Leerdoelen:
1. Wat zijn grondrechten
2. Waar staan onze grondrechten?
3. Wanneer mogen grondrechten beperkt worden?
a. Delegatie terminologie!
4. Wat is de rol van het EHRM bij bescherming van de grondrechten?
Bronnen:
- Boek beginselen van het Nederlands staatsrecht Hs 2 par. 4 en Hs 14 par.
2,3,5,7 en 9 en HS 18 par.7
- Jurisprudentie:
o Sunday times
__________________________________________________________________________________
Wat zijn grondrechten?
Grondrechten waarborgen de individuele vrijheid. In de Middeleeuwen zijn deze
waarborgen tegen de vorst ontstaan. Er ontstond een sfeer die vrij zou zijn van
overheidsingrijpen.
De 17e eeuw bouwt voort op deze gedachte van begrenzing van de macht
van de overheid door individuele rechten.
Volgens Locke kan de macht van de overheid geen ander doel hebben dan
de vrijheid en het bezit van de leden van de maatschappij te behouden en
te beschermen.
De volgende stap was een codificatie van individuele vrijheden als
grondwettelijke rechten.
Klassieke en sociale grondrechten
Niet alle grondrechten zijn overal hetzelfde. Sommige komen in veel
grondwetten voor, zoals vrijheid van godsdienst, andere, zoals recht op abortus
komen minder vaak voor. Ook de formuleringen kunnen sterk uiteenlopen.
Veel grondrechten hebben iets gemeenschappelijks: ze garanderen een
staatsvrije sfeer, en zorgen ervoor dat de burger kan leven zonder
overheidsbemoeienis. Hier is sprake van klassieke grondrechten: de
overheid moet zich dus van ingrijpen onthouden
o De grondrechten kunnen ook als juridische aanspraken van de
burgers jegens de overheid worden geformuleerd personen
kunnen er aanspraak op maken, maar de regering niet. Het gaat
namelijk om een niet-doen van de overheid.
Bij de sociale grondrechten gaat het om taakstellingen van de overheid,
dus om het bevorderen van de maatschappij en het opbouwen van een
menswaardig bestaan.
o Er kan geen sprake zijn van rechtstreeks door rechters te
handhaven aanspraken van de burgers. Het gaat om
aansporingen om het overheidsbeleid op bepaalde doeleinden te
richten.
Er is wel een nauwe samenhang tussen klassieke en sociale grondrechten.
Klassieke grondrechten hebben sociale grondrechten nodig om te kunnen
, functioneren. De vrijheid om onderwijs te mogen geven (klassiek
grondrecht) kan niet werkelijk functioneren zonder een recht op
bekostiging van bepaald onderwijs van overheidswege (sociaal
grondrecht).
De strekking van een grondrecht is belangrijker dan de typering ‘klassiek’
of ‘sociaal’, ofwel wat de bedoeling is van het grondrecht. Daaruit zal
blijken hoe belangrijk het grondrecht is.
“Positieve verplichtingen” van overheden ter bescherming van
grondrechten van burgers worden in de jurisprudentie van het EHRM
steeds vaker aangenomen, elk grondrecht uit het EVRM kan samen gaan
met positieve verplichtingen van de staat.
Horizontale werking: burgers onderling. Hierbij zijn het twee gelijken
Verticale werking: overheid en burgers. Hierbij is de overheid hoger
__________________________________________________________________________________
Waar staan onze grondrechten?
Na de Tweede Wereldoorlog ontwaakte het besef dat handhaving van de
grondrechten meer betekende dan het de burgers in staat stellen een
menswaardig bestaan te leiden. Het is goed ter wille van de vrede, indien alle
landen de grondrechten handhaven.
In Hoofdstuk 1 van de Grondwet, art. 1-23 Gw.
o De klassieke staan vooral aan het begin, de sociale aan het einde.
Niet alle grondrechten staan in HS 1, bijv. art. 114 (doodstraf),
deze is pas na de voltooiing van HS 1, in HS 6 toegevoegd.
In 1948 werd de Universele verklaring van de rechten van de mens
aangenomen. (VN)
o Herin zijn zowel klassieke als sociale grondrechten geformuleerd.
o De juridische betekenis van de verklaring is geen formele binding
aan haar inhoud: het is een verklaring en geen verdrag. Toch niet
juridisch irrelevant: bij de interpretatie van grondrechtelijke
bepalingen in verdragen en grondwetten kan de rechter rekening
houden met de verklaring.
Europees sociaal handvest (1961 Raad van Europa)
o bevat sociale grondrechten, zoals het recht op arbeid, het recht op
sociale zekerheid etc.
o Handvest kent geen individueel klachtrecht, maar een collectieve
klachtenprocedure die is vastgelegd in een aanvullend protocol.
Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR)
(VN)
o Heeft betrekking op klassieke grondrechten. (De inhoud loopt in
hoge mate parallel met het EVRM)
o Bij het IVBPR is geen internationaal Hof, wel een individueel
klachtrecht (dit wordt ingediend bij het Comité voor de rechten van
de mens). Deze kan geen bindende uitspraak doen over beweerde
verdragsschending. De inzichten zijn wel gezaghebbend.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper carmennn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.