Samenvatting Nectar 3e editie VWO 4 Hoofdstuk 8: Evolutie.
In de samenvatting zijn de volgende paragrafen samengevat:
8.1 Oorsprong van het leven (SE)
8.2 Ontstaan van nieuwe soorten (CE)
8.3 Een populatie vol allelen (CE)
8.4 Het verhaal van de fossielen (CE/SE)
8.5 Evolutie onderzocht (CE/SE)
All...
§8.1 Oorsprong van het leven
Fossielen: restanten van vroeger levende organismen
Evolutietheorie: theorie die verklaart hoe soorten veranderen en nieuwe soorten ontstaan
Selectiedruk: heeft invloed op het aandeel van een eigenschap id populatie
§8.2 Ontstaan van nieuwe soorten
Natuurlijke selectie bestaat uit 2 processen:
1. ‘Struggle for life’
Organismen voeren in hun leefomgeving een dagelijkse strijd om te overleven
2. ‘Survival of the fittest’
Individuen met eigenschappen die gunstig zijn in die leefomgeving hebben meer kans te overleven
De ‘fittest’ in een populatie leven het langst en krijgen de meeste nakomelingen
De omgeving oefent een selectiedruk uit op de overlevingskansen van individuen (bijv jarenlange droogte).
Als individuen met gunstige eigenschappen veel nakomelingen krijgen, neemt met elke nieuwe generatie het relatieve
aandeel van individuen met die gunstige eigenschappen id populatie verder toe. Na een aantal generaties en bij constante
selectiedruk bestaat vrijwel de gehele populatie uit individuen met die gunstige eigenschappen.
Allopatrische soortvorming: barrière splitst populatie in tweeën. In beide populaties komen mutaties voor, waardoor
eigenschappen veranderen. Bij opheffen vd barrière kunnen eigenschappen zo verschillen dat individuen uit beide
populaties elkaar niet meer als soortgenoot herkennen of vruchtbare nakomelingen meer krijgen: twee nieuwe soorten.
Sympatrische soortvorming: soortvorming zonder dat barrière populaties scheidt. Vaak gevolg van seksuele selectie.
Kunstmatige selectie: het fokken van dieren of kweken van planten met gewenste eigenschappen. (mens selecteert)
§8.3 Een populatie vol allelen
Recombinatie van allelen en mutaties ih DNA leiden tot variaties id erfelijke eigenschappen.
Allelfrequentie: frequentie waarin allelen in een populatie voorkomen.
Allelfrequentie verandert wanneer nieuwe allelen een succes blijken te zijn (bijv haarkleur is geografisch bepaald)
De populatiegenetica: bestudeert de genetische samenstelling van populaties
Door immigranten is de genetische diversiteit id West Europese landen toegenomen
Genenpool: erfelijke samenstelling van een populatie
Genenpool is verrijkt met nieuwe allelen die bij oorspronkelijke bewoners niet/nauwelijks voorkwamen
Gene flow: migratie van allelen vd ene populatie naar de andere
Genotypefrequenties voor deze bloedgroepen zijn te berekenen door aantal fenotypes ÷ aantal totale personen.
Bloedgroepstelsel MN kent drie bloedgroepen, bepaald door twee allelen:
1. Fenotype M LMLM ( 22 aantal fenotypes vd 730 22÷ 730 = 0,030) = de genotypefrequentie.
2. Fenotype MN LMLN ( 216 aantal fenotypes vd 730 216÷ 730 = 0,296)
N N
3. Fenotype N L L ( 492 aantal fenotypes vd 730 492÷ 730 = 0,674)
De ongelijke aantallen homozygoot dominant en homozygoot recessieve personen geven aan dat allel L N een groter aandeel
id populatie heeft dan LM. Beide allelfrequenties zijn af te leiden uit de aantallen genotypen of genotypefrequenties.
Frequentie van LM = 0,178 en van LN = 0,822
Frequentieverdeling: in een (theoretisch) oneindig grote populatie blijven de allel- en genotypefrequenties van generatie op
generatie gelijk MITS migratie, mutaties en natuurlijke selectie een rol spelen. En er is geen voorkeur voor bepaalde partner.
, Hardy-Weinberg-evenwicht: populatie die aan bovenstaande voorwaarde voldoet. (p + q = 1)
Voor allelfrequenties luidt de regel: Voor de genotypefrequenties geldt de regel:
p + q = 1 (de som vd allelfrequentie is 1) p2 + 2pq + q2 = 1 (de som vd genotypefrequentie is 1)
o p = allelfrequentie vh dominante allel o p2 = genotypefrequentie vd dominante homozygoot
o q = allelfrequentie vh recessieve allel
o 2pq = genotypefrequentie vd heterozygoot
o q2 = genotypefrequentie vd recessieve homozygoot
Genetic drift: een verandering id samenstelling vd genenpool
De allelfrequenties blijven in opeenvolgende generaties niet constant. - Haplotype met dominant allel dat gunstig is: neemt
in frequent toe.
- Haplotype met dominant allel dat ongunstig is, verdwijnt door selectie uit de populatie.
Op een recessief allel (a) dat ongunstig is, heeft selectie alleen invloed
bij individuen die homozygoot (aa) zijn. Via heterozygote (Aa) Basisregels bij p + q = 1 en p2 + 2pq + q2 = 1
individuen kunnen ongunstige recessieve allelen toch heel lang id 1. A = p en a = q
populatie aanwezig blijven. 2. Bepaal percentage homozygoot recessieven id
Founder effect: de genetische variatie in een gesloten gemeenschap is populatie q2
kleiner dan in een open gemeenschap. 3. Allelfrequentie q is te berekenen met: q=√ q2 4.
Mbv q is p te berekenen: p = 1 – q
5. Genotypefrequenties homozygoot dominante
individuen (p2) en heterozygoten (2pq) zijn nu te
berekenen via allelfrequenties
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JudithVWO. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
