1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie → psyche = geest ologie = gebied van studie
Het terrein van de psychologie bestaat zowel interne geestelijke processen (die we alleen indirect
waarnemen zoals denken, voelen, begeren) als externe gedragingen (direct waarneembaar zoals
praten, glimlachen en lopen). De wetenschap van psychologie is gebaseerd op objectieve,
verifieerbare gebeurtenissen.
Drie manieren om psychologie te bedrijven
Psychologen vallen in drie groepen onder te verdelen:
- Experimenteel psychologen (onderzoek psychologen): vormen de kleinste groep. Ze voeren
het meeste onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëert. De meesten werken op
universiteiten.
- Docenten psychologie Geven vooral les op Hogescholen of universiteiten. Op universiteiten
doen ze ook wetenschappelijk onderzoek. Soms behandelen ze ook mensen, bijvoorbeeld als
ze werken op de afdeling medische psychologie.
- Toegepast psychologen gebruiken de kennis die door experimenteel psychologen is vergaard
om problemen van mensen op te lossen door middel van trainingen, het inzetten van
speciale diagnostische testen of andere psychologische interventies.
Specialisaties in de toegepaste psychologie
Arbeids- en organisatiepsychologen: gespecialiseerd in aanpassingen aan de werkplek die de
productiviteit en de arbeidsmoraal van de werknemers moeten maximaliseren.
Sportpsychologen: helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren, door
trainingssessies te plannen en door hen te leren hun emoties onder druk te beheersen.
Schoolpsychologen: zijn deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Ook houden zij zich
bezig met het gezin of persoonlijke omstandigheden die schoolprestaties kunnen
beïnvloeden. Diagnosticeren leerproblemen en adviseren zo leerkrachten.
Gezondheidspsychologen (GZ-psycholoog): werken in alle sectoren van de gezondheidszorg.
Hun patiënten hebben zowel lichamelijke als psychische problemen als gevolg van
bijvoorbeeld een hersenbloeding, alcoholisme of een amputatie.
Klinische psychologen: helpen mensen zich aan te passen op sociaal of emotioneel gebied, of
om moeilijke keuzes in relaties, hun carrière of opleiding te maken.
Forensische psychologen: leveren hun psychologische expertise aan het wets- en
rechtssysteem. Een van de nieuwste specialismen en in korte tijd heel populair door
bijvoorbeeld CSI. Forensisch psychologen kunnen gevangenen in penitiaire of tbs-inrichtingen
testen om vast te stellen of ze vrijgelaten kunnen worden.
Omgevingspsychologen: proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren. Ze bestuderen bijvoorbeeld de invloed van groene ruimten in de binnenstad op
de schoolprestaties van kinderen of verzinnen manieren om milieuvriendelijk gedrag te
stimuleren.
Gerontopsychologen: vormen een van de nieuwste vakgroepen in de psychologie. Helpen
ouderen om hun gezondheid en welzijn te behouden en effectief te leren omgaan met
leeftijd gerelateerde problemen. Gerontopsychologen beoordelen het functioneren van
ouderen en verstrekken begeleiding.
,Psychologie is geen psychiatrie
Vrijwel alle psychiaters behandelen geestelijke stoornissen (zoals schizofrenie). Enkele psychologen
doen dit ook, maar hier houdt het wel zo ongeveer op. Psychiatrie is een medisch specialisme en
maakt geen deel uit van de psychologie. Psychiaters hebben een medische opleiding gevolgd en
daarna nog een gespecialiseerde opleiding in de behandeling van geestelijke en gedragsmatige
problemen. Psychiaters bekijken hun patiënten dus vanuit een medisch oogpunt. Psychologie is een
breder vakgebied dat het hele terrein van het menselijk gedrag en geestelijke processen beslaat.
, Hoofdstuk 2 Sensatie en perceptie
Sensorische psychologie is de psychologie over de zintuigen.
Zintuigen = we ervaren de wereld niet direct maar via een reeks ‘filters’, die filters heten zintuigen.
Sensatie = het proces waarbij gestimuleerde receptoren (zoals in de ogen of de oren) een patroon
van neutrale impulsen creëren. Dit patroon representeert de waargenomen stimuli in de hersenen,
waardoor een initiële ervaring van de stimuli ontstaat. Sensatie is dus onze eerste gewaarwording
van de stimulus. Perceptie creëert.
De hersenen ontvangen stimuli uit de buitenwereld dus nooit rechtstreeks. Ze moeten altijd
vertrouwen op informatie die afkomstig is van het sensorisch systeem, dat als tussenpersoon
fungeert en een gecodeerde neurale boodschap doorgeeft, waaruit de hersenen hun eigen ervaring
moeten destilleren.
Drie kenmerken die alle zintuigen met elkaar gemeen hebben. Deze kenmerken bepalen welke
stimuli in sensaties worden omgezet, wat de kwaliteit en het effect van die sensaties zullen zijn en of
ze tot ons bewustzijn zullen doordringen:
1. Transductie
2. Sensorische adaptie
3. Drempels
Transductie
Externe stimuli kunnen de hersenen nooit rechtstreeks bereiken. Alle informatie die de zintuigen
opvangen, wordt door neuronen in de vorm van neurale impulsen naar de hersenen verstuurd. Bij
alle zintuigen is het de taak van de sensorische receptoren om de informatie van een stimulus om te
zetten in elektrochemische signalen. Deze neurale impulsen zijn de enige taal die de hersenen
begrijpen. Sensaties als ‘rood’ of ‘koud’ dringen alleen tot ons bewustzijn door als die neurale
signalen de cerebrale cortex bereiken. Dit proces lijkt zo rechtstreeks en direct te verlopen dat we
geneigd zijn te denken dat de sensatie van ‘rood’ kenmerkend is voor een tomaat en ‘koud’ voor ijs.
Dat is niet zo.
Het proces waarbij fysische energie, zoals lichtgolven, wordt omgezet in neurale impulsen noemen
we transductie (omvorming). Transductie begint op het moment dat een sensorische neuron een
fysische stimulus (zoals de geluidsgolf van een trillende snaar) opvangt. Als de stimulus het
bijpassende zintuig bereikt (in dit geval het oor), worden de gespecialiseerde neuronen in dat zintuig
(= receptoren) geactiveerd. Ze receptoren zetten hun prikkeling vervolgens om in een zenuwimpuls.
Sensorische adaptie
Onze zintuigen zijn vooral gericht op veranderingen. Hun receptoren zijn gespecialiseerd in het
verzamelen van informatie over nieuwe gebeurtenissen in de omgeving. Je omgeving overstelpt je
met stimuli, je zintuigen zijn hier op aangepast. Sensorische adaptie wil zeggen dat zintuigen steeds
minder gevoelig worden naarmate een stimulus langer aanhoudt (schrikken van koud water maar er
vervolgens wel in zwemmen). Stimuli waarvan de intensiteit of andere kenmerken niet veranderen,
zullen langzamerhand naar de achtergrond van je bewustzijn verplaatsen. Elke verandering in de
signalen die je ontvangt zal daarentegen je aandacht trekken (bijvoorbeeld als je langzaamaan went
aan verkeersgeluiden naast je slaapkamer en er ineens een ambulance langs komt).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RachelleRxx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.