Kernwoorden inleiding in gezondheidspsychologie
1.1
verschillende visies op het begrip ‘gezondheid’ beschrijven.
Kernwoorden: ziekte, gezondheid, symptomen, ziekte-gezondheidscontinuüm,
biomedisch model, biopsychosociaal model
Ziekte = lichamelijk/geestelijk/sociaal onwelzijn.
gezondheid = Volgens de WHO is gezondheid ‘een toestand van volledig lichamelijk,
geestelijk en sociaal welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere
lichamelijk gebreken’ (WHO, 1948).
symptomen = bepaalde lichaamelijke klachten die bij een ziektebeeld passen.
ziekte-gezondheidscontinuüm = ene kant wordt gezegd dat door gezondheid een
positieve staat van fysieke, mentale en sociale welzijn. Anderzijds door ziekte welke
signalen, symptomen, en obekwaamheid produceert.
biomedisch model = alle ziekten of lichamelijke aandoeningen ontstaan door
verstoringen van lichamelijke processen, die veroorzaakt worden door letsel,
biochemische verstoringen, bacteriele of virale infecties.
Biopsychosociaal model = ziekte kan toegewezen worden aan biologische-,
psychologische-, en sociale factoren.
De persoon in gezondheid en ziekte, wat maakt nou verschil per persoon?
o Biomedische factoren (fysiologische processen, blootstelling aan schadelijke
stoffen)
o Psychologische en sociale factoren (leefstijl en persoonlijkheid)
Risicofactoren kunnen met biologische factoren (genen) te maken
hebben, maar ook met gedrag (roken, drinken, bewegen). Risicofactoren
zijn geassocieerd met gezondheidsproblemen, maar niet per definitie de
directe oorzaak.
Leefstijl: hoe komt het dat mensen niet altijd het gedrag vertonen wat goed voor
ze is?
1. Een bevredigend gevoel op korte termijn (snoep, sigaret), negatieve
gevolgen op lange termijn lijken ver weg.
2. Sociale druk, bijv. adolescent die rookt omdat de rest het ook doet.
3. Gewoonte, door lichamelijke verslaving of psychische afhankelijkheid (drugs,
roken).
4. Onwetendheid, sommige mensen weten simpelweg niet dat iets ongezond is.
Nb. Leefstijl kan ook juist aan gezondheid bijdragen! Denk aan een concert,
vakantie enz.
Persoonlijkheid = iemands cognitieve, affectieve of
gedragseigenschappen, die over het algemeen stabiel blijven gedurende
de tijd en omstandigheden. Er is bewijs gevonden dat persoonlijke
eigenschappen aan gezondheid gelinkt kunnen worden. Bijv.:
o Weinig nauwkeurigheid op jonge leeftijd = jonger overlijden,
cardiovasculaire aandoeningen
, o Veel positieve emoties = langer leven
o Veel nervositeit, depressie, vijandigheid of pessimisme =
jonger overlijden, meerdere ziekten, waaronder
hartaandoeningen, minder snel herstel
beschrijven hoe de begrippen ‘gezondheid’ en ‘ziekte’ in verschillende
perioden in de geschiedenis werden opgevat
ziekte is in de geschiedenis op vele verschillende manier geinterpeteerd, zo is er
eerst gezegd dat je ziek wordt wanneer de 4 lichaamssappen (humores) niet in
balans zijn (500-300 v christus, hippocrates), in de 2 e eeuw is toegevoegd dat ziekte
gelokaliseerd kan worden en verschillende ziektes verschillende effecten hebben.
In de middeleeuwen is de kerk hier mee gaan bemoeien; ziekte werd als straf gezien,
st. thomas aquinas zag de relatie tussen lichaam en geest.
De renaissance; descartes; 3 nieuwe vernieuwing; hij zag het lichaam als machine,
lichaam en geest kunnen communiceren via de pijnappelklier in hersenen, dieren
hebben geen ziel; mensen wel.
18e/19e eeuw; de leer van humores werd verstoten. Het biomedische model werdt
ontwikkeld.
heden; het biomedische model voldoet niet meer en het biopsychosociaal model
wordt tot leven geroepen. Factoren kunnen ook psychisch zijn of met sociaal welzijn
te maken hebben.
de belangrijkste ziektematen beschrijven en gebruiken.
Kernwoorden: morbiditeit, prevalentie, incidentie
morbiditeit; ziekte, letsel of handicap
prevalentie; het voorkomen op een bepaald moment.
incidentie; het aantal nieuwe gevallen van ziekte in een periode.
het belang van de discipline psychologie in de problematiek rond ziekte en
gezondheid uitleggen. Kernwoorden: chronische aandoeningen, kosten van
de gezondheidszorg, lifestyle en gedrag, persoonlijkheid en ziekte
Chronische aandoening; ziekte die zich ontwikkelt en doorzet gedurende langere
periode het is belangrijk dat mensen die lang ziek zijn mentaal zo gezond mogelijk
blijven. Psychologie is hierbij belangrijk zodat mensen niet bijv. ook nog depressief
worden.
(verdere toelichting staat boven)
aangeven welke wetenschappen aan gezondheidspsychologie verwant zijn en
wat het verschil is tussen de verschillende vakgebieden.
Kernwoorden: psychosomatische geneeskunde, sociale geneeskunde,
epidemiologie, medische sociologie en antropologie,
gezondheidswetenschappen
