Samenvatting artikelen HPF
Sandel: the procedural republic and the unemcumbered self
Politieke filosofie en de echte wereld
• Voor ons gevoel zijn filosofische principes en politiek vaak ver van elkaar verwijderd
- Maar: politieke filosofie is onvermijdelijk
- Onze politiek praktijken en instituties zijn de belichamingen van politieke theorie
• Onderwerp artikel = wat is de dominante politieke filosofie in de moderne Amerikaanse
politieke praktijken en instituties? (jaren 80)
The right and the good
• Liberale visie: focus op rechtvaardigheid, eerlijk en individuele rechten
- Een rechtvaardige samenleving staat individuen toe hun eigen doelen na te leven, gegeven de
voorwaarde dat iedereen evenveel vrijheden heeft
- Er mag dus niet van tevoren al een idee over het goede bestaan
- ‘Principles do need to conform to the concept of right’
• Liberalisme: wat een samenleving rechtvaardig maakt is de telos waarop het zich richt, maar juist dat
het weigert om van tevoren al ultieme principes te kiezen
- The right is prior to the good
1. Individuele rechten kunnen dus niet worden opgeofferd voor het ‘goede’ (zoals in utilitarisme)
2. Rechtvaardigheidsprincipes kunnen niet gebaseerd zijn op ideeën over ‘het goede leven’
(teleologische benaderingen)
- Dit liberalisme zie je sterk bij Rawls
Drie bijzondere elementen van het liberalisme
1. Sterke filosofische aantrekkingskracht
2. Toch faalt de claim van ‘the right is prior to the good’
3. Ondanks dit falen, is dit toch de filosofische claim die we volgen in ons dagelijks leven
• Als we weten wat er mis gaat in het liberalisme, kunnen we dus ook onze huidige politieke situatie
beoordelen
• Liberalisme heeft een bepaalde conceptie van de persoon/morele agent
- ‘What makes liberalism so compelling, but also vulnerable, are the promise and the failure of the
unemcumbered self’ dit gaat Sandel nu uitleggen
Het fundament van Kant
1
,• Het liberalisme gaat dus niet uit van een al bestaande conceptie van het goede
- Kant: ‘the supremacy of the moral law’
- Rawls: ‘justice is the first virtue of social institutions’
• Rechtvaardigheid stuurt veel andere elementen in onze samenleving, en moet dus onafhankelijk zijn
• Kant: mensen hebben verschillende belangen en doelen en dus zijn principes ‘contingent’, maar het
morele recht moet juist een ‘categorical foundation’ hebben
- Zelfs iets als geluk is niet universeel; mensen ervaren dit allemaal anders
- Mensen moeten altijd in staat blijven om hun eigen concepties te kunnen kiezen
• Alleen als mensen worden bestuurd door principes die niet uitgaan van bepaalde doelen, zijn ze echt
vrij om hun eigen doelen na te streven
- Maar: wat kan dan wel de basis van het juiste zijn (right)?
- Antwoord Kant: de basis van het morele recht kan geworden worden in het subject, niet het object
- Dit subject is in staat tot een autonome, eigen wil
- De rationele persoon zelf moet de basis zijn van alle maximes
• Maar: wie of wat is dit subject precies?
- In feite gaat het om ‘ons’
- We vinden het morele recht niet; dit is iets wat we zelf willen/aan onszelf geven
- Het morele recht gaat alleen niet om individuen, maar om want Kant ‘pure rational reason’ noemt
• Hoe weet je of je zelf zo’n subject bent, dat in staat is tot redelijkheid?
- Je weet dit nooit zeker, maar je moet er altijd wel van uit gaat dat je het hebt als morele actor
- Als je niet voldoende rationeel bent, ben je niet in staat tot volledige vrijheid
- Een subject dat onafhankelijk is en al bestaat voor een ervaring, is een noodzakelijke
voorwaarde voor vrijheid
• Relatie met politiek: het subject bestaat al voor zijn doelen, en het juiste dus al voor het goede
- Een juiste samenleving wordt niet bestuurd door principes die al uitgaan van een bepaalde conceptie
van het goede mensen worden dan als middelen, en niet als doelen op zich behandeld
• Rawls: verdedigt net als Kant ‘the priority of the right’, maar op een minder abstracte manier
- Je ziet te veel transcendentaal idealisme in Kant
- Rawls maakt het begrijpelijker met de oorspronkelijke positie
Van transcendentaal subject naar ‘unemcumbered self’
• De OP probeert een fundament te geven voor de claim dat ‘the right is prior to the good’
- Welke principes zouden we kiezen om de samenleving te besturen, als we niet weten wat onze
particuliere positie in deze samenleving is?
- Dit zijn de rechtvaardigheidsprincipes
• Deze principes gaat dus niet uit van een vooraf gesteld doeleinde
- Maar: wel een bepaald beeld van de persoon het beeld van de ‘unemcumbered self’
2
,1. Scheiding tussen de waarden die een persoon heeft, en wie de persoon is
- Dit maakt ‘constitutive ends’ onmogelijk
2. Het belangrijkste voor de unemcumbered self is niet de doelen die gekozen worden, maar de
capaciteit om deze doelen zelf te kunnen kiezen
- Dit gaat dus tegen teleologische doctrines is the right komt nu juist voor the good
- Alleen als ‘the self’ voor zijn doeleinden komt, kan the right voor the good komen
- Zolang je identiteit los blijft van je doelen, ben je vrij en ‘capable of choice’
• Dit heeft implicaties voor de soort samenleving
- Een samenleving in de samenwerkende zin is mogelijk
- Maar: niet ‘the membership in any community bound by moral ties antecedent to choice’ kan
geen lid worden van een ‘constitutive’ (ipv cooperative) samenleving
• Rawls en Kant claimen dus: om rechtvaardigheid primair te laten zijn, moet er dus altijd een zekere
afstand zijn, waarbij de subjecten en niet enkel objecten zijn
- Het menselijke subject wordt dus soeverein heeft iets bevrijdens
- Je kunt principes opstellen zonder dat er al een geldende waarde is
- ‘We are self-originating sources of valid claims’
• Claim artikel = we kunnen niet zinnig naar ons morele en politieke leven kijken vanuit deze
visie en dit zelfbeeld
Rechtvaardigheid en de samenleving
• Rawls’ visie van de mens leidt tot twee principes in de OP
1. Gelijke basisrechten voor iedereen
2. Het verschilprincipe
• Tegen het utilitarisme: erkent de distinctie tussen individuen niet
- De samenleving als geheel wordt als een individu behandeld
- Zo wordt de pluraliteit van mensen niet erkend
- Mensen worden bovendien als middelen gebruikt voor maximale utiliteit
- Individuele rechten alleen beschermd als dit leidt tot maximale utiliteit
- Mensen in de OP pleiten daarom voor gelijke basisrechten voor iedereen
• Tegen het libertarisme: erkennen de willekeurigheid van geluk niet
- Alles is rechtvaardigheid als het maar voortkomt uit een efficiënte markteconomie
- Zolang er geen sprake was van diefstal, is herverdeling altijd het schenden van rechten/vrijheid
- Rawls: talent en discipline hebben allemaal te maken met puur geluk deze willekeurigheid moet je
dus ook niet nog eens gaan overhevelen naar de instituties
- Talenten moeten allemaal als een ‘common asset’ beschouwd worden
- Dit leidt tot het verschilprincipe
- Dit laat opnieuw de visie van de ‘unembumbered self’ zien
3
, - Je mag geen voordelen halen uit een goed uiterlijk, omdat dit geen essentieel onderdeel is
van wie jij bent als individu
- Eigenschappen die je hebt, niet wie je bent kun je dus geen claims op baseren
- Verschilprincipe gebaseerd op de aanname dat de eigenschappen die jij hebt, alleen willekeurig en
per ongeluk bij jou horen dit zijn daarom ‘common assets’
- Kritiek: waarom is het zo dat als een eigenschap niet van jou is, hij vervolgens wel direct
collectief bezit is?
- Dit is ook nog steeds heel erg moreel willekeurig, wat Rawls juist niet wil
• Het verschilprincipe gaat net als het utilitarisme om delen
- Dan moet je wel uitgaan van een gemeenschappelijke morele band tussen de mensen die mee mogen
doen in het delen
• ‘But: on the cooperative vision of community alone, it is unclear what the moral basis for this
sharing could be’
- Want: de eigenschappen van een individu worden nu gebruikt voor ‘de common good’
- Dit gaat opnieuw tegen de pluraliteit van individuen in, wat liberalen juist niet willen
- Je ziet nu dezelfde problemen als in het utilitarisme
• Voor het verschilprincipe om te werken, moeten we dus eigenlijk vooraf al ‘morally engaged’ zijn
- Maar: dit gaat uit van al bestaande plichten, wat het ‘priority of the right’ van het liberalisme
ondermijnt het verschilprincipe en priority of the right kunnen niet tegelijkertijd samengaan
• Sandel: je moet jezelf zien als lid van een familie of gemeenschap, of een natie met een gedeelde
geschiedenis, etc.
- Je bent nu verplicht tot rechtvaardigheid vanwege een gedeelde band, en niet omdat je een redelijke
overeenkomst hebt gesloten (zoals de OP)
- Dit zijn constitutive attachments
- Je bent onderdeel van een groter geheel waar je geen controle over hebt, maar wat wel
gevolgen voor jouw gedrag heeft
- Het maakt sommige doeleinden beter dan anderen
- Je staat nu nog wel in verband met de geschiedenis, terwijl deze afstand bij het liberalisme te
groot is
The procedural republic
• Procedural republic = leven volgens het liberalisme
• In ons privéleven kunnen we wel constitutive attachments vinden
- Maar: dit is anders in het publieke leven
- Dus: het doeleinde dat Sandel voor ogen heeft is eigenlijk heel moeilijk te behalen
• Het falen van de liberale visie vertelt ons iets over het publieke leven
- Jaren 80: liberalisme is erg dominant
4
