Samenvatting boek ‘Drugs en
Alcohol’
Hoofdstuk 1 Wat zijn drugs en hoe werken ze?
1.1 Drugs zijn stoffen die het functioneren van het centrale zenuwstelsel veranderen en die gebruikt
worden met het doel om het bewustzijn te veranderen zonder dat daarvoor een medische indicatie
is.
Er is sprake van designer drugs wanneer er veranderingen worden aangebracht met de bedoeling
een nieuwe drug te maken.
De moleculen van de werkzame stoffen, veroorzaken de effecten.
Voor de beoordeling van risico’s moet altijd gekeken worden naar de afzonderlijke stoffen en de
manier waarop ze toegediend worden.
1.2 Er zijn drie soorten drugs:
Verdovende middelen:
Wat doet de drug? Om welke stoffen gaat Effect op het lichaam
het?
Maakt rustig Alcohol Vertraagde hartslag en ademhaling
Blij Opium Spieren ontspannen
Vermindert angst Morfine Zintuigen functioneren minder
naarmate de dosis toeneemt
Bij kleine hoeveelheid voelen Heroine Soms sprake van kleine pupillen en
mensen zich fit, doordat En slaap- en obstipatie
vermoeidheid verdoofd wordt kalmeringsmiddelen
Stimulerende middelen:
Wat doet de drug? Om welke stoffen gaat het? Effect op het lichaam
Energiek Nicotine Versnelde hartslag en
ademhaling
Alert Cafeïne Verminderde eetlust
Opgewekt Cocaïne Spieren spannen
Toename zelfvertrouwen, kan Efedra Bloeddruk gaat omhoog
de hele wereld aan
Concentratie is beter Amfetamine Pupillen worden groot
Xtc Blaas en darmen willen zich
Khat ledigen
Middelen die de zintuigelijke ervaringen veranderen:
Wat doet de drug? Om welke stoffen gaat het? Effect op het lichaam
Waarneming van de LSD Iets versnelde hartslag en
buitenwereld is anders verhoogde bloeddruk
Kleuren intenser, vormen Psilocybine bevattende Pupillen verwijden
veranderen of dingen zien die paddenstoelen
er niet zijn
Tijd gaat langzaam of staat stil Sommige cactussoorten Licht transpireren
1
, Ruimtes worden groter of Allerlei planten uit het tropisch Misselijk
kleiner regenwoud
De effecten zijn afhankelijk van de drug, de dosis en de set (persoonlijke eigenschappen) en setting.
1.3 Drugs kan gebruikt worden bij religie (vroeger), als medicijn, als voedsel of om prestaties te
verhogen en als genotsmiddel.
1.4 Redenen om te gebruiken:
- Nieuwsgierig;
- Bij een groep willen horen;
- Aanbod/beschikbaarheid van drugs;
- Ontspanning
- Als kalmeringsmiddel -> ‘lekkerder in je vel zitten’
Omgevingsfactoren, persoonlijke factoren (later steeds meer), het hebben van problemen en
genetische factoren spelen een rol.
1.5
Er zijn vijf soorten gebruikers:
- De experimentele gebruiker: nieuwsgierig naar het effect. Maximaal een aantal keren en
geen vast patroon in het gebruik.
- De recreatieve gebruiker: Kent het effect. Hij wil van stemming veranderen. Het vindt
onregelmatig plaats en heeft geen negatieve gevolgen voor het leven van de gebruiker.
- De gewoontegebruiker: Volgens een bepaald patroon. De gebruiker heeft wel de controle.
Wanneer er niet gebruikt kan worden op het vaste tijdstip, kan hij dit nog makkelijk
overwinnen. Het gebruik heeft geen gevolgen voor het leven.
- De excessieve gebruiker: Gebruikt veel en regelmatig. Heeft gevolgen voor school, werk,
relaties en gezondheid. Er begint een duidelijk verlangen naar drugs te ontstaan.
- De verslaafde gebruiker: Verlangt naar gebruik. Er kan bijna geen weerstand worden
geboden. Het gebruik roept problemen op, neemt steeds meer tijd in beslag en gaat het
leven overheersen.
1.6
Om de hersenen te kunnen bereiken, moet de drug eerst in de bloedbaan komen. De snelheid
waarmee drugs de hersenen bereiken bepaalt het verslavend effect. De snelheid van het effect hangt
af van waar de drugs terechtkomen: De grote bloedsomloop voorziet alle organen van zuurstof, loopt
van het hart naar de organen en weer terug. De kleine bloedsomloop zorgt ervoor dat het bloed
weer zuurstof opneemt en loopt van het hart naar de longen en weer terug. Om deze beide te
doorlopen heeft het bloed 1 minuut nodig.
Drugs kunnen op verschillende manieren in het lichaam terechtkomen:
- Eten, drinken of slikken: Ze komen via de mond, maag en darmen in het bloed terecht. Na de
darmen passeert het bloed de lever, daar wordt een deel van de drug afgebroken (first pass
effect). Van de lever gaat het naar het hart, naar de longen en weer terug. Daarna pompt het
hart het bloed met de drugs naar alle organen. Het duurt zo’n 20 tot 30 minuten.
- Roken/inhaleren: Steeds een deel van de dosis. Via de longblaasjes komt het in het bloed
terecht, in de kleine bloedsomloop. Roken/inhaleren is de snelste methode om effecten van
drugs te voelen (7-10 seconden).
- Spuiten: Door de ader, spier of direct onder de huid komt het in de bloedbaan, naar het hart.
Eerst de kleine bloedsomloop, daarna de grote. Doordat de hele dosis in een keer toegediend
wordt, voelt men een intense flash. In de ader treedt het effect na 15-30 seconden op en in
de spier of onder de huid na 3-5 minuten.
2
, - Snuiven: Het lost in het neusslijmvlies op en komt in de bloedbaan. Het bloed gaat naar het
hart, door de kleine bloedsomloop naar de hersenen. Effecten treden na enkele minuten op.
- Absorberen van de huid: bijvoorbeeld nicotinepleisters. Het wordt een lange tijd gelijkmatig
afgegeven. Er treedt effect op na 1-2 dagen.
De effecten zijn afhankelijk van de hoeveelheid bloed: Bij weinig bloed zijn de effecten sterker. De
effecten op de organen hangen ook af van de doorbloeding in de organen. Op spieren hebben drugs
minder invloed.
Er zit een bloed-hersenbarrière (dubbele cellaag) om de hersenen, om de hersenen te beschermen.
Drugs en alcohol kunnen hier wel doorheen.
Wanneer alcohol en drugs in je hersenen komen, beïnvloeden zij de werking van de zenuwen. Drugs
beinvloeden de prikkeloverdracht tussen de zenuwen. Zenuwen geven chemische stofjes
(neurotransmitters) signalen aan elkaar door. Drugs zorgen ervoor dat dit toe- of afneemt. Hierdoor
worden de zenuwen extra of minder geprikkeld.
Vanuit de hersenen komen de drugs weer in het bloed terecht en worden in de lever afgebroken. Dit
doet hij met allerlei stoffen (enzymen).
Als de drug snel wordt afgebroken, zijn de effecten ook van kortere duur. Factoren die van invloed
zijn op de afbraaksnelheid zijn:
- Leeftijd: de productie van enzymen neemt bij het ouder worden af;
- Etniciteit: Aziaten breken acetaldehyde slechter af dan blanken;
- Gezondheid;
- Sekse: Vrouwen hebben sneller een hoger promillage dan mannen.
Halfwaardetijd = de tijd die het lichaam nodig heeft om de concentratie van de stof in het bloed met
de helft te verminderen.
1.6.5. ‘Uitscheiding’ doorlezen voor de toets.
1.7
Het menselijk zenuwstelsel bestaat uit:
- Het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg)
- Perifere zenuwstelsel (ontvangt signalen uit de buitenwereld en geeft deze door aan het
centrale zenuwstelsel)
Het perifere zenuwstelsel bestaat uit een willekeurig en autonoom deel. Het willekeurige
zenuwstelsel regels de bewegingen die de mens onder controle heeft. Het autonome deel regelt de
functies die de mens niet onder controle heeft: werking van organen als hart, klieren, spijsvertering,
ademhaling.
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit:
- Sympathisch deel (zorgt dat ons lichaam goed reageert op stress of dreiging, de hartslag
wordt gestimuleerd, luchtwegen zetten zich uit en de spieren spannen zich);
- Parasympathische deel (brengt het lichaam in rust na de dreiging, hartslag en ademhaling
gaan weer omlaag).
Cocaïne en amfetamine stimuleren het sympathische deel en heroïne het parasympathische deel.
Verslaving kan gezien worden als een aandoening van de hersenen. De hersenen bestaan uit een oud
deel: hersenstam, middenhersenen en het beloningscentrum. En een nieuw deel (neocortex) is het
rationele deel van de hersenen. Het zorgt ervoor dat de mens info kan interpreteren, begrijpen en
beoordelen.
De hersenstam ligt tussen het ruggenmerg en de hersenen. Vanuit daar worden vitale functies als
ademhaling, hartslag, bloeddruk, spijsvertering en slapen bestuurd.
3
, De middenhersenen liggen vlakbij de hersenstam. Zij zijn betrokken bij onbewust instinctief gedrag,
emoties en stemmingen. Een belangrijk deel van de middenhersenen is het beloningscentrum (zorgt
ervoor dat bepaalde gedragingen met een prettig gevoel beloond worden, zoals drinken bij dorst).
Alcohol en drugs prikkelen ook het beloningscentrum op zeer krachtige manier.
Bij het ontstaan van verslaving zijn van belang:
- Het beloningscentrum: iemand met een slecht functionerend beloningscentrum zal extra
gevoelig zijn voor drugs. Werkt het normaal? Dan zou de prikkeling van drugs bijvoorbeeld
een te sterk en dus negatief effect kunnen hebben. Bepaalde genen kunnen het functioneren
van het beloningscentrum verminderen. Ook langdurig drugsgebruik is een oorzaak.
- Het geheugen: Het positieve gevoel na gebruik en de situatie waarin het plaatsvond, wordt
door de middenhersenen in het geheugen opgeslagen als zeer sterke herinnering. Deze
herinnering kan later een zeer sterk verlangen oproepen.
- De nieuwe hersenen: vormen het rationele deel. Een deel van de nieuwe hersenen heeft tot
taak om conflicten tussen verlangens en rationele overwegingen in goede banen te leiden.
Bij verslaafden functioneert het deel van de nieuwe hersenen dat met deze interne
conflicten moet omgaan minder goed.
Alcohol en drugs verstoren de prikkeloverdracht tussen zenuwen. Deze overdracht tussen de
zenuwcellen verloopt via een chemisch proces. Een zenuwcel bestaat uit een cellichaam met enkele
korte uitlopers (de dendrieten) en een lange uitloper (het axon). Het axon van de ene cel maakt
contact met de dendrieten van de volgende cel. Tussen het axon en de dendrieten ligt een ruimte ->
de synaptische spleet. Het contact tussen zenuwen vindt plaats met behulp van chemische stofjes ->
overdrachtsstofjes of neurotransmitters.
Neurotransmitters zitten in kleine blaasjes aan het uiteinde van het axon en kunnen van daaruit de
synaptische spleet oversteken en zich hechten aan bepaalde structuren van de dendriet of volgende
cel. Deze structuren worden receptoren genoemd. Door de hechting wordt het mogelijk de
elektrische lading van de dendriet te veranderen. Wordt hij positief? Dan zal de zenuwsignalen
afvuren. Negatief? Dan zal het afvuren van signalen door de zenuwcel geremd worden.
Na de hechting aan de receptor laat de neurotransmitter los en gaat terug naar de zenuw waar hij
oorspronkelijk vandaan kwam. Het teruggaan gebeurt met een soort pompje -> de transporter.
Neurotransmitters zijn dus stoffen die zorgen voor de communicatie, ofwel de prikkeloverdracht,
tussen zenuwen. Het proces van prikkeloverdracht gaat als volgt:
1. De boodschap, het elektrische signaaltje, komt bij het uiteinde van het axon aan.
2. De zakjes aan het uiteinde van het axon gaan open en neurotransmitters komen vrij.
3. De neurotransmitters komen in de synaptische spleet terecht en steken deze over.
4. De neurotransmitters hechten zich aan de receptoren.
5. De elektrische lading van de dendriet verandert. De ontvangende zenuw zal harder of juist
minder hard gaan vuren.
6. De neurotransmitter koppelt zich los.
7. De neurotransmitter wordt afgebroken of:
8. De neurotransmitter wordt door de transporter naar de oorspronkelijke zenuw
teruggebracht.
Alcohol en drugs veranderen de werking van neurotransmitters en grijpen in op dit systeem van
prikkeloverdracht. De veranderende neurotransmissie leidt tot een andere prikkeloverdracht dan
normaal. Hierdoor wordt het beloningscentrum extra geprikkeld en veranderen allerlei lichamelijke
processen. Daarom voelen mensen zich na gebruik lekker.
Drugs kunnen de neurotransmissie op de volgende manieren beïnvloeden:
- De afgifte van neurotransmitters stimuleren: drugs dringen in de zakjes aan het uiteinde van
de zenuw binnen en duwen de neurotransmitters naar buiten.
4
