Samenvatting van het HELE boek cultuur en opvoeding van Lotty Eldering (7e editie)
Hoofdstuk 1 tot en met 9
ISBN: 978 90 477 0633 5
Interculturele pedagogiek, bachelor jaar 2, Rijksuniversiteit Groningen
Geschreven voor studiejaar 2020/2021
Interculturele pedagogiek
Samenvatting boek: cultuur en opvoeding – Lotty Eldering
Hoofdstuk 1 – inleiding
Intentioneel opvoeden = ouders reflecteren op hun opvoedend handelen en sturend optreden
Functionele opvoeding = de vanzelfsprekende dagelijkse omgang met kinderen
Socialisatie = niet alleen intentionele/functionele opvoeding in het gezin voor ogen, maar ook de
invloed van de wijdere omgeving en maatschappelijke context op het gezin en een opgroeiend kind.
Dit wordt de ecologische benadering genoemd.
De context waarin een kind opgroeit heeft grote invloed op diens ontwikkeling en gedrag.
In Westerse landen is intentioneel opvoeden belangrijk en opvoeding is verwetenschappelijkt.
In niet-westerse culturen zijn ouders veel minder bewust bezig met het opvoeden van hun kinderen.
Zij hebben een duidelijk rollenpatroon en kinderen helpen om hun gezin van levensonderhoud te
voorzien. Het uiteindelijke doel van de opvoeding is om van kinderen competente leden van de
samenleving te maken. De eisen hiervoor verschillen per samenleving en cultuur.
1.1 interculturele pedagogiek
interculturele pedagogiek richt zich op het beschrijven en verklaren van verschijnselen, het
ontwikkelen en beproeven van handelingsaanwijzingen en interventies, en het werken aan een
normatief kader.
Er zijn grote verschillen tussen interculturele pedagogiek en normale pedagogiek. Deze
vloeien voort uit:
1. Veel allochtone ouders zijn afkomstig uit een samenleving met andere cultuur. Als
gevolg hiervan groeien hun kinderen op in een biculturele samenleving.
2. Allochtone ouders en kinderen maken een ingrijpend acculturatieproces door.
3. De allochtone populatie heeft gemiddeld genomen een lage sociale positie in de
Nederlandse samenleving.
Emigratie naar een samenleving met een andere cultuur en opgroeien in een biculturele omgeving
doen een sterk beroep op de flexibiliteit en creativiteit van allochtone ouders en kinderen.
Hoofdstuk 2 – allochtonen in Nederland
2.1 identificatiecriteria
Allochtoon betekent letterlijk ‘afkomstig van een andere bodem, een ander land’. De meest
gebruikte criteria om allochtonen in Nederland te identificeren zijn:
1. Nationaliteit
2. Geboorteland
3. Geboorteland van de ouders
1
,De omvang van de allochtone populatie in een land is afhankelijk van de identificatiecriteria die men
gebruikt. Naarmate een groep langer in een land verblijft, wordt het steeds moeilijker deze te
identificeren.
2.2 herkomst en omvang allochtonenpopulatie
Sinds ruim 60 jaar heeft Nederland te maken met een omvangrijke immigratie uit zowel
westerse als niet-westerse landen. Het betreft:
- Landen met een vergelijkbare sociaaleconomische structuur en cultuur
- voormalige koloniën kwamen om politieke redenen of om onderwijs te volgen
- landen rond de Middellandse zee kwamen om economische redenen
De afgelopen decennia is ook het aantal vluchtelingen en met name asielzoekers sterk
toegenomen. Deze immigrantengroeperingen zijn in verschillende periodes en om
verschillende redenen naar Nederland gekomen
Sinds 1983 voert Nederland een specifiek beleid voor de volgende minderheidsgroeperingen:
- immigranten uit de voormalige koloniën
- buitenlandse werknemers en hun gezinnen uit de landen rond de Middellandse Zee.
- vluchtelingen en asielgerechtigden personen
- zigeuners en woonwagenbewoners
Voor het vaststellen van de omvang van deze groeperingen wordt gebruik gemaakt van objectieve
identificatiecriteria, zoals geboorteland.
Vestigingsoverschot = aantal immigranten – aantal emigranten
2.3 migratie, een proces in fasen
Migratie wordt vaak gezien als een proces dat bepaald wordt door push- en pullfactoren die op
verschillende vlakken werkzaam zijn (economisch, politiek, religieus). Deze factoren zijn er zowel op
collectief als op individueel niveau
- pushfactoren: stimuleren tot emigratie (wegduwen)
- pullfactoren: stimuleren tot immigratie (aantrekken)
Migratie uit Suriname
Kinderen uit Suriname werden voornamelijk naar Nederland gestuurd om onderwijs te volgen
(pullfactor NL). Later gingen ook mensen emigreren vanwege politieke en economische redenen
(pushfactor Suriname).
Migratie uit Marokko en Turkije
In de migratiebeweging uit Marokko en Turkije zijn de volgende fasen te onderscheiden:
1. de periode van arbeidsmigratie
a. mannen migreerden primair om hun situatie in eigen land te verbeteren
2. gezinshereniging in Nederland
a. arbeidsmigranten besloten om hun gezin naar Nederland te halen
3. vorming van etnische gemeenschappen met eigen voorzieningen
4. gezinsvorming
a. ze huwelijkten hun zoons en dochters uit aan een partner uit het land van herkomst,
die vervolgens ook naar Nederland kwam
Verschillen in achtergrond tussen Marokkanen en Turken
2
, - Marrokkanen hebben over het algemeen weinig/geen onderwijs gevolgd en zijn veelal
analfabeet. Turken hebben vaak wel een aantal jaar onderwijs gevolgd en hebben weinig
analfabeten
- In Marokko is er geen scheiding tussen kerk en staat. Turkije is een seculiere staat
Invloed voorgeschiedenis
Acculturatie = wanneer twee groeperingen met een eigen cultuur langdurig met elkaar in contact
zijn, ontstaat er een proces van cultuurverandering.
De voorgeschiedenis van immigranten in Nederland kan van invloed zijn op het integratieproces hier.
Het migratieproces en de hierin te onderscheiden fasen op collectief niveau vormen de context
waarbinnen de migratie van individuele personen plaatsvindt. Behalve de genoemde economische,
politieke en religieuze factoren op collectief niveau, zijn juist persoonlijke omstandigheden zoals
ziekte, familieverhoudingen en statusverlies van invloed op de beslissing te emigreren. Elke
persoonlijke migratiegeschiedenis is uniek.
2.4 enkele demografische kenmerken
Sekseratio, verblijfsduur en leeftijdsopbouw
- In de eerste fase arbeidsmigranten waren het veelal mannen. Nu is de sekseratio in balans.
- De verblijfsduur verschilt per land waar de immigranten vandaan komen
- De allochtone bevolking is een jonge bevolking. Dit geld vooral voor voormalige vluchtelingen
Veranderingen in samenstelling van de allochtonenpopulatie
- De samenstelling is veranderd en zal de komende decennia blijven veranderen. De
veranderingen betreffen zowel de verschillen tussen de generaties en de etnische en
nationale herkomst
Concentratie
- Bijna 12% van de bevolking in Nederland bestaat uit niet-westerse allochtonen
- De meeste allochtonen wonen in de randstad
- Concentratiewijken: wijken waarin meer dan de helft van de mensen uit allochtonen bestaat
- Vluchtelingen wonen minder vaak in concentratiewijken
Samenstelling huishoudens
- De meeste Marokkaanse en Turkse kinderen groeien op in een gezin met twee ouders. Soms
maken ook andere familieleden deel uit van het huishouden
- Bij Surinaamse en Antilliaanse allochtonen tref je veelal eenoudergezinnen aan.
- Hoewel de huishoudens van allochtonen gemiddeld groter zijn dan die van de autochtonen,
neemt het kindertal in deze gezinnen af
Hoofdstuk 3 – theoretisch kader
3.1 integratie en acculturatie
3
, Immigratie leidt tot een langdurig interactieproces tussen immigranten en de ontvangende
samenleving. Aan dit proces zijn verschillende, met elkaar samenhangende deelprocessen te
onderscheiden. De belangrijkste hiervan zijn integratie en acculturatie
- Integratie = heeft primair betrekking op de participatie van immigranten in maatschappelijke
instituties en op hun sociale mobiliteit
- Acculturatie = verwijst naar een cultureel veranderingsproces dat op gang komt wanneer
twee groeperingen met een verschillende cultuur met elkaar in contact komen. Dit contact
ontstaat meestal door emigratie naar een samenleving met een andere cultuur.
3.1.1 integratie
Er worden drie mogelijke eindstadia van het interactieproces tussen immigranten en de samenleving
onderscheiden:
1. De afstammelingen van immigranten zijn niet meer als een collectiviteit te onderscheiden. Ze
zijn in cultureel en sociaal opzicht in de samenleving geabsorbeerd. In Engelstalige literatuur
wordt dit omschreven als assimilatie of absorptie.
2. Wanneer de afstammelingen van immigranten in cultuur opzicht nog wel een herkende
collectiviteit vormen, maar in sociaal opzicht volledig aan de samenleving deelnemen. De
herkenbaarheid betreft meestal een of meer kerninstituties zoals huwelijk en/of religie.
3. De afstammelingen van migranten zijn een minderheid geworden in de samenleving. Ze
hebben gedurende meerdere generaties een lage sociale positie in de samenleving. Hierbij
gaat het om de positie op centrale maatschappelijke terreinen zoals de arbeidsmarkt, de
woningmarkt, het onderwijssysteem en het rechtssysteem. Ze participeren niet of op
ondergeschikte wijze en stijgen nauwelijks op de maatschappelijke ladder.
De uitkomst van het interactieproces tussen immigranten en de samenleving wordt bepaald door
getals- en machtsverhoudingen en door de kenmerken van de immigrantengroepering.
3.1.2 acculturatie
Acculturatie = het veranderingsproces dat ontstaat wanneer twee autonome culturen in langdurig en
direct contact met elkaar zijn.
Dit proces kent verschillende dimensies, zoals de richting van het acculturatieproces en de snelheid
en de reikwijdte van cultuurveranderingen. Het is een complex proces dat beïnvloed wordt door
culturele, sociale en psychische factoren zoals:
1. De culturele kenmerken van de groeperingen die met elkaar in contact zijn
2. De attitude van de etnische groepen ten aanzien van acculturatie
3. De ervaringen die reeds met de andere groeperingen zijn opgedaan
4. De getals- en machtsverhoudingen
5. De mate van participatie aan de andere samenleving
De openheid van een cultuur bepaalt in belangrijke mate het acculturatieproces. Ook de mate van
(latente) conflicten binnen een cultuur kan invloed hebben op het acculturatieproces.
Attitude ten opzichte van acculturatie
Ook de attitude van de etnische groeperingen en hun ervaringen met andere groepen in de
samenleving bepalen de bereidheid tot acculturatie. Berry onderscheidt vier acculturatiestrategieën
op grond van de attitude van de etnische groeperingen ten aanzien van relaties met andere groepen
in de samenleving en het behoud van de eigen cultuur.
- Integratie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EstherWeverink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,98. Je zit daarna nergens aan vast.
