Week 1- territorialiteit
Hoorcollege & Kort begrip
Deel 1: Algemene introductie
Auteursrecht: ‘Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens
rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.’ (Art. 1 Auteurswet (Aw))
1.Ratio en functie= wat bereiken auteursrechtelijke beschermen, doel: Cultuur auteursrecht (schilderij foto of een tekst) doel bevorderen van
culturele innovatie, creatie nieuwe creatieve werken aanmoedigen
2 theorieën belangrijkste primaire grondslagen:
1.Incentive theorie: stimulans van investeringen in informatieproducten = moedigt creatievelingen aan om creatief te zijn (doel bereiken)
-aanmoediging van creativiteit en investeringen door langere beschermingsperiode pragmatische grondslag
- Geen auteursrecht= ‘natuurlijke’ periode van marktexclusiviteit voorsprong van de eerste aanbieder voor andere namaken vooral in
deze tijd dat iemand makkelijk, waarom zou je dan nog investeren in dingen maken zonder dat je het terug verdient?
- Wel auteursrecht= ‘uitgebreide’ periode van marktexclusiviteit leeftijd auteur + 70 jaar (art. 37 lid 1 Aw). Periode om geld terug
verdienen.
2. Reward theorie: vergoeding van creatief werk= intellectuele prestatie verdient bescherming, focus auteur zelf beloond moet worden en niet op
samenleving zelf die beloond wordt natuurrechtelijke grondslag
-creatief werk van de maker leidt tot intellectuele eigendom want zonder maker zou het werk niet bestaan, werk wat hij creert verlengstuk van zijn
persoonlijkheid daarom zeggenschap hebben over wat daar mee gebeurd.
-werk draagt de persoonlijke stempel van de maker (persoonlijkheidsrechtelijke grondslag)
-maker heeft tijd en moeite gestoken in de creatie van het werk (redelijkheid en billijkheid)
Aannames:
-motor van vrije meningsuiting= hangt samen met incentive theorie, omdat de auteur een economisch exploiteerbaar recht krijgt in ruil voor vrije
mening. Vrijheid van meningsuiting ook deels ingeperkt omdat anderen niet gebruiken.
-opbouw/bevordering van culturele identiteit= land krijgt meer status als meer werken vanaf komen.
Auteursrecht functioneert als een inspiratiesysteem= haalt inspiratie publiek domein van culturele uitingen (cultureel erfgoed). Maker = exploitant
en tevens gebruiker exploiteert afgeronde werken gebruikt reeds bestaand materiaal voor nieuwe creaties. Voortbordurend om bestaand
materiaal ontstaat een informatiecyclus.
Auteursrecht VS Free flow of information= auteursrechten roepen prijsmonopolies in het leven en die beïnvloeden niet de vrije toegang tot
informatie. Bij personen in derdewereldlanden is deze informatie bijvoorbeeld minder beschikbaar.
2.object van bescherming= wanneer is er sprake auteursrechtelijke bescherming
Werk van letterkunde, wetenschap of kunst (art 1 Aw)= boeken, geschriften, toneelwerken, voordrachten, choreografie, muziek, tekeningen,
schilderijen, films, foto’s, game of thrones, broncode van een computer programma
‘Onder werken van letterkunde, wetenschap of kunst verstaat deze wet:
1°. boeken, brochures, nieuwsbladen, tijdschriften en alle andere 7°. aardrijkskundige kaarten;
geschriften; 8°. ontwerpen, schetsen en plastische werken, betrekkelijk tot de
2°. tooneelwerken en dramatisch-muzikale werken; bouwkunde, de aardrijkskunde, de plaatsbeschrijving of andere
3°. mondelinge voordrachten; wetenschappen;
4°. choreografische werken en pantomimes; 9°. fotografische werken;
5°. muziekwerken met of zonder woorden; 10°. filmwerken;
6°. teeken-, schilder-, bouw- en beeldhouwwerken, lithografieën, 11°. werken van toegepaste kunst en tekeningen en modellen van
graveer- en andere plaatwerken; nijverheid; (design en branding)
12°. computerprogramma's en het voorbereidend materiaal;
Open criterium=en in het algemeen ieder voortbrengsel op het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst, op welke wijze of in welken vorm het
ook tot uitdrukking zij gebracht.’ (dus geen limitatieve lijst).
Enkele feit dat iets in deze lijst staat is ook niet voldoende dient voldaan te worden aan de werktoets, Vereisten (cumulatief) Bij tentamen noem
deze 2 criteria en (HR Zonen Edstra).
1.eigen, oorspronkelijk karakter:vorm mag niet ontleend zijn aan die van een ander werk. Grotendeels zelf gemaakt hebben, niet bewust
ontleend hebben van een ander auteursrechtelijk beschermd werk.
2.persoonlijk stempel van de maker: vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en creatieve keuzes – een voortbrengsel van de
menselijke geest (gevolg te zijn gweest van vrije creatieve keuzes). Gaat niet om of iets mooi iets of niet.
Over algemeen is de werktoets een lage drempel, keuzes zijn vaak creatief.
Van vrije creatieve keuzes is geen sprake (-) HR Zonen Endstra/Nieuw Amsterdam= een vorm die zo banaal of triviaal= dat
daarachter geen creatieve arbeid van welke aard ook valt te aan te wijzen (niet te simpel).’ Een spontaan gesprek waarvan tevoren niet
over is nagedacht komt niet in aanmerking voor auteursrechtelijke bescherming. (HR voorkomen simpele gesprekken gemonopoliseerd)
Hvj EU Painer/Der Standard= maakt schoolfotograaf voldoende creatieve keuzes? = Hof zei van wel, bijvoorbeeld in de voorbereidende
fase belichting aanpassen en advies foto, ook de camera-instellingen en invalshoek, ook bepaalde technieken gebruiken.
Europese werktoets komt overeen met de Nederlandse werktoets (hij raad aan Nederlandse toets hanteren Europa 1 criteria maar in feite 2)
Hvj EU Infopaq/DDF I= Zelfs korte fragmenten van een werk, bestaande uit 11 woorden, kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn als ze zelfstandig
aan de werktoets voldoen (geeft invullin reproductierecht). Werkgebrip vergelijkbare criteria op Europees niveau basiseis: ‘eigen intellectuele
schepping’ focus op creatieve keuzes waardoor oorspronkelijke vormgeving wordt bereikt. ‘Enkel via de keuze, de schikking en de combinatie van
deze woorden op een oorspronkelijke wijze (NL= eigen oorspronkelijk karakter) kan de auteur uitdrukking aan zijn creatieve (NL= persoonlijke
stempel maker) geest geven en tot een resultaat komen dat een intellectuele schepping vormt.’
3.Uitdrukkingsvereiste= Nauwkeurig objectieve uitdrukkingsvorm= In de praktijk vaak geen problemen. Alleen bespreken indien er
aanknopingspunten zijn om te stellen dat dit criterium een probleem kan opleveren. Hvj EU Levola/Smilde= Smaak voldoet niet aan
uitdrukkingsvereiste want kan niet nauwkeurig en objectief (de identificatie van de smaak van een voedingsmiddel immers hoof-zakelijk op
smaakbeleving en smaakervaring, die subjectief en variabel zij).
Geuren= HvJ EU Lancôme/Kecofa= Hr bepaald dat betogen valt dat bij het creëren van een geur creatieve keuzes worden gemaakt ten
aanzien van de samenstelling van bijvoorbeeld de chemicaliën die de geur bepalen dus auteursrechtelijk beschermd. Na de uitspraak van
het HvJ EU in Levola/Smilde is het echter twijfelachtig. Wat betreft smaak oordeelde het Hof namelijk dat een werk nauwkeurig en
objectief uitgedrukt moet kunnen worden. Dat lijkt bij een geur, net als bij smaak, niet het geval te zijn. Net als een smaak rust een geur
op subjectieve, zintuiglijke waarneming.
Idee VS vorm art. 2 WIPO Auteursrechtverdrag= auteursrecht beschermt niet aan een werk ten grondslag liggende ideeën, concepten etc.
auteursrecht beschermt de individuele vorm die de maker heeft gekozen Idee hierachter is dat basisbeginselen en concepten vrij moeten blijven
van bescherming (Harry potter- jongen die naar toverschool gaat niet beschermd maar wel als zelfde verhalen gebruikt worden).
4. Uitingsvereiste= er kan pas sprake zijn van een werk zodra dit op enigerlei wijze is geuit (bv vastlegging op papier of een andere drager
uitvoering: gezongen, gespeeld, voorgedragen)
‘Corpus mysticum’ vs. ‘corpus mechanicum’ = auteursrecht ziet toe op corpus mysticum,
corpus mechanicum= het stoffelijke materiele exemplaar waarin dat werk besloten ligt bedoeld (dus de tastbare fysieke drager), deze is niet
beschermd. (tastbare verschijningsvorm van een werk) (exemplaar boek in je handen niet beschermd)
Corpus mysticum= auteursrecht beschermt geestelijke schepping, de onlichamelijke abstractie van de vastlegging (tekst in boek)
Geen duidelijke domeinafbakening= auteursrecht niet heel strikt is afgebakend (vergelijking octrooirecht)
-werk = materialisering van de individuele persoonlijkheid van de maker (bijzondere band tussen de maker en zijn creatie)
-auteursrecht komt automatisch tot stand door de scheppingsdaad, ontstaan van rechtswege
-geen formaliteiten = geen depot
Janssens – Impact van het internet= Geeft inzicht in het verveelvoudigingsrecht en openbaarmakingsrecht. Lees einde vak, staat veel stof in.
Deel 2: Territorialiteit van rechten (met name in internetomgeving)= houdt in dat rechten op gebied IE door nationale wetgevers wordt gemaakt
, HvJ EU Football Dataco/Sportradar= Sportradar (DUI) biedt online de dienst 'Sport Live Data' aan met informatie over UK-wedstrijden (Dataco
Sportradar), partij betwist bevoegdheid van de Engelse rechter.
Welk recht is van toepassing?= lex loci protectionis, recht van het land waar het recht wordt ingeroepen is van toepassing. Dus Engels recht.
Welke rechter is bevoegd?= art. 7 punt 2 Vo 1215/2012 (punt 29) gerecht van de plaats waar het schade-brengende feit zich heeft voorgedaan of
zich kan voordoen = sprake van relevant hergebruik (inbreuk makende handelingen: verveelvoudigen of openbaarmaken) in de UK? Hof geeft aan:
- Toegankelijkheid als zodanig niet voldoende om te stellen dat er sprake is van openbaarmakingsrecht in Engeland.
- Criterium is gerichtheid: aanbod van gegevens moet veeleer op de lidstaat gericht zijn= kijken hoe materiaal op website wordt
aangeboden: bijv de taal, de valuta.
o In casu: relevante factoren: Sportradar databank bevat gegevens over Engelse wedstrijden, contracten met gokdiensten in de
UK, Sportradar biedt gegevens in het Engels aan, niet slechts in het Duits.
HvJ EU Pinckney/KDG Mediatech= Gerichtheid is geen criterium meer om de bevoegdheid van de rechter te bepalen, speelt alleen een rol bij de
materiële inbreukvraag. Voor de bevoegdheid is voldoende dat de lidstaat waarvan die rechter zich bevindt
1. de door de eiser ingeroepen vermogensrechten beschermt en
2. de beweerde schade kan intreden in het rechtsgebied van de aangezochte rechter= Toegankelijk in dat land
Week 2- Persoonlijkheidsrechten
Deel 1: Persoonlijkheidsrechten
Persoonlijkheidsrechten= maken deel uit van groter overkoepelend begrip, het persoonlijkheidsrecht. Daarbij ligt een theorie ten grondslag dat jij
als maker iets van jouw eigen persoonlijkheid neerlegt in het werk dat je maakt. Er zijn individuele persoonlijke elementen die het resultaat van
jouw werk bepalen. (naamsrecht en portretrecht) vloeien voort art 25 aw
Artikel 25 Aw ‘De maker van een werk heeft, zelfs nadat hij zijn auteursrecht heeft overgedragen, de volgende rechten:
a. recht op naamsvermelding= het recht zich te verzetten tegen openbaarmaking van het werk zonder vermelding van zijn naam
b. indruk iemand anders auteur of wijziging naam werk= het recht zich te verzetten tegen de openbaarmaking van het werk onder een andere
naam of andere titel
c. wijzigen inhoud van het werk= het recht zich te verzetten tegen elke andere wijziging in het werk
d. bescherming reputatie auteur= het recht zich te verzetten tegen elke misvorming, verminking of andere aantasting. (van zwart wit, kleur, niet
creatieve effect wilde bereiken).
Overdraagbaarheid persoonlijkheidsrechten 25 lid 2= persoonlijkheidsrechten blijven altijd bij de maker (= niet overdraagbaar) tenzij overleden en
iemand anders aangewezen in testament Degene die exploitatierechten krijgt te allen tijde rekening houden persoonlijkheidsrechten auteur
Afstand doen persoonlijkheidsrechten 25 lid 3=
- van a naamsvermelding kan afstand worden gedaan.
-van b andere naam, wijziging titel en c wijzigingen algemeen genoemd kan afstand worden gedaan voor zover het wijzigingen in het
werk of in de benaming daarvan betreft.’
Discussie in literatuur of:
opvatting 1: afsluitende regeling van afstands-mogelijkheden, dus geen sub d afstand mogelijk (limitatieve lijst)
opvatting 2: slechts specifieke regels, afstand echter in het algemeen mogelijk dus ook sub d afstand mogelijk
Overzicht gebruikshandelingen=
-wijziging= verzet mogelijk op basis van art. 25 lid 1 sub c Aw
-misvorming, verminking, aantasting= verzet mogelijk op basis van art. 25 lid 1 sub d Aw, vereiste: zou nadeel kunnen toebrengen aan de eer of de
naam van de maker of de waarde in deze hoedanigheid= praktijk wijst uit dat het een lage drempel is, wordt ook gezegd dat verminking kan
ontstaan door in nieuwe context te plaatsen.
Rb. Groningen 10 september 2004 Eigendomsrechten en Persoonlijkheidsrechten= vaak in de architectuur, ging over de rode vloer in het theater,
was een stijlkenmerk waarvoor de architect bewust had gekozen. Wilden vloer wijzigen, architect met succes gezegd dat dit een verminking van
zijn interieurontwerp zou zijn want hij had bewust voor rood gekozen en deze vormgeving.
Rb Den Haag Naturalis= Verbouwing Naturalisgebouw aantasting in de zin artikel 25(1)(d) Aw: wezenlijke aantasting door verdwijnen belangrijke
auteursrechtelijke kenmerken ontwerp eiser.
-Vernietiging=
Hof Amsterdam de Bovenlanden= Elementen gebouw loskoppelen om woningen te realiseren in eerder kantoorpand. Architect vreest verlies van
stijlkenmerken van ‘organische architectuur’. Rechtbank zegt geen sprake inbreuk persoonlijkheidsrecht want geen wijziging want het gebouw
wordt deel vernietigd en ontstaat gehele nieuwe totaalindruk dus niet wijzigen of aantasten van het werk.
HR Wavin= In beginsel levert het vernietigen van een werkexemplaar geen inbreuk op het persoonlijkheidsrecht op want is geen aantasting (bij
meerdere exemplaren). Bij het werkexemplaar gaat het immers niet om de beschermde geestelijke schepping als zodanig (maar corpus
mechanicum dat niet beschermd is). Volgens HR – Wavin is echter in gevallen waar slechts één werkexemplaar bestaat een zorgvuldige
belangenafweging vereist (Reputatieschade weegt hier niet zwaarder dan wijzigen bestemmingsplan). De auteur moet met name de mogelijkheid
krijgen om het werk te documenteren (anders ook corpus mysticum verloren, geestelijke schepping). Anders misbruik van bevoegdheid ex 3:13 BW
kan opleveren. Dus van verbodsrecht naar documentatierecht.
Weer onderscheid tussen corpus mysticum en corpus mechanicum, vernietigen gebouw ziet toe op corpus mechanicum, het
corpus mysticum (werk auteursrechtelijke zin (geestelijke creatie) dat kan blijven bestaan door auteur documentatierecht toe te
kennen (maken van foto’s dan wel tekeningen zodat werk niet verloren gaat).
De Wavin-zaak had betrekking op een gebouw. In het geval van een schilderij zou bijvoorbeeld overwogen kunnen worden om de
eigenaar een verplichting op te leggen om het werk terug te geven aan de auteur (of dit tenminste aan te bieden). Op deze wijze zou
het fysieke exemplaar dat het kunstwerk behelst, behouden kunnen worden
Redelijkheidstoets persoonlijkheidsrechten= inherente beperkingen, persoonlijkheidsrechten zijn geen absolute rechten
-‘…tenzij het verzet zou zijn in strijd met de redelijkheid;…’ (art. 25 lid 1 sub a en c Aw)
-‘…welke nadeel zou kunnen toebrengen aan de eer of de naam van de maker of aan zijn waarde in deze hoedanigheid.’ (sub d)
Dus inherente begrenzing van het recht mogelijk, maken zaken vaak erg complex
Deel 2: Exploitatierecht Verveelvoudigen beginnen met verveelvoudigen omdat openbaarmaking altijd verveelvoudiging voorafgaat
Precieze definitie van verveelvoudiging ontbreekt nationale wet maar wel internationaal:
-Art. 9 lid 1 Berner Conventie= ‘De door deze Conventie beschermde auteurs van werken van letterkunde en kunst genieten het uitsluitende recht
om toestemming te verlenen tot het verveelvoudigen van deze werken, ongeacht op welke wijze en in welke vorm.’
-Art. 2 Auteursrechtrichtlijn= ‘…het uitsluitende recht, de directe of indirecte, tijdelijke of duurzame, volledige of gedeeltelijke reproductie van dit
materiaal, met welke middelen en in welke vorm ook, toe te staan of te verbieden.’
Verveelvoudigen ziet toe op alle mogelijke manieren van namaak dus natekenen, kopieerapparaat, pen overschrijven boek naspelen
enz. het gaat erom dat er een extra exemplaar van een werk of een deel van een werk ontstaat.
Art 13 Aw verveelvoudigen= ‘Onder de verveelvoudiging van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt mede verstaan de vertaling, de
muziek-schikking, de verfilming of toneelbewerking en in het algemeen iedere gehele of gedeeltelijke bewerking of nabootsing in gewijzigde vorm,
welke niet als een nieuw, oorspronkelijk werk moet worden aangemerkt.’ niet alleen letterlijke verveelvoudigen kan verveelvoudiging opleveren
maar ook een bewerking van het werk (wordt wel wat met werk gedaan maar niet letterlijk 1 op 1 overgenomen).
Hybride concept
reproduceren = kopiëren, corpus mechanicum uitgezonderd: tijdelijke reproductie 13a AW
bewerken = wijzigencorpus mysticumuitgezonderd: vrije bewerking 13 AW
vertaling, essentiele componenten overgenomen, copositie overgenomen, en uiterlijke vorm (bv schilderij naar foto) is verveelvoudiging.
Hyperlink is geen verveelvoudiging (alleen rechtstreeks eigen site plaatsen)
Verveelvoudiging art 14 Aw= stelt dat ook het vastleggen van het werk of een gedeelte daarvan op enig voorwerp dat bestemd is om een werk ten
gehore te brengen of te vertonen een verveelvoudiging oplevert (slechts een verduidelijking omdat handeling immers voldoet aan art. 13 Aw).
Stappenplan
1.Is het auteursrechtelijk beschermd artikel 10 Lid 1 Aw, werktoets:
a. Eigen oorspronkelijk karakter= vorm van het werk niet ontleend is aan een ander werk (zelf gemaakt)
b. Persoonlijke stempel van de maker= gevolg is van het maken van vrije creatieve keuzes (HR zonen Endstra) argumentatie:
i. Verschillende kleuren gekozen
