Klopto 1.3 hoorcollege 1
Pathologie: Schildklier & Graves – Marc Veenstra
Een struma kan gepaard gaan met een:
• Toegenomen schildklierhormoonproductie (hyperthyreoïdie)
• Vermindering van de schildklierhormoonproductie (hypothyreoïdie)
• Normale functie (euthyreoïdie)
Voornamelijk bij vrouwen!
Waarom hebben we een schildklier?
Alle lichamelijke processen (metabolisme) worden aangestuurd door een signaal van de schildklier.
Een lichaam bestaat uit cellen, zo’n 37 biljoen cellen.
Metabolisme
Alle scheikundige reacties waarbij in het lichaam stoffen
worden omgezet in andere stoffen.
De stofwisselingsprocessen kunnen in twee groepen
worden ingedeeld:
1. Anabolisme: de groep van opbouwprocessen
waarvoor energie nodig is;
2. Katabolisme: de groep van afbraakprocessen
waarbij energie vrijkomt.
In de hypothalamus: tonische simulatie (= met weinig
stimulatie altijd signaal afgeven)
Naar de hypofyse: TSH (zet schildklier aan)
Hyperthyreoïdie: ze kunnen wat bot weghalen zodat het oog
daarna terug kan zakken.
Hypothyreoïdie: niet werkende of langzaamwerkende
schildklier.
Schildklieraandoeningen
Pathofysiologie:
• Schildklierfunctiestoornissen kunnen primair of secundair zijn.
• In 95% van de gevallen is er sprake van een primaire stoornis: de schildklier zelf is
aangedaan. Het betreft dan vrijwel altijd een auto-immuunziekte.
• Patiënten met een schildklierfunctiestoornis als gevolg van een auto-immuunstoornis
hebben een verhoogd risico op een andere auto-immuunstoornis, bijvoorbeeld diabetes
mellitus type 1 of reumatoïde artritis.
• De belangrijkste secundaire oorzaak van hypothyreoïdie (5% van de gevallen) is iatrogeen
(door een medisch ingrijpen veroorzaakt).
• Bij de andere secundaire vormen ligt de oorzaak centraal, bijvoorbeeld in de hypofyse of
hoger in het centrale zenuwstelsel.
,Hypothyreoïdie (een langzaam werkende schildklier)
Hypothyreoïdie: bijna altijd een auto-immuunziekte
• Necrose (droog gangreen) is vaak schadelijk omdat de cel
inhoud niet meteen verwijderd wordt, en zo omliggende
cellen kan aantasten.
• Immuuncellen worden ingeschakeld om de boel op te
ruimen, maar ook die kunnen de omgeving aantasten.
Apoptose is niets aan de hand, necrose is een rommel.
Thyreoïditis: een ontsteking van de schildklier. Cellen rondom
colloïde gaan dood, alles loopt in de bloedbanen. Eerst lijkt het
een te snelle schildklier, maar als alles kapot gaat zijn er geen
schildklierhormonen meer, en daardoor ontstaat er een
hypothreoïdie.
Necrose en apoptose van de cellen van de schildklier:
Lymfefollikel (bij Hashimoto thyroiditis): bolvormige celophopingen van witte bloedcellen
(lymfocyten) in lymfeklieren en lymfoïd weefsel.
, 1= hyperthyreoïdie → ziekte van Graves
2= hypothyreoïdie → Ziekte van Hashimoto
Hypothyreoïdie symptomen kunnen (mogelijk) zijn o.a.:
- Snel koud
- Terugwijkende haarlijn, broos haar
- Wenkbrauwuitval
- Myxoedeem van gezicht en oogleden
- Haaruitval
- Vlakke gelaatsexpressie
- Apathie
- Lethargie
- Dikke tong, langzame spraak
- Gewichtstoename
- Droge, koude, bleek-gele huid
- Ernstige vermoeidheid
- Spierpijn & zwakte
- Constipatie
- Heviger menstruatie
- Lage lichaamstemperatuur
- Bradycardie
- Concentratiestoornissen
- Verdikte huid
- Hartproblemen
• Myxoedeem is slijmerige vochtophoping in de huid
• Myxoedeem komt (in tegenstelling tot gewoon oedeem) vaak niet in de extremiteiten voor
• Myxoedeem zit vaak in het gezicht, waardoor mensen een wat pafferig gezicht krijgen met
dikke oogleden en uitgesproken wallen onder de ogen
• Vaak is de huid gelig van kleur en voelt koud aan
Congenitale hypothyreoïdie: bij pasgeborenen een onvoldoende of afwezige aanleg van de schildklier
Kenmerken baby’s met congenitale hypothyreoïdie:
• Zijn vaak suf,
• Hebben een lage, diepe stem,
• Drinken traag,
• Hebben vaak een navelbreuk,
• Hebben een opgezette buik en lijden aan obstipatie.
Gevaar van niet onderkennen van congenitale hypothyreoïdie:
• Cretinisme
Kenmerken cretinisme:
• Dwerggroei
• Typisch bol gezicht met gezwollen ogen
• Geelzucht
, • Dikke, uitstekende tong
• Mentale achterstond
• Navelbreuk
Sinds 1981 is er in de hielprik controle op congenitale hypothyreoïdie, in het afgenomen bloed wordt
het T4-gehalte onderzocht. Als dat te laag is, wordt ook de TSH-waarde bepaald.
Hyperthyreoïdie
Bij hyperthyreoïdie maakt de schildklier te veel schildklierhormonen. Vaak wordt het een snelle of
snel werkende schildklier genoemd.
Naar schatting zijn er 500.000 tot een miljoen patiënten met een schildklieraandoening in Nederland.
Ongeveer 75.000 hebben hyperthyreoïdie.
Pathofysiologie:
• Schildklierfunctiestoornissen kunnen primair of secundair zijn.
• In 95% van de gevallen is er sprake van een primaire stoornis: de schildklier zelf is
aangedaan. Het betreft dan vrijwel altijd een auto-immuunziekte.
• Patiënten met een schildklierfunctiestoornis als gevolg van een auto-immuunstoornis
hebben een verhoogd risico op een andere auto-immuunstoornis, bijvoorbeeld diabetes
mellitus type 1 of reumatoïde artritis.
• De belangrijkste secundaire oorzaak van hypothyreoïdie (5% van de gevallen) is iatrogeen
(door een medisch ingrijpen veroorzaakt).
• Bij de andere secundaire vormen ligt de oorzaak centraal, bijvoorbeeld in de hypofyse of
hoger in het centrale zenuwstelsel.
Graves is de meest voorkomende vorm van hyperthyroïdisme. Het betreft een auto-immuunziekte
tgv antistoffen tegen TSH, waardoor de schildklier gestimuleerd wordt tot secretie van
schildklierhormonen met groei van de schildklier tot gevolg. Toxisch adenoom of toxisch
multinodulair struma, is het resultaat van focale of diffuse hyperplasie van de folliculaire cellen, die
tgv genetische mutaties onafhankelijk zijn geworden van TSH-regulering.
De thyrotoxicose van Hashimoto betreft, net zoals Graves, een auto-immuunziekte, die zich met
initieel presenteren met hyperthyroïdieklachten, die uiteindelijk leidt tot hypothyroïdie. Deze laatste
ontstaat door een lymfocytaire infiltratie van de schildklier, met destructie van schildklierweefsel tot
gevolg. Hyperthyroidisme veroorzaakt door verhoogde TSH-productie is zeldzaam, maar kan
voorkomen bij TSH-producerende pituitary adenomen.
