornis (DIS).................................................................................................................35
Hoofdstuk 9. Begeleiding en behandeling bij verslavingsproblematiek.........................................................38
Comorbiditeit – dubbele diagnose.....................................................................................................................39
Behandeling........................................................................................................................................................40
Behandelingsmethoden.....................................................................................................................................41
Cognitieve gedragstherapie...........................................................................................................................41
Cognitieve interventies:.................................................................................................................................42
Wat kan de sociaal werker doen:.......................................................................................................................45
Hoofdstuk 13. Disruptieve impulsbeheersings- en andere gedragsstoornissen..............................................47
Hoofdstuk 14. Diagnostiek en behandeling van volwassenen met ADHD......................................................50
Hoofdstuk 17. Verstandelijke beperking en psychiatrie................................................................................52
,Hoofdstuk 1. Het biopsychosociale model.
Biologische psychiatrie
De psychiatrie is het medisch specialisme dat zich bezighoudt met de behandeling van
psychiatrische ziekten. Deze simpele, voor de moderne westerse mens vanzelfsprekende
opvatting, het zogenoemde ‘ziektemodel’, is historisch gezien van betrekkelijk recente datum
(zie ook Van Tilburg 2005). De geboorte van de psychiatrie als medisch specialisme heeft
plaatsgevonden in het Europa van de tweede helft van de achttiende eeuw, dus in de tijd van
de verlichting.
Soms hanteerde men al wel een ziektemodel en zocht men de oorzaak ervan in een
lichamelijk aandoening, zoals blijkt uit de term melancholie – zwarte gal. Hier duidde de
Grieken een depressie mee aan.
Philippe Pinel (1745-1826) is een arts die ten tijde van de Franse Revolutie de voorman
werd van een beweging die ‘krankzinnigen’ scheidde van de delinquenten en andere
onmaatschappelijke. Philippe nam ze op in wat nu een psychiatrisch ziekenhuis wordt
genoemd.
In de 19e en begin 20e eeuw was de pasgeboren psychiatrie voor inrichtingspsychiatrie. In
de inrichtingen gingen naast verpleegkundigen ook steeds meer artsen werken. Het werden
psychiatrische ziekenhuizen die streefde naar behandeling.
Wilhelm Griesinger (1817-1868) ‘Geestesziekten zijn hersenziekten.’
Hierbij werd voor onderzoek gebruik gemaakt van het pathologisch-anatomisch onderzoek
van de hersenen na de dood.
Het was ook de tijd waarin infectieziekten en ziekten door tekorten aan vitaminen werden
ontdekt, en dan vooral de ziekten die door bacteriën worden veroorzaakt. Men ontdekte dat
er voor sommige ziekten hele specifieke oorzaken bestonden. Het infectiemodel dat toen
werd ontwikkeld en leidde tot een serie ontdekkingen in de psychiatrie maar vooral ook
daarbuiten in de algemene geneeskunde, kan men een monocausaal model
(oorzaak-gevolg model) noemen: men vindt de enige en echte oorzaak voor een
aandoening met de daarbij horende pathologisch-anatomisch aan te tonen afwijkingen in het
lichaam en kan dan op zoek gaan naar de daarbij passende therapie.
Psychologische benadering
Edward Shorter (1997) benoemde die periode de ‘eerste biologische psychiatrie’
psychiatrie werd daarin benaderd als een bijzonder soort neurologie. Men zocht naar een
relatie tussen een eenvoudige oorzaak: een infectie ontstaan door een specifieke bacterie.
Psychiatrie werd daarin dus benaderd volgens een monocausaal biomedisch model.
Emil Kraeplin (1856-1926) staat bekend omdat hij de nadruk legde op het belang van een
nauwkeurige beschrijving van het klinische beeld en vooral ook het beloop op de langere
termijn van psychische ziekten. Kreaplin nam zijn patiënten op in de kliniek en beschreef
systematisch het ziektebeeld en vervolgens bijhouden hoe het met hen afliep. Uit deze
beschrijvingen van zijn patiënten leidde hij een aantal indelingsprincipes af. Men zou
Kreaplin de eerste klinisch epidemioloog kunnen noemen.
Uit deze beschrijvingen van zijn patiënten leidde hij een aantal indelingsprincipes af, die nu
nog gelden. Zo benadrukte hij het belang van het verschil tussen aandoeningen die door
aantoonbare hersenafwijkingen werden veroorzaakt en die waarbij dat niet het geval was.
Ook ontdekte hij het verschil in beloop tussen de schizofrene en de manisch-depressieve
psychosen.
3
, Kreaplin had de overtuiging dat er uiteindelijk een relatie zou worden gevonden tussen
stoornissen in de hersenfuncties en gedragsstoornissen. Maar dat men die alleen zou
kunenn vinden als men eerst de relatie zou kunnen bestuderen tussen het gewone gedrag
en de hersenfuncties. Daarmee erkende hij het belang van de psychologie, die bestudeert
hoe het gewone gedrag tot stand komt en uit welke functies dat is opgebouwd.
Sigmund Freud (1856-1939) ontwikkelde de Psychoanalyse: de klachten en symptomen
van zijn ‘hysterische’ patiënten berustten op onbewust gemaakte (‘verdrongen’) innerlijke
conflicten. Zij konden worden genezen door deze conflicten weer bewust te maken. Freud
deed dat door zijn patiënten liggend op een bank vrij te laten associëren over alles wat hun
maar inviel gedurende een therapeutische sessie, en dat vervolgens te ‘duiden’, dat wil
zeggen aan te geven wat de (voor de patiënt nog) verborgen betekenis van dat aldus
geproduceerde verhaal was.
Sociale psychiatrie
Perspectieven op afwijkend gedrag
- Biologisch
- Psychologisch
- Sociologisch
- Bio psychosociaal
Adolf Meyer (1866-1950) hield zich bezig met de nazorg van uit inrichtingen ontslagen
patiënten en stimuleerde hun terugkeer in de maatschappij. Daarnaast hield hij zich bezig
met onderzoek naar ziekmakende factoren in de moderne maatschappij en in een vroeg
stadium behandelen daarvan om opname te voorkomen. Dus met preventie. ij vond de
biologische, de psychologische en de sociologische benadering alle drie onmisbaar om het
ontstaan van psychische stoornissen in het algemeen en in het individuele geval in het
bijzonder te begrijpen. Hij hanteerde derhalve als een van de eersten een duidelijk
biopsychosociale benadering van de psychiatrische patiënt, door hemzelf nog aangeduid
met de term ‘psychobiologie’.
Biologische invalshoek
De biologische psychiatrie krijgt een enorm impuls door de ontdekking van de
psychofarmaca. In snel tempo komen achtereenvolgens de antipsychotica, de antidepressiva
en de anxiolytica ter beschikking.
Een heel bijzondere variant van biologisch denken in de psychiatrie is die waarbij men de
studie van het gedrag van dieren (de ‘ethologie’) gebruikt om inzicht te krijgen in de structuur
van het menselijk gedrag. Juist door te zoeken naar wat wij met de dieren gemeen hebben,
kunnen wij meer inzicht krijgen in de elementaire bouwstenen van ons eigen gedrag en de
functies die zij hebben. Een mooi voorbeeld is het onderzoek van de psychoanalyticus John
Bowlby (1907-1990) die, in de periode na de Tweede Wereldoorlog, een relatie legde
tussen het vroege hechtingsgedrag van jonge dieren en dat van jonge kinderen.
Werking van het zenuwstelsel
Neuronen synaps + neurotransmitters
Van de ene hersencel naar de andere hersencel moet er verbinding komen. Met een
psychiatrische stoornis moet er met medicatie de verbinding worden gemaakt. Door nicotine
kan de werking van het medicijn beter werken.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maximeonings. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
