Van Hoof, L. en De Vries, M. (2015). Als opvoeden niet vanzelf gaat.
Orthopedagogiek in de praktijk. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff.
o Hoofdstuk 1: wat is orthopedagogiek
o Hoofdstuk 2: de geschiedenis van de orthopedagogiek
Hoofdstuk 1: wat is orthopedagogiek
1.1 Als opvoeden niet vanzelf gaat
Volgens Steutel (1986), verloopt het proces naar een opvoedingsimpasse als volgt:
1. De opvoeder constateert voor tijdstip I dat de ontwikkeling van het kind niet in de
door hem gewenste richting loopt
2. De opvoeder heeft tot op dat moment naar beste kunnen geprobeerd om de
ontwikkeling van het kind in de gewenste richting te beïnvloeden
3. Op tijdstip I is de opvoeder van mening dat hij daar niet in geslaagd is
4. De opvoeder ziet dan ook geen bevredigende middelen meer om de ontwikkeling van
het kind in die richting te beïnvloeden
5. De opvoeder mist op dat moment tevens de verwachting dat hij zelfstandig, of in
overleg met medeopvoeders, binnen een acceptabele termijn bevredigende
middelen zal vinden
6. Dit besef gaat gepaard met pijnlijke emoties bij de opvoeder
1.2 Opvoeden
Kok beschrijft opvoeden als een wezenlijk aspect van het menselijk bestaan, waarmee
mensen ‘het humane voortbestaan’ mogelijk maken. Het opvoeden is het in relatie staan
van opvoeder en opvoedeling, waar in de opvoeder zich als persoon, als zijn wijze van mens-
zijn presenteert, een klimaat creëert dat persoonlijkheidsgroei bevordert en leefsituaties zo
hanteert dat deze optimale kansen bieden voor zelfontplooiing.
Functioneel karakter, is de continue onderlinge betrokkenheid van de deelnemers aan het
opvoedingsproces.
Intentioneel karakter, binnen het functioneel proces oefent de opvoeder ook doelgericht
invloed uit. Hij wil het kind iets leren, hem iets duidelijk maken of iets laten ervaren.
1.3 Pedagogiek
Er wordt vooral over de opvoeding nagedacht wanneer het proces van het opvoeden niet
vanzelf gaat.
Volgens Van Strien (1984) zijn er drie niveaus van omgaan met problemen in de opvoeding
die elkaar onderling beïnvloeden.
1. Ouders, leerkrachten en andere opvoeders denken na over opvoeding en gedrag, ze
proberen recepten uit voor alledaagse kwesties waarmee ze worstelen. De meest
, geslaagde pogingen krijgen het karakter van succesverhalen, die in nieuwe
voorkomende gevallen worden aangehaald als voorbeeld voor een geschikte aanpak.
Op die manier ontstaan standaardvoorbeelden.
2. Als dit niet werkt en als er een opvoedingsimpasse dreigt, kan er behoeft ontstaan
aan een deskundige op dit gebied. Deze beroepskrachten zijn in staat om verder te
gaan dan ervaringskennis en standaardvoorbeelden.
3. Hierbij wordt onderzoek verricht dat bijdraagt aan algemene theorievorming. Daarbij
wordt expliciet en door andere controleerbaar een systematisch proces van denken
en handelen doorlopen, waarbij gebruik wordt gemaakt van wetenschappelijk
ontwikkelde instrumenten en procedures.
Het gedrag van een kind lezen betekent, zien en kunnen vertalen wat het door middel van
zijn gedrag vertelt en wat het vraagt met betrekking tot zijn ontwikkeling en de opvoeding.
1.4 Orthopedagogiek
Als bezinning op de situatie en een bijgestelde aanpak niet opleveren wat ervan verwacht
wordt en de betrokkenen geen mogelijkheden meer zien om de stagnatie in het
opvoedingsproces zelf op te lossen, kan er een opvoedingsimpasse ontstaan. Vaak zijn er
dan meerdere complexe factoren die de ontwikkeling en opvoeding beïnvloeden en die om
nadere bestudering vragen. Op dat terrein levert de orthopedagogiek een bijdrage.
De overeenkomsten tussen orthopedagogiek en pedagogiek ligt daarin dat ze zich beide
primair richten op de opvoeding en de invloed daarvan op de ontwikkeling van het kind. De
orthopedagogiek doet dit onder andere door problemen met kinderen op de eerste plaats te
zien als opvoedingsproblemen en als opvoedingsopdracht. Daarin onderscheidt de
orthopedagogiek zich van de kinder- en jeugdpsychiatrie.
De orthopedagogiek onderscheidt zich van de pedagogiek in het gegeven dat de eerste zich
richt op de opvoeding die speciaal moet worden aangepast aan de behoeften van het kind,
terwijl de laatste zich juist richt op de gewone opvoeding. Het terrein van de pedagogiek is
de opvoedingswerkelijkheid en de orthopedagogiek bestudeert een specifieke groep van
verschijnselen daarbinnen, zoals ernstige opvoedingsproblemen.
De wetenschap die zich in onderzoek en theorievorming richt op de beschrijving van de aard
en de achtergronden van het ontstaan van opvoedings-, ontwikkelings- en schoolproblemen
bij kinderen en jeugdigen, met het oog op onderkenning, behandeling en preventie
Het object van de orthopedagogiek als wetenschap
Het gaat erom te bepalen waarop de orthopedagogiek als wetenschap zich nu precies richt
en wat de orthopedagogische wetenschap kenmerkt.
Het object van de orthopedagogiek in de praktijk
Enerzijds verschuivingen in het grensgebied tussen pedagogiek en orthopedagogiek
Anderzijds verschuivingen in het grensgebied tussen de orthopedagogiek en de
kinder- en jeugdpsychiatrie
Het classificatiesysteem zijn de gedragssyndromen of psychologisch syndromen die
samengaan met ofwel actueel lijden, ofwel het tekortschieten op één of meerder belangrijke
functioneringsgebieden, ofwel een belangrijk risico om dood te gaan, pijn te lijden of de
persoonlijke vrijheid te verliezen. Dit is dan niet een normale reactie op een specifiek
gebeurtenis, zoals het verlies van een dierbare.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmavenhuizen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.