Alle kenmerkende aspecten van hoofdstuk 9 Wereldoorlogen aantekeningen. Deze kenmerkende aspecten zijn gemaakt aan de hand van het boek Feniks voor 4, 5 en 6 VWO
Hoofdstuk 9: Wereldoorlogen
Aantekeningen:
*Dit hoofdstuk is ingedeeld in paragrafen, ipv kenmerkende aspecten*
Tsaar
- autocratisch (doema = parlement, géén macht
- Rusland is een agrarische samenleving
- Rusland is een standensamenleving
↓
WO 1
- Verliezen
- Honger in de steden (door boeren die wegvielen)
- Slechte bestuur van de Tsaar.
→ gevolg hiervan is de Februarirevolutie (spontane volksopstand)
Het gevolg van de Februarirevolutie is het aftreden van de Tsaar. Er komt een
voorlopige regering, die van een republiek (na aftreden van de Tsaar) naar een
democratie willen.
↓
Lenin
Lenin is vrij naar rusland mogen gaan van de Duitsers, met als motief onrust stoken
waardoor de Duitsers min of meer vrij spel kregen in de oorlog. (was de gedachte)
- april 1917 April Thesen: Vrede
Voedsel
Land weer naar de boeren
- Oktoberrevolutie 1917 (niet spontaan, dus niet volgens de marxistische theorie. Wel door
een voorhoede van leiders van de communistische partij (= Leninisme)).
→ Geplande staatsgreep!
- Maart 1918: Vrede van Brest-Litovsk (Duitsland/Rusland)
→ Gevolg is een burgeroorlog tussen de ‘roden’ en de ‘witten’. Roden zijn
hierin de communisten en de witten zijn de tegenstanders en de geallieerde
troepen. Dit wordt het begin genoemd van de koude oorlog. Dit komt omdat de
geallieerden wisten dat er nu een front minder was. De Roden winnen uiteindelijk
de oorlog.
- 1922 : Sovjet-Unie
- Planeconomie: De staat bepaald alles (dit voor het tweede punt op de lijst van Lening:
voedsel veiligstellen). De boeren balen hier alleen heel erg van, want ze kunnen nog steeds
niet vrij produceren.
→ Gevolg hiervan is een hongersnood, want de boeren staken te
produceren.
- Lenin reageert op de boerenopstand door de NEP in te stellen (hoort niet bij het
communisme!) Dit een terugkeer naar het kapitalisme. Boeren mogen weer een deel van
hun oogst vrij verkopen. (Particulier ondernemerschap)
,Economische crisis
Jaren 20 = Roaring Twenties: consumptiemaatschappij
Als reactie: Drooglegging (drankverbod), gevolg: illegale stokerijen en criminaliteit (maffia).
Oorzaak beurskrach: = WERELDCRISIS
- overproductie in de landbouw
- protectionisme: invoerrechten heffen op import
→ reactie: andere landen doen hetzelfde
- ongelijke inkomensverdeling/ “Live now, pay later”
- speculatie met aandelen
Hoover: economisch liberalisme “laisser faire” → geen overheidsbemoeienis
Hoovervilles = krottenwijken
Verkiezingen 1932: Roosevelt → beïnvloed door Keynes = overheid moet wél
ingrijpen! → Breuk met economisch liberalisme!
New Deal: -werkverschaffingsprojecten
-toezicht op banken
Wereldcrisis= één vd oorzaken van de opkomst van Hitler
Dawesplan: V.S wil leningen terug
Verzuiling
1848 grondwetswijziging: godsdienstvrijheid
Vier zuilen: -katholiek
-protestant (christelijk)
-socialistisch
-liberale/neutrale
Zuil = afgesloten laag.
Katholieken en protestant hadden een sterke afkeer tegen de socialisten omdat deze groep
een splitsing van de staat en de godsdienst wilde. De socialisten waren erg tegen
godsdiensten.
NL en economische crisis → 1931: Nederland is een handels- en doorvoerland
Oorzaken:
● Protectionisme van andere landen (= beschermen van eigen economie)
● Koppeling van de gulden aan de gouden standaard (1936 koppeling losgelaten)
● Nederlandse producten relatief “te duur” t.o.v andere landen
Maatregelen om crisis te bestrijden?
● Bezuinigen bijvoorbeeld ambtenaren salarissen verlagen
Effect: stakingen, muiterij, marine personeel, oproer in de Jordaan omdat “de steun”
werd verlaagd.
● 1936, gouden standaard verlaten → leidde tot herstel economie
● Werkverschaffingsprojecten
Plan van de Arbeid: overheid moet ingrijpen in economie →
werkverschaffingsprojecten
, staatsschuld KEYNES
SDAP + NN
Hs 9: Tijd van de Wereldoorlogen 1900-1950
Kenmerkend aspecten:
- Het voeren van twee wereldoorlogen
- De crisis van het wereldkapitalisme
- Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme
Paragraaf 1: Van eeuwenwisseling naar wereldoorlog
West-Europa was het economische en politieke centrum van de wereld. De VS was het
modernste land maar hield zich internationaal afzijdig van Europa. Zij voerden een politiek
van isolationisme. In Europa was GB het machtigste land met haar koloniale rijk. GB had de
grootste vloot, maar op economisch gebied haperde het. Ook Frankrijk was
geïndustrialiseerd, maar miste haar mijnbouwgebied Elzas Lotharingen. Rusland was zwak:
geen industrie, agrarische samenleving. Deze zwakte werd getoond door verlies tegen
Japan. Duitsland was na de eenwording uitgegroeid tot een economische grootmacht.
Industrie was modern en de keizer kon deze economische macht inzetten voor zijn politieke
ambities (vloot wetten 1898).
Tussen de Europese landen ontstonden er fricties.
● Vloot. GB wilde een grotere vloot dan Duitsland. Wapenwedloop was het gevolg.
● Elzas-Lotharingen. Frans-Duitse oorlog van 1870/71 die Frankrijk verloor. Frankrijk
wilde revanche voor verloren oorlog.
● Duitse inmenging in Turkije en bondgenoot Oostenrijk-Hongarije mengde zich in
conflicten op de Balkan. Rusland en Servië vertrouwden dit niet. Zij zagen zichzelf
als leiders van de Slavische volken.
● Bondgenootschappen. Frankrijk en Rusland om Duitsland in te sluiten. GB sloot zich
hierbij aan, 1907 Triple Entente. Triple Alliantie: Duitsland en Oostenrijk-Hongarije.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper verakuijpers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
