Dit is een bestand waarin de samenvatting van de historische context De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden te vinden is. Dit bestand is gebaseerd op de uitgeverij Feniks van het VWO Ik heb er zelf veel aan gehad en hoop dat jij dat ook gaat hebben, succes!
De belangrijke deelvragen: 1.1 Waa...
Historische Context
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
1515 – 1648
1.1 Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden? 1515-1572
[ Jaartal verklaring ]
1515: Karel V landsheer van de Nederlanden
1572: Watergeuzen nemen Den Briel in -> Officiële begin van de Opstand
[ Beantwoording leidende vraag ]
1. Politiek: door de centralisatiepolitiek van Karel V en Filips II worden de
privileges van de edelen en de steden bedreigd
2. Religieus: er is veel afkeer onder protestanten en gematigde katholieken
tegen de gewelddadige en intensieve kettervervolgingen.
[ Staatsvorming en centralisatie ]
Jaartallen:
1515: Karel V wordt landsheer der Nederlanden
1516: Karel V wordt de koning van Spanje
1519: Karel V wordt de keizer van het Duitse Rijk
1543: Karel V verovert Gelderland en is daarmee landsheer van alle 17 gewesten
(Bourgondische Kring)
Karel wil zijn gezag steeds meer centraliseren
- De gewesten wilden vasthouden aan de privileges die ze hadden gekregen
in ruil voor belastingbetaling
- 15e & 16e eeuw is er opbloei van handel & nijverheid met als gevolg
1. toenemende verstedelijking
2. de stedelijke burgerij wordt steeds machtiger
[ Verplicht voorbeeld: de instelling van de drie Collaterale Raden 1531 ]
Moet het centrale bestuur versterken
Vervangen de taken van adel & tasten de privileges aan
Raad van State
Noblesse d’épée (adel van degen) steeds meer verdrongen door Noblesse
de robe (adel van de toga)
Buitenlandse politiek & oorlogsvoering
Geheime Raad
Universitair geschoolde bestuurders
Algemene wetgeving + uitvoering ervan
Raad van Financiën
3 edelen & 3 juristen
Beheersen persoonlijke bezit van de vorst
Belastingen
Ka’s bij dit voorbeeld:
1. Het begin van staatsvorming en centralisatie
,[ Luther ]
Karel V keizer in Duitsland → Luther daar begonnen met de reformatie
- Hij had kritiek op de rooms-katholieke kerk, want volgens hem is de Bijbel
richtinggevend. Daarom wil hij de kerk van binnenuit hervormen.
- Opvattingen snel verspreid door de boekdrukkunst
- Hij wordt gesteund door sommige Duitse vorsten
1517: 95 stellingen
1518: de Resolutiones
1521: kerkelijke ban
Karel V voert samen met zijn katholieke vorsten jarenlang oorlog tegen deze
protestantse vorsten
1555: Vrede van Augsburg
‘cuius regio eius religio’ → iedere vorst bepaalt het geloof in zijn rijk
(= nederlaag voor Karel V en hij treedt vervolgens af)
[ Verplicht voorbeeld: Luther voor de Rijksdag in Worms 1521 ]
Bijeenkomst van alle Duitse Vorstendommen waarbij Luther wordt gevraagd of
hij zich vasthoudt aan zijn opvattingen.
Edict van Worms → Rijksban over Luther uitgesproken
Leidt tot de definitieve scheuring van de kerk
KA’s bij dit voorbeeld:
1. De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-
Europa tot gevolg had
[ De inquisitie ]
Karel V trad hard op tegen de protestanten
1522: instelling van de inquisitie
Rechtbank die ketters moest opsporen en berechten
Protestantisme werd niet uitgeroeid
Gezien als aantasting van de privileges
[ Verplicht voorbeeld: de instelling van de bloedplakkaten 1550 ]
Eenheid van geloof zou de eenheid in Karels rijk vergroten & gehoorzaamheid
vanzelfsprekender maken
Na overwinning Schmalkaldische oorlog -> kettervervolgingen nog extremer =
bloedplakkaten
Wordt erg tegengewerkt (door protestanten & gematigde katholieken)
Karel wil daarom de Nederlanden los maken van Frankrijk & het heilige
Roomse rijk
Nieuwe kerkelijke bestuurlijke indeling zou passen bij de contrarevolutie
Onder Filips II wordt de nieuwe indeling uitgevoerd
ontstaan aartsbisdommen
veel verzet; het plan zou namelijk leiden tot meer vervolgingen
KA’s bij dit voorbeeld:
1. Het begin van staatsvorming en centralisatie (?)
2. Het streven van vorsten naar absolute macht
, [ Calvinisten ]
1536: Calvijn over de taak van de vorst
1555: Filips II aan de macht (Nog strenger katholiek)
1559: Margaretha van Parma wordt landvoogdes
- Zij moet namens Filips de Nederlanden besturen
- Onder haar begon het Calvinisme
→ Grootste verschil Luther & Calvijn is dat Calvijn gelooft in de
‘predestinatieleer’ en of je tegen een goddeloze overheid in opstand
mag komen)
1565: Hoge edelen vragen aan Margaretha om minder hard de ketters aan te
pakken. Filips geeft aan haar de opdracht om juist streng te blijven vervolgen
1566: lage edelen bieden haar een smeekschrift aan
- Inquisitie wordt verminderd
- Korte termijn gevolg: hagenpreken & beeldenstorm (=Alva gestuurd)
[ Alva ]
1567: hertog van Alva landvoogd van de Nederlanden
- Raad van beroerten
- 1568: na de slag bij Heiligerlee laat hij de graven Egmont & Hoorne
executeren
- Willem van Oranje vlucht naar Duitsland
1568: Willem valt met zijn Duits huurlingenleger de Nederlanden binnen →
Invasie mislukt
1572: Watergeuzen veroveren in naam van Oranje Den Briel
- Officiële begin van de opstand
- Willem van Oranje opnieuw door enkele gewesten uitgeroepen tot
stadhouder
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sabinevandenberg5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
